وقف به معنای هدیه ابدی برای خدمات عمومی می باشد. به عبارتی عین مال حبس و منافع آن تبدیل می شود. در این مقاله مفهوم وقف، شرایط وقف مال، خرید و فروش مال وقفی، شرایط ابطال مال وقفی و خصوصیات وکیل اوقاف را به زبانی ساده توضیح میدهیم.
در فرهنگ لغت، وقف را حبس کردن، نگهداشتن، درنگ کردن یا باز ایستادن تعریف کردهاند. بنابراین این کلمه در لغت به معنی نگهداشتن است. در فقه و حقوق اسلامی، این کلمه به معنی نگهداشتن مال کسی میباشد که با نیت خیر آن را به فقرا و نیازمندان بخشیده است.
موقوفه بنا بر شرایط مندرج در وقفنامه به دو دسته تقسیم میشود.
برای این که اطمینان پیدا کنید ملکی اوقافی است یا خیر، باید سند آن را بررسی کنید. در سند ملک اوقافی نوشته شده که این ملک وقفی است. راه دیگر این میباشد که در ملکهای اوقافی عرصه ملک قابل اجاره است ولی نمیتوان آن را خرید. فقط میتوان اعیان را خرید و عرصه را اجاره کرد. پس اگر در سندی مشاهده کردید که ذکر شده، عرصه اجاره داده میشود و اعیان قابل فروش است، به احتمال زیاد این ملک اوقافی میباشد.
اگر در مورد ملکی شک دارید، بهتر است ضمن بررسی سند، از اداره اوقاف مربوطه نیز استعلام بگیرید. البته شاید متولی و وکیل ملک مربوطه، اداره اوقاف نباشد که در این صورت باید متولی یا واقف ملک را پیدا کنید. در صورت نیاز به هر گونه راهنمایی در این زمینه، میتوانید از مشاوره حقوقی آنلاین و رایگان استفاده کنید.
طی شرایطی میتوان قرارداد وقف را باطل کرد. برای ابطال این قرارداد باید به دادگاههای عمومی مراجعه نمود. البته در برخی از دادگاهها شعبه امور وقفی دایر است.
برای ابطال این قرارداد شرایطی مانند بیم از بین رفتن مال موقوفه و باطل بودن شرایط وقف لازم میباشد. در نتیجه میتوان با ارائه دادخواستی، وقفنامه را ابطال کرد.
بنا بر شرایطی میتوان مال موقوفه را فروخت. این شرایط در قانون مدنی ایران مشخص شدهاند. در غیر این صورت، معامله باطل است و خریدار میتواند از فروشنده شکایت کند. پس همانطور که گفتیم، ابتدا باید در مورد مال موقوفه به خوبی تحقیق کنید.
اگر مال موقوفه بهطوری خراب شود که امکان تعمیر و بازسازی آن نباشد، موقوفه قابلفروش است. اگر بین کسانی که متولی وقف یا ذینفعان هستند، اختلاف پیدا شود و این دعوا قابلحل نباشد، به طوری که به مال موقوفه آسیب وارد شود، اجازه فروش داده میشود. توجه داشته باشید که مال وقفی را نمیتوان جز در شرایط ذکر شده در بالا خرید. پیشنهاد میکنیم در زمینه خرید و فروش اموال موقوفه حتما از مشاوره حقوقی استفاده کنید تا دچار مشکل نشوید.
پرسش: در مواردی که به لحاظ ارتباط کامل با وحدت منشا دعاوی، اقامه آن ها در یک دادخواست یا رسیدگی توامان تجویز شده است آیا رسیدگی و اتخاذ تصمیم نسبت به دعاوی متعدد موصوف باید ترتیبی باشد یا توامان؟ مثلاً در دعوای خواهان به خواسته اثبات مالکیت و ابطال وقف نامه و مطالبه اجرت المثل ایام تصرف، آیا نخست باید به دلایل اثبات مالکیت خواهان سپس به تقاضای ابطال وقف نامه و مطالبه اجرت المثل آیا تصرف، رسیدگی و به ترتیب حکم صادر کرد و یا رسیدگی و اتخاذ تصمیم باید توامان باشد؟
پاسخ: نظر به اینکه دعاوی اثبات مالکیت و ابطال وقف نامه و مطالبه اجرت المثل مربوط به موضوع معامله و یا ملک متنازع فیه می باشد که ارتباط کامل با یکدیگر داشته به نحوی که رسیدگی در هریک از دعاوی مطروحه موثر در دیگری است ، لذا به استناد مواد 65و103 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب 21/1/1370، دادگاه می تواند به طور یکجا و توامان به دعاوی مرتبط رسیدگی نماید.
پرسش: در دعوی وقفیت پلاک ملکی که به ثبت رسیده و مالک ملک فوت شده و فاقد ورثه می باشد باید به طرفیت چه کسی اقامه شود و آیا بدون طرح دعوی و به صرف در خواست سازمان ،یا انجام اقدامات دیگر ،اداره ثبت مکلف به قبول در خواست سازمان و تبدیل وضعیت پلاک به موقوفه و صدور سند به نام سازمان حج و اوقاف و امور خیریه می باشد یا خیر؟
پاسخ: دعوی وقفیت باید به طرفیت مالک اقامه شود و اگر ارث بلا وارث است علیه مدیر ترکه اقامه گردد و اما در مورد صدور سند مالکیت به نام اوقاف تا زمانی که رای نهایی دادگاه بر وقفیت صادر نشود ،اداره ثبت مجوزی برای ابطال سند مالکیت قبلی و صدور سند مالکیت جدید به نام سازمان حج و اوقاف و امور خیریه ندارد.
در تبصره 3 ماده 4 قانون اوقاف به وکیل اوقاف اشاره شده است. وکیل اوقاف باید توانایی انجام وظایف محوله را داشته باشد. در صورتی که وکیل نتواند کارها را به درستی انجام دهد، سازمان اوقاف وی را عزل میکند و به واقف یا متولی 2 ماه فرصت میدهد تا وکیل جدیدی انتخاب کند. این فرصت برای کسانی که خارج از ایران هستند، 4 ماه است. بعد از این مدت، سازمان اوقاف در صورت عدم انتخاب وکیل از سوی واقف، خودش وکیل انتخاب میکند. البته واقف میتواند به انتخاب وکیل از سوی سازمان اوقاف اعتراض کند و در صورت عدم توافق، موضوع را دادگاههای عمومی دنبال نماید.
وکیل اوقاف باید صلاحیت رسیدگی به امور مربوط به مال وقفی را داشته باشد. او باید دعواهای مربوط به شکایات مال موقوفه را رسیدگی کند و در صورت نیاز در دادگاههای صالحه حاضر شود. به همین دلیل، وی باید به مسائل حقوقی اشراف کامل داشته باشد.
امروزه به دلیل پیچیدگیهای زیاد سبک زندگی، هیچ فردی به تنهایی نمیتواند به همه مسایل اشراف داشته باشد. در نتیجه، همه امور تخصصی شدهاند و باید از افراد خبره و کاردان کمک گرفت. مال موقوفه نیز پیچیدگیهای حقوقی خاص خود را دارد. چهبسا بسیاری از افراد بدون مشورت با وکلای زبده، با خریدن اموال موقوفه دچار دردسرهای فراوانی شدهاند. در صورتی که این افراد میتوانستند با یک مشاوره ساده، از مشکلات بعدی جلوگیری کنند. در صورت هر گونه سوال یا نیاز به تنظیم لایحه میتوانید از مشاوره حقوقی تلفنی استفاده کنید.
اثبات تولیت مال وقفی |
مشاوره حقوقی الزام به فک |
مشاوره حقوقی اثبات مالکیت |
مشاوره حقوقی ملکی |
درباره ما |