در نظام حقوقی ایران، نفقه یکی از تکالیف مالی مهم است که به موجب قانون و شرع بر عهده افراد گذاشته شده است. نفقه به عنوان تعهدی قانونی، شامل هزینههای ضروری زندگی از قبیل مسکن، پوشاک، خوراک، اثاث منزل، هزینههای درمانی و بهداشتی و خدمتکار در صورت نیاز، عادت یا وضعیت جسمی شخص میشود. این تکلیف مالی در روابط خانوادگی برای تأمین نیازهای اساسی افراد تحت تکفل، نقشی حیاتی ایفا میکند. با این حال، گاهی شرایط اقتصادی و مالی افراد به گونهای است که توانایی پرداخت نفقه را ندارند و دچار تنگدستی میشوند. در این موارد، مفهوم حقوقی «اعسار» به کمک افراد میآید.
مشاوره حقوقی اعسار در سالهای اخیر به یکی از درخواستهای شایع مراجعهکنندگان به دفاتر وکالت و مراکز مشاوره حقوقی تبدیل شده است. اعسار در لغت به معنای تنگدستی، سختی و ناتوانی مالی است و در اصطلاح حقوقی به وضعیتی اطلاق میشود که شخص به دلیل نداشتن مال یا درآمد کافی، قادر به پرداخت دیون و تعهدات مالی خود نیست. این وضعیت در ماده ۶ قانون نحوه اجرای محکومیتهای مالی مصوب ۱۳۹۴ تعریف شده است: «اعسار عبارت است از ناتوانی در پرداخت دین به علت عدم دسترسی به مال در اختیار یا عدم دسترسی به مال خود».
در موضوع نفقه که ارتباط مستقیم با معیشت و زندگی روزمره افراد دارد، موضوع اعسار اهمیت مضاعفی مییابد. قانونگذار از یک سو به دنبال حمایت از زوجه، فرزندان و سایر افراد مستحق نفقه است و از سوی دیگر نمیخواهد شخصی را که واقعاً توانایی پرداخت ندارد، تحت فشار قرار دهد. در این میان، اعسار از پرداخت محکوم به در خصوص نفقه، راهکاری قانونی برای افرادی است که با وجود صدور حکم قضایی، توانایی مالی برای اجرای آن را ندارند.
فرآیند رسیدگی به دعوای اعسار از پرداخت نفقه دارای اصول و تشریفات خاصی است که آگاهی از آن برای مدعیان اعسار، وکلا و مشاوران حقوقی اهمیت بسزایی دارد. در این میان، نکته قابل توجه آن است که برخلاف سایر دیون، اعسار از پرداخت جزای نقدی تابع قواعد خاص خود است و با اعسار از پرداخت نفقه تفاوتهای اساسی دارد. در جزای نقدی، موضوع مربوط به مجازاتهای مالی تعیین شده توسط دادگاههای کیفری است، در حالی که نفقه یک تعهد مدنی و خانوادگی محسوب میشود.
یکی از چالشهای اصلی در مسیر اثبات اعسار، ارائه دلایل و مدارک کافی و متقن است. شخصی که مدعی اعسار است، باید با ارائه صورت کلیه اموال خود شامل تعداد یا مقدار و قیمت کلیه اموال منقول و غیرمنقول، میزان وجوه نقدی که تحت هر عنوان نزد بانکها و مؤسسات مالی و اعتباری دارد، لیست کلیه حسابهای بانکی، مطالبات از اشخاص ثالث و نیز فهرست نقل و انتقالات و هر نوع تغییر دیگر در اموال مذکور از زمان یک سال قبل از طرح دعوای اعسار به بعد، ادعای خود را اثبات کند. در صورت عدم دسترسی به اسناد و مدارک مکفی، معرفی شهود و مطلعین میتواند راهگشا باشد.
در جلسات رسیدگی به دعوای اعسار، نمونه سوالات قاضی از شهود اعسار معمولاً حول محور اطلاع از وضعیت معیشتی، درآمد، داراییها، اموال منقول و غیرمنقول، شغل و منابع درآمدی مدعی اعسار میچرخد. شهود باید بتوانند به طور دقیق و با ذکر جزئیات، از وضعیت مالی و معیشتی شخص مدعی اعسار اطلاعاتی ارائه دهند. قضات معمولاً از شهود میپرسند که چه مدت و از چه طریقی با مدعی اعسار آشنا هستند، از وضعیت مالی او چه اطلاعاتی دارند، آیا شخص دارای اموال یا منابع درآمدی پنهان است یا خیر، و آیا واقعاً توانایی پرداخت دین خود را ندارد؟
نگارش دادخواست اعسار از پرداخت نفقه نیازمند توجه به نکات فنی و حقوقی متعددی است. این دادخواست باید مشتمل بر نام و مشخصات کامل طرفین دعوا، خواسته و بهای آن، جهات و دلایل مورد استناد، تعیین میزان نفقه تعیین شده و مستندات آن باشد. همچنین، مدعی اعسار باید صورت کاملی از داراییهای خود را به همراه دادخواست تقدیم کند و دلایل ناتوانی خود در پرداخت را به طور مفصل شرح دهد. اگر مدعی اعسار با عسر و حرج مواجه است یا تحت فشار مالی شدید قرار دارد، باید این موارد را با ذکر جزئیات و ارائه مستندات، در دادخواست بیان کند.
در مواردی که فرد توانایی پرداخت یکجای نفقه را ندارد اما قادر به پرداخت تدریجی آن است، میتواند درخواست تقسیط محکوم به را مطرح کند. نگارش دادخواست تعدیل میزان اقساط محکوم به نیز دارای ظرافتهای خاصی است. در این دادخواست، فرد باید ضمن پذیرش اصل دین، دلایل ناتوانی خود در پرداخت یکجا یا میزان اقساط تعیین شده قبلی را ذکر کند و با ارائه مستندات مالی و معیشتی، خواستار تعدیل میزان اقساط شود. دادگاه پس از بررسی وضعیت مالی محکومعلیه و با در نظر گرفتن معیشت زوجه، میزان اقساط را به نحوی تعیین میکند که هم حق زوجه ضایع نشود و هم فشار غیرقابل تحملی بر زوج وارد نشود.
در شرایط اضطراری که نیاز به مشاوره فوری حقوقی وجود دارد، خدمات اورژانس مشاوره حقوقی فوری میتواند راهگشا باشد. این خدمات توسط وکلا و مشاوران حقوقی متخصص ارائه میشود و به افراد کمک میکند تا در کوتاهترین زمان ممکن، راهکارهای قانونی مناسب را دریافت کنند. در موضوع اعسار از پرداخت نفقه، گاهی ممکن است فرد با خطر بازداشت یا اقدامات اجرایی علیه اموال خود مواجه باشد که نیازمند واکنش سریع و مناسب حقوقی است.
در مقابل ادعای اعسار، طرف مقابل (زوجه یا افراد واجبالنفقه) حق دفاع دارند و میتوانند با ارائه دلایل و مستندات، اعسار ادعایی را رد کنند. در این راستا، تنظیم نمونه لایحه دفاعیه نفقه از سوی مدعیالعموم (زوجه یا وکیل او) اهمیت زیادی دارد. در این لایحه، مدعیالعموم با استناد به قرائن و شواهد موجود از قبیل اشتغال زوج، مالکیت اموال منقول و غیرمنقول، وجود حسابهای بانکی فعال، انجام معاملات و نقل و انتقالات مالی، سفرهای خارجی و... ادعای اعسار را رد میکند. این لایحه باید مستند و مستدل باشد و با ارائه مدارک مثبته، ادعای تمکن مالی زوج را اثبات کند.
قانونگذار برای جلوگیری از سوءاستفاده از نهاد اعسار، ضمانت اجراهای سنگینی را پیشبینی کرده است. مطابق ماده ۱۶ قانون نحوه اجرای محکومیتهای مالی، اگر محکومعلیه برخلاف واقع، خود را معسر قلمداد کند، محکوم به حبس تعزیری درجه هفت خواهد شد. همچنین، کتمان مال به قصد فرار از ادای دین با هدف تقدیم دادخواست اعسار، جرم محسوب میشود و علاوه بر محکومیت به جزای نقدی معادل نصف محکوم به، به حبس تعزیری درجه هفت نیز محکوم خواهد شد.
اعسار از پرداخت نفقه با توجه به ارتباط مستقیم آن با معیشت و زندگی روزمره افراد، یکی از موضوعات پیچیده و چالشبرانگیز در حوزه حقوق خانواده است. از یک سو، حمایت از حقوق زوجه و فرزندان و تأمین نیازهای معیشتی آنها اهمیت بسزایی دارد و از سوی دیگر، ناتوانی واقعی برخی افراد در پرداخت نفقه، ضرورت ایجاد راهکارهای قانونی مانند اعسار را دوچندان میکند. در این میان، مشاوره حقوقی تخصصی، آگاهی از قوانین و مقررات مربوطه، و بهرهمندی از تجربیات عملی وکلا و مشاوران حقوقی، میتواند افراد را در احقاق حق و دفاع از منافع قانونی خود یاری رساند.
در نهایت، باید توجه داشت که هدف از طرح دعوای اعسار، فرار از تعهدات قانونی نیست، بلکه ایجاد فرصت برای شخصی است که واقعاً توانایی مالی کافی ندارد تا بتواند به تدریج و متناسب با توان مالی خود، دین خود را ادا کند. نظام قضایی و حقوقی با توجه به این هدف، تلاش میکند تا با رعایت عدالت و انصاف، هم از حقوق طلبکار (زوجه و فرزندان) حمایت کند و هم فشار غیرقابل تحملی بر بدهکار (زوج) وارد نکند. در این مسیر، آگاهی حقوقی طرفین، استفاده از خدمات مشاورهای تخصصی، و پایبندی به اصول اخلاقی و قانونی، نقش بسزایی در حل و فصل عادلانه اختلافات دارد.
با توجه به این که پرداخت نفقه در شرع و قانون، تکلیفی برای آقایان در نظر گرفته شده است، در صورت عدم پرداخت آن، زوجه می تواند از زوج شکایت حقوقی یا کیفری کند. اگر زوجه به دلیل عدم پرداخت نفقه از زوج شکایت کند، در این صورت دادگاه وی را محکوم به پرداخت نفقه می کند. حال اگر زوج یا محکوم علیه، به دلیل عدم داشتن مال و دارایی، نتواند از عهده پرداخت نفقه برآید، می تواند دادخواست اعسار از پرداخت نفقه را تقدیم دادگاه کند.
اعسار به طور کلی به دو حالت مطلق و نسبی تقسیم می شود؛ اعسار از پراخت نفقه فرد قادر نیست که نفقه را به طور تمام و کمال بپردازد؛ از این رو این اعسار نسبی بوده و زوجه باید نفقه را به صورت قسطی دریافت نماید شرایط و نحوه اقامه دعوای اعسار از پرداخت نفقه در مشاوره حقوقی وکیل تلفنی مورد بحث قرار می گیرد.
یکی از حقوقی که علاوه بر شرع، در قانون نیز برای خانم های متاهل در نظر گرفته شده است، نفقه می باشد. نفقه هم شامل زن و هم شامل فرزندان است. پرداخت نفقه زوجه تحت هر شرایطی به عنوان تکلیف قانونی زوج است اما نفقه فرزندان منوط به یکسری شرایط مانند استطاعت مالی پدر است. در هر صورت، مرد طبق قانون وظیفه دارد که نفقه همسر خود را در طول دوران زندگی بپردازد. مردی که از عهده تامین کردن مخارج زندگی خود بر نمی آید، در نهایت ممکن است با شکایت همسر خود از وی به دلیل عدم پرداخت نفقه مواجه شود.
با طرح دعوای نفقه از طرف خانم، دادگاه شوهر را محکوم به پرداخت نفقه می کند. در این صورت اگر پرداخت نفقه از توان مالی زوج خارج باشد، می تواند درخواست اعسار را به دادگاه صادر کننده رای بدهد. دعاوی اعسار در رابطه با محکومیت های مالی از جمله نفقه مورد بحث قرار می گیرد و در صورتی که معسر بودن زوج برای دادگاه محرز شود، وی این امکان را دارد که بر اساس قسط بندی هایی که دادگاه برای او انجام می دهد، اقدام به پرداخت نفقه می کند.
با توجه به این که دعاوی اعسار از پرداخت نفقه باید از جنبه قانونی مورد بررسی قرار گیرد، از این حیث می توانید از خدمات مشاوره موسسه وکیل تلفنی استفاده نمایید. برای دریافت مشاوره حقوقی تلفنی در هر ساعت از شبانه روز با شماره 09212242670 تماس بگیرید.
از اعسار در قانون به ناتوانی و تنگدستی اشاره شده است و در اصطلاح حقوقی به فردی معسر گفته می شود که توانایی پرداخت دیون خود را ندارد و این پرداخت نکردن، ممکن است از نداشتن تمکن (توان) مالی و یا دسترسی نداشتن به اموال باشد.
اعسار از پرداخت نفقه نیز به همین منوال است و به طور کلی به معنی ناتوان بودن از پرداخت نفقه است، نفقه نیز مانند مهریه از حقوق بانوان مسلمان است و مرد ملزم به ادای این حق است.
در اعسار از پرداخت نفقه، فرد نمی تواند نفقه ی افراد واجب النفقه را به هر نحوی بدهد و این ناتوانی می تواند از نداشتن تمکن مالی و یا دسترسی نداشتن به اموال باشد؛ اما جای نگرانی نیست، چراکه در هر دو مورد، قانون اسلامی شرایطی را برقرار نموده که زن به هر نحوی به حق خود برسد و وکیل تلفنی نیز در این خصوص حاضر است تا به تمامی بانوان این مرز و بوم مشاوره حقوقی خود را به روش های تلفنی یا آنلاین ارزانی دارد.
نکته (مهم): تشخیص اینکه فرد معسر مطلق یا نسبی است به عهده ی دادگاه و قاضی ذی صلاح است و این امر با بررسی اموال اعم از منقول و غیر منقول و تمام حساب های بانکی ممکن می شود.
با توجه به نکته فوق هر کسی نمی تواند ادعای اعسار کند؛ فقط افرادی که دعوایی بر علیه آن ها مطرح است و یا افراد بدهکار می توانند دادخواست اعسار از دادگاه بنمایند.
اعسار در رابطه با موضوعات مختلفی مطرح می شود که یکی از آنها، دعاوی نفقه است. درواقع دعاوی که مرتبط با محکومیت های مالی باشند، موضوع اعسار برای آنها مورد بحث قرار می گیرد. اگر زوج در طول دوران زندگی مشترک، مخارج زندگی همسر خود را پرداخت نکند، در این صورت زوجه قانونا می تواند از او شکایت کند.
حال تصور کنید که زوجه به جهت آن که زوج، نفقه وی را پرداخت نکرده است، اقدام به طرح دعوای حقوقی نموده و در این زمینه دادگاه شوهر را محکوم به پرداخت نفقه می نماید. زوج که محکوم به پرداخت نفقه شده است، باید نفقه همسرش را پرداخت کند.
اگر زوجه شرایط پرداخت نفقه به دلیل عدم تمکن مالی را نداشته باشد، این امکان برای او در قانون در نظر گرفته شده است که تقاضای اعسار را به دادگاه بدهد.
اعسار از پرداخت نفقه این مفهوم را دارد که محکوم علیه که به پرداخت نفقه محکوم شده است، توان تادیه آن را نداشته و با اثبات معسر بودن خود برای دادگاه، نحوه پرداخت نفقه به صورت شرایط و به صورت اقساط می شود.
اقامه دعاوی اعسار به طور کلی از طرف اشخاصی صورت می گیرد که طبق حکم دادگاه، محکوم به پرداخت مالی شده باشند. در دعاوی نفقه نیز طرح دعوای اعسار از طرف شوهر یا محکوم علیه صورت می گیرد و خواهان مدعی این است که به دلیل نداشتن اموال و دارایی کافی، نمی توانند میزان نفقه تعیین شده را بپردازد. از این رو از دادگاه تقاضا می کند که نحوه پرداخت نفقه را برای وی به صورت اقساطی نماید. برای دریافت مشاوره حقوقی آنلاین و رایگان به وبسایت موسسه مراجعه نمایید.
همانطور که گفته شد اعسار از پرداخت نفقه در نظام حقوقی ما ممکن شده است و طبق این نظر نفقه یکی از دیون مالی به حساب می آید؛ پس به دلیل دین بودن نفقه اعسار از آن دور از ذهن نیست.
به دلیل اینکه اعسار از پرداخت نفقه ممکن است، معسر بودن در پرداخت نفقه ی معوقه نیز ممکن است پیش آید.
نفقه ی معوقه در مشاوره حقوقی اعسار از پرداخت نفقه به معنی نفقه ی عقب افتاده است، منظور از این نفقه نفقه ای است که به زن و یا فرزندان تعلق می گرفته است و تا به حال پرداخت نشده است و این نفقه ی معوقه می تواند نوعی از دین باشد که بر ذمه ی مرد قرار گرفته است.
اعسار از پرداخت نفقه ممکن است برای افراد پیش آید و لازم به ذکر است که نفقه تنها به زن تعلق نمی گیرد؛ نفقه می تواند به پدر و مادر یا درصورت تهی دستی و نیازمندی، به فرزندان و زوجه تعلق گیرد.
نفقه نوعی دین مالی و بر ذمه ی مرد است و به دلیل دین بودن آن ممکن است اعسار در پرداخت آن به وجود آید؛ می توان گفت با توجه به مطالب گفته شده اعسار از پرداخت نفقه فرزند نیز امکان پذیر است، در صورت اعسار از پرداخت نفقه فرزند طبق نظر دادگاه این پرداخت می تواند قسط بندی شود؛ اگر فکر می کنید که می خواهید نفقه بگیرید، اما برایتان سخت است؛ تنها کافیست تا با ما تماس بگیرید تا وصول نفقه شما را فوری انجام دهیم.
برای بررسی اعسار از پرداخت نفقه جاریه باید دانست نفقه ی جاریه چیست؟
نفقه ی جاریه نفقه ای است که در حال حاضر به یک فرد اعم از زوجه یا فرزندان تعلق می گیرد و مهلت پرداخت این نفقه نگذشته است؛ یعنی در حال حاضر بر ذمه ی مرد است تا این نفقه را بپردازد.
نفقه ی جاریه نیز مانند نفقه ی معوقه و هر دین دیگری می تواند تقسیط بندی شود؛ پس بنابراین اعسار در پرداخت نفقه ی جاریه نیز امکان پذیر است.
هزینه ی دادرسی هزینه ای است که در جریان دادرسی باید پرداخت شود، هزینه ی دادرسی می تواند هزینه ی بهای برگ دادخواست، هزینه ی اوراق و تمبر و... باشد. هزینه ی دادرسی در دعاوی حقوقی و کیفری متفاوت است.
بعد از طرح دعوای نفقه در دادگاه دادرسی شروع می شود و این دادرسی هزینه هایی در بر دارد، فرد ممکن است آنقدر تهی دست و تنگدست باشد که توانایی پرداخت هزینه ی دادرسی را نداشته باشد؛ در این صورت اعسار از هزینه دادرسی نفقه ممکن می شود.
طبق نظر دادگاه این اعسار می تواند به مطلق یا نسبی تبدیل شود و با توجه به مطلق بودن یا نسبی بودن هزینه ها یا قسط بندی می شود و یا تا زمان تمکن مالی مرد موکول به آینده می گردد.
براساس قانون مدنی ایران پرداخت نفقه ی اولاد بر عهده ی مرد است و این پرداخت مربوط به حضانت نیست، ممکن است حضانت با مادر یا شخص دیگری باشد اما نفقه بر عهده ی پدر فرزندان است.
نفقه ی دختران تا زمان ازدواج آن ها و نفقه ی پسران تا زمان 18 سالگی و تحصیل بر عهده ی پدر است.
ضمانت اجرای عدم پرداخت نفقه می تواند به صورت کیفری یا حقوقی پیگیری شود؛ در صورت استنکاف از پرداخت نفقه افراد واجب النفقه می توانند به دادگاه رجوع کنند، ضمانت اجرای این عدم پرداخت از نظر حقوقی می تواند حق طلاق و از منظر کیفری می تواند حبس باشد.
پرداخت نفقه به غیر از پدر بر عهده ی جد پدری نیز می تواند باشد؛ یعنی در صورتیکه زن به هیچ صورتی نتواند نفقه خود را دریافت نماید می تواند به جد پدری برای دریافت نفقه خود مراجعه نماید.
در طرح دعوای اعسار از پرداخت نفقه، تشخیص معسر بودن شوهر یا محکوم علیه با دادگاه است. در واقع با مدارک و دلایلی که محکوم علیه در طرح دعوای اعسار به دادگاه ارائه می کند، در نهایت دادگاه تشخیص می دهد که محکوم علیه توان پرداخت نفقه را دارد و یا این که نمی تواند از عهده پرداخت نفقه بر آید.
معیار تشخیص معسر بودن محکومین در طرح دعاوی اعسار، به داشتن یا نداشتن اموال برای آنها است. اگر محکوم علیه اموال متعددی به نام خود داشته باشد، در این صورت برای دادگاه محرز می گردد که از تمکن مالی برخوردار است. اما با ارائه لیست اموال محکوم علیه و همچنین ریز حساب بانکی وی و سایر مدارک دیگر، در نهایت دادگاه می تواند در مورد شرایط معسر بودن محکوم علیه تصمیم بگیرد.
چنانچه برای طرح دعوای اعسار از پرداخت نفقه خود به دنبال راهکار مناسبی هستید، ما به شما استفاده از مشاوره حقوقی موسسه وکیل تلفنی را پیشنهاد می کنیم. مشاوره حقوقی این موسسه به صورت تخصصی و با بررسی جوانب مختلف حقوقی در اختیار متقاضیان قرار می گیرد و می توانید با شرایط مناسب از این خدمات استفاده کنید. برای دریافت مشاوره حقوقی با شماره 02147625900 تماس بگیرید.
هزینه نگارش دادخواست |
نگارش دادخواست اعسار از پرداخت مهریه |
اعسار از پرداخت جزای نقدی |
مشاوره حقوقی اثبات ملائت |
مشاوره حقوقی اعسار |