مشاوره حقوقی الزام به تمکین

تمکین در واقع اجابت زن به خواسته های شوهر می باشد که بر دونوع است:

 

• تمکین خاص: همان انجام وظایف زناشویی می باشد که بعد از عقد زن مکلف به تمکین می باشد.

• تمکین عام: در واقع فرمانبرداری زن از مرد می باشد، یعنی بدون اذن شوهر بیرون نرود و یا شب ها بیرون نماند.

 

نکته: در صورتی که زن نسبت به شوهرش تمکین نداشته باشد؛ مرد می تواند دادخواست الزام به تمکین در محکمه را مطرح کند.

 

تمکین در مقابل ارث بردن در عقد موقت

 

در مورد پرسش فوق اتفاق نظر وجود دارد

• در عقد موقت نمی‌توان وراثت را به شرط زوجیت و تمکین قید کرد؛ لذا این شرط باطل ولی عقد صحیح است و عده‌ای هم عقیده دارند که حتی عقد هم باطل است.

 

نظر کمیسیون نشست قضائی (۱) مدنی در مورد پرسش فوق

• با وصف این که در عقد منقطع، تمکین در قبال مهر است، مشروط کردن آن به بردن ارث با توجه به مفهوم ماده ۹۴۰ قانون مدنی و به دلیل تعارض با قواعد امری ارث نامشروع است. چنین شرط مطابق بند (۳) ماده ۲۳۲ قانون مدنی باطل و بلااثر است و با توجه به بالااثر بودن چنین شرطی، خللی بر صحت عقد وارد نمی‌سازد.

 

اخذ کل مهر و عدم تمکین زوجه

نظر اکثریت در مورد پرسش فوق

• بر اساس فتاوی مشهور و قانون مدنی، به مجرد وقوع عقد، زوجه مالک مهر می‌شود و در صورت وقوع طلاق قبل از عروسی، زوجه می‌تواند نصف مهر را مطالبه کند؛ اما در فرض پرسش چون هنوز طلاق واقع نشده است، زوج نمی‌تواند نصف یا تمام مهر را طلب کند و فقط می‌تواند تقاضای تمکین کند و اگر زوجه تمکین نکرد نفقه به او تعلق نمی‌گیرد و زوج می‌تواند درخواست ازدواج مجدد کند.

 

نظر اقلیت در مورد پرسش فوق

• طبق برخی از آرای فقهی، در فرض پرسش، زوج می‌تواند همه مهر پرداختی را مطالبه کند.

 

نظر کمیسیون نشست قضائی (۵) مدنی در مورد پرسش فوق

• به موجب ماده ۱۰۹۲ قانون مدنی که مقرر می‌دارد: «هرگاه شوهر قبل از نزدیکی زن خود را طلاق دهد زن مستحق نصف مهر خواهد بود و اگر شوهر بیش از نصف مهر را قبلا داده باشد حق دارد مازاد از نصف را عیناً، مثلاً یا قیمتاً استرداد کند». با این ترتیب وقوع طلاق، شرط انحلال ملکیت نصف از مهر برای زن است و پیش از طلاق نمی‌توان او را مالک تمام مهر ندانست؛ بنابراین، در فرض پرسش مادام که زوج، زوجه را طلاق نداده باشد، استحقاق استرداد نیمی از مهر را نخواهد داشت.

 

استفاده از حق حبس در تمکین مجدد

پرسش: آیا زوجه می‌تواند پس از بدل تمکین و ناتوانی زوج از ازاله بکارت در قبال درخواست تمکین مجدد از سوی زوج، آن را منوط به اخذ مهر کرده از حق حبس استفاده کند؟