ارث و میراث و قوانین آن؛ از مهمترین مسائل مبتلا به جامعه است. عدم توافق ورثه بر نحوه ی تقسیم ترکه و گاه سوءاستفاده ی برخی وراث از ناآگاهی و سهل انگاری دیگر ورثه، بعضا منجر به اختلافات عمیقی می شود که جز با مراجعه به قانون حل و فصل نخواهد شد. لذا آگاهی بخشی در زمینه ی قوانین ارث می تواند راهگشا باشد، البته این تنها در حالتی است که شما قبل از تقسیم اموالتان مشاوره حقوقی نگرفته باشید.
اصولا تمام اموال به جای مانده از متوفی؛ اعم از منقول و غیر منقول، با درخواست وراث قابل مطالبه است. اما از آنجا که در بیشتر موارد این اموال بین تمام وراث مشاع می باشد و هر تصمیم یا اقدامی در حقوق سایر ورثه تاثیرگذار است؛ بنابراین برای هر اقدامی اعم از انتقال یا فروش سهم الارث؛ ابتدا باید ماترک، تعیین تکلیف شده و سهم هر یک از وراث جداگانه مشخص شود. تقسیم ماترک و تعیین سهم الارث؛ مستلزم انجام مراحل قانونی و مشاوره حقوقی است.
خرید و فروش سهم الارث از منظر حقوقی و قانونی
بر اساس قانون مدنی قبل از ادای حقوق و دیونی که به ترکه ی میت تعلق می گیرد، یعنی قبل از ادای هزینه های مربوط به کفن و دفن و پرداخت دیون متوفی و عمل به وصایای او در مورد ثلث اموال و یا در صورت اجازه ی وراث وصیت بیش از ثلث اموال؛ هر گونه دخل و تصرف در اموال متوفی ممنوع است. اما پس از رتق و فتق این امور هریک از ورثه می تواند با مراجعه به شورای حل اختلاف واقع در حوالی آخرین اقامتگاه متوفی؛ درخواست انحصار وراثت نماید البته بهتر است قبل از اینکار با یک وکیل تماس گرفته و به مطالعات اینترنتی کفایت نکنید. پس از درخواست انحصار وراثت؛ دادگاه وارد عمل شده و چنانچه در مورد نحوه ی تقسیم سهم الارث، توافقی بین وراث صورت گرفته باشد که همان توافق باید نوشته شده و به امضای همه ی وراث برسد. در اینجا تقسیم ارث بر مبنای همان توافق صورت می گیرد.
اما اگر توافقی حاصل نشود دادگاه تعیین وراث و میزان سهم الارث آنان را به کارشناس و مشاور حقوقی می سپارد. در در این حالت تمام اموال متوفی مهرو موم می شود تا تحریر ترکه صورت گیرد. کارشناس تمام اموال متوفی را به قیمت روز ارزش گذاری کرده و حصه ی هر یک از وارثین را در یکایک اموال مشخص می نماید .چنانچه مالی غیر قابل تقسیم باشد فروخته شده و بهای کسب شده بین وراث آن تقسیم خواهد شد؛ درصورت توافق بین وراث در مورد نحوه ی تقسیم سهم الارث، تقسیم براساس توافق صورت می گیرد.
در هنگام تعیین و تقسیم سهم الارث چنانچه اموال غیر منقولی در بین ماترک متوفی وجود داشته باشد؛ می توان درخواست فروش آن را مطرح کرد.
از آنجا که معمولا املاک ارثی مشاع بوده و همه وارثان در جزء جزء مال غیر منقول شریکند؛ بنابراین خرید و فروش سهم الارث از اموال غیر منقول تابع قوانین فروش املاک مشاع می باشد. پس از طی مراحل قانونی و مشخص شدن سهم الارث هریک از وراث؛ ورثه می توانند نسبت به فروش سهم الارث خود یا انتقال آن اقدام نمایند. اما از آنجا که عموما املاک موروثی مشاع بوده و در موارد بسیاری، همه ی وراث، بر سر فروش سهم الارث مشاع توافق ندارند؛ چنانچه ملک موروثی قابل افراز باشد هریک از ورثه می تواند تقاضای افراز سهم الارث خود را نموده و پس از وقوع افراز؛ سهم خود را به راحتی بفروشد؛ پیشنهاد ما به شما این است که حتماً با یک وکیل تماس بگیرید تا راهکار های ساده و عملی تری را دریافت کنید.
اما چنانچه ملک موروثی مزبور غیر قابل افراز باشد و وارثان نیز بر فروش آن اتفاق نظر نداشته باشند هر یک از شرکا که تمایل به فروش سهم الارث خود دارد باید از دادگاه درخواست فروش سهم الارث از اموال غیر منقول را بنماید . وارث متقاضی فروش سهم الارث؛ پس از ارائه ی درخواست فروش سهم الارث از اموال غیر منقول و انجام مقدمات قانونی می تواند نسبت به فروش سهم الارث خود اقدام نماید.
درخواست فروش سهم الارث
معمولا ماترک؛ شامل تمام اموال منقول و غیر منقول متوفی است که هریک بر حسب توافق صورت گرفته بین وراث و یا به نسبت سهم الارث تعیین شده ازسوی دادگاه به وراث تعلق می گیرد. در بسیاری موارد اموال موروثی اعم از منقول و غیر منقول جزو اموال مشاع محسوب می شوند و قوانین راجع به اشاعه در خصوص آنان قابل اجراست. از آنجایی که بسیاری از اموال منقول غیر قابل افراز بوده و جدا کردن سهم هریک از وراث از مال منقول؛ ممکن است آن مال را از حیز انتفاع ساقط کند، لذا وراث یا اموال منقول را به تراضی بین خود تقسیم می کنند یا آن را فروخته و هر یک، سهم خود را از بهای آن بر می دارد و به این ترتیب به شراکت و اشاعه پایان می یابد.
اما مواردی هم وجود دارد که سهم الارث منقولی به دلایلی نه فروخته شده و نه از حالت اشاعه خارج شده؛ در اینگونه موارد هریک از وراث می تواند به طرفیت سایر ورثه درخواست فروش سهم الارث از اموال منقول را بنماید.
معمولا در هنگام تقسیم ترکه تمامی اموال متوفی از سوی کارشناس مورد ارزیابی قرار گرفته و ارزش تمام اموال، وضعیت قابل تقسیم و غیرقابل تقسیم بودن آن و قیمت هر یک به بهای روز مشخص می شود. سپس تعدیل صورت میگیرد. به این معنا که چنانچه مالی بدون زیان قابل تقسیم نباشد آن مال در سهم بعضی وراث قرار داده شده و برابر با بهای آن از دیگر اموال به سایر وراث تعلق می گیرد.
در صورت بروز اختلاف بر سر فروش سهم الارث مشاع؛ چنانچه افراز ممکن نباشد، پس از ارائه درخواست فروش از سوی وراث مایل به فروش، سهم الارث؛ سهم هریک از ورثه از سوی کارشناس دادگاه ارزیابی شده و بهای روز آن مشخص می شود؛ لازم به ذکر است که امکان افراز یک سهم الارث را تنها می توانید از یک وکیل بپرسید.
کارشناس انحصار وراثت ارزش تمام اموال، وضعیت قابل تقسیم و غیرقابل تقسیم بودن آن و قیمت هر یکرا به بهای روز مشخص می کند
اصولا پس از اتمام مراحل تقسیم سهم الارث؛ هریک از وراث مالک سهم الارث خود بوده و مختار است در سهم الارث خود دخل و تصرف نموده،آن را بفروشد، اجاره دهد یا منتقل نماید.
اما از آنجا که در بسیاری موارد، املاک و اموال موروثی از حالت اشاعه خارج نشده و ممکن است اختلاف جدی بر سر فروش سهم الارث، بین برخی وراث وجود داشته باشد؛ در صورت مخالفت بعضی ورثه؛ پیگیری مسائلی مانند ارائه درخواست فروش سهم الارث و سایر اقدامات لازم، زمانبر می باشد. لذا به نظر می رسد بهترین روش برای فروش فوری سهم الارث؛ فروختن آن به سایر وراث است. و در صورت عدم تمایل به خرید سهم الارث از سوی دیگر وراث، می توان فروش سهم الارث را با تنظیم وکالتنامه انجام داد.
هر چند پس از انحصار وراثت قانوناً امکان فروش سهم الارث بدون اجازه ی وراث دیگر وجود دارد؛ ولی بهتر است فروش سهم الارث با اطلاع و موافقت سایر وراث و پس از تماس با وکیل صورت گیرد. در موارد بسیاری ، بعضی وراث؛ بدون اطلاع سایر ورثه اقدام به فروش سهم الارث مشاع خود نموده اند و متعاقبا دیگر ورثه از فروش و انتقال سهم الارث خود امتناع ورزیده اند و یا در بین وراث صغیر یا محجوری حضور داشته که قیم بدون اطلاع و اجازه ی دادسرا اقدام به فروش مال صغیر نموده است؛ در تمام این موارد خریدار دچار مشکل شده و حتی قادر به تصرف در ملک نخواهد بود. البته برای جلوگیری از وقوع این موارد می توان با ارائه درخواست فروش سهم الارث؛ آن را از مبادی قانونی پیگیری نمود.
کسب اجازه وراث در فروش سهم الارث
در صورت احراز سهم هر یک از وراث در گواهی انحصار وراثت؛ هریک از ورثه می تواند سهم الارث خود را یا با وکالت نامه به غیر انتقال دهد و باقی وراث حق اعتراض ندارند.
اما بهتر است قبل ازتنظیم وکالت نامه سهم الارثی، صلح نامه یا مبایعه نامه ای بین طرفین منعقد شود.
چنانچه انحصار وراثت انجام شده و سهم هریک از ورثه به طور دقیق در برگه ی انحصار وراثت مشخص و قید شده باشد؛امکان انتقال سهم الارث وجود دارد و هر یک از وراث برای انتقال رسمی سهم الارث خود در دفترخانه اسناد رسمی نیاز به اذن وراث دیگر ندارد.
در صورت فوت فردی که سند مالکیت به نام او صادر و تسلیم شده ؛ وراث پس از انحصار وراثت می توانند نسبت به سهم الارث خود درخواست صدور سند مالکیت نمایند. تنظیم سند سهم الارثی مستلزم ارائه ی مدارکی ازقبیل ،درخواست کتبی صدور سند مالکیت؛ گواهی انحصاروراثت، اصل سند مالکیت متوفی و فرم ۱۹ مالیاتی است. فرم 19 مالیاتی؛ مصدق تسویه مالیات ارث از سوی وارثان عدم و وجود بدهی مالیاتی می باشد. با صدور سند سهم الارثی؛ معاملات سهم الارث، راحت تر صورت می گیرد.
فروش سهم الارث با وکالتنامه نیزمقدور است. البته وکالتنامه فروش سهم الاثری باید بلاعزل و تام الاختیار باشد و موضوع فروش و انتقال صریحا در وکالتنامه قید شود تا خریدار بتواند پس از خرید سهم الارث آنرا به نام خود منتقل نماید.