با نام و یاد خدا؛ لازم به ذکر است که در مبحث جرم انواع کلاهبرداری، عناصر سازنده آن و نیز جرائم مرتبط در حکم کلاهبرداری، لازمست مختصر توضیحی از تعریف جرم و مجرم در شرایط احراز مسئولیت کیفری، شرایط اثبات جرم ... بعنوان مقدمه بیان شود؛ با ما در این مقاله همراه باشید تا رویه و ترفند های شناسایی کلاهبرداری در سال 99 را بهتر بشناسیم.
مشاوره حقوقی فوری در خصوص انواع کلاهبرداری
جرم، عبارتست از هر رفتاری اعم از فعل یا ترک فعل که در قانون برای آن مجازات درنظر گرفته شده است؛ مجرم شخصیست که با انجام فعل یا ترک فعلی باعث نقض قانون شده، اما گاها شخصی که خود مرتکب جرم نشده بواسطه رفتار دیگری مسئول شناخته می شود.
برخی از تعاریف مرتبط با کلاهبرداری:
عنصر قانونی: یعنی پیش بینی عمل مجرمانه در قانون.
عنصر مادی: یعنی بروز خارجی عمل پیش بینی شده در قانون در عالم ماده.
عنصر معنوی: یعنی قصد انجام عمل مجرمانه.
کلاهبرداری عبارتست از بردن مال دیگری از طریق توسل توام با سونیت به وسایل یا عملیات متقلبانه.
عنصر قانونی این جرم عبارتست از ماده ۱ و ۴ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا، اختلاس و کلاهبرداری مصوب ۱۳۶۷ وماده ۷۴۱ کتاب پنجم تعزیرات که کلاهبرداری مرتبط به یارانه را تعریف نموده است.
اورژآنس حقوقی 24 ساعته کیفری و کلاهبرداری
کلاهبرداری ۳شیوه دارد:
کلاهبرداری ساده: که ۱ تا ۷ سال حبس و جزای نقدی معادل مال برده شده و رد مال بعنوان مجازات درنظر گرفته شده است
کلاهبرداری مشدد: ۲ تا ۱۰ سال حبس جزای نقدی معادل مال برده شده و رد مال و نیز انفصال ابد
کلاهبرداری رایانه ای: ۱تا ۵ سال حبس یا جزای نقدی از ۲۰میلیون ریال تا ۱۰۰میلیون ریال یا هردو و رد مال.
نکته: اگر کلاهبرداری از طریق تشکیل شبکه یا باند باشد، جزای نقدی انفصال ابد، حبس از ۱۵سال تاابد و چنانچه مصداق مفسد فی الارض باشد به مجازات آن محکوم می شود.
همانگونه که ملاحظه شد فرض کلاهبرداری مشدد خود ۳ فرض را مطرح نموده و مجازات جداگانه در نظر گرفته است.
این عنصر، توسل به وسایل متقلبانه برای فریب دیگری و در نهایت بردن مال اوست؛ نکته قابل توجه این است که مرتکب جرم کلاهبرداری می تواند هر شخصی باشد و ویژگی خاصی برای او مدنظر نیست.
رفتار مجرمانه می تواند هم بصورت فعل و هم ترک فعل متبلور شود؛ اما در مورد کلاهبرداری باید دقت شود، چراکه در تعریف ان بیان شد فریب دیگران و بردن مال انها شرط تحقق جرم است که تماماً با فعل مادی ارتکاب میابد؛ لذا ترک فعل، حتی اگر توأم با سونیت باشد و نیز باعث فریب طرف مقابل و ضرر او گردد، هرگز منجر به تحقق کلاهبرداری نخواهد شد؛ مثال شایع این ترک فعل می تواند سکوت فروشنده در برابر خریدار نسبت به ایرادات کالا و در نهایت فریب مشتری و خرید کالای معیوب باشد که در فرض مسئله کلاهبرداری با سکوت و ترک فعل محقق نشده است.
موضوع جرم کلاهبرداری مال متعلق به دیگریست که می تواند منقول یا غیر منقول باشد. نکته مورد توجه در مال برده شده طی کلاهبرداری، این مال باید متعلق به دیگری باشد؛ بنابراین راهن، موجر یا خریدار، حتی اگر با توسل به وسایل متقلبانه و فریبکارانه موفق به خروج مال مرهونه یا مستاجره یا مبیع از ید مرتهن یا مستاجر یا بایع شوند، بدلیل تعلق مال به خودشان کلاهبرداری منتفیست.
تماس فوری به وکیل متخصص به امور کلاهبرداری
کلاهبرداری در اموال مشاع توسط شخص بیگانه نیست، چون در آن مورد امکان کلاهبرداری منتفی نیست و میتوان مالی که مالکیت مشاعی دارد را از شرکا با توسل به وسایل متقلبانه گرفت.
نظر موافقین به پرسش فوق
- موافقین تحقق این جرم، ابراز می دارند چون مالِ مشاع، علاوه بر مرتکب متعلق به شریک او هم هست، پس شرط تحقق مال به غیر وجود دارد و کلاهبرداری در مال مشاع امکان دارد.
نظر مخالفین به پرسش فوق
- مخالفین می گویند، چون هر جز مال مشاع متعلق به همه شرکاست، پس نمیتوان نسبت به هریک از شرکا در برابر مال، عنوان مال غیر را بیان کرد؛ پس کلاهبرداری در مال مشاع متصور نیست.
نکته مهم: با توجه به فروض اختلافی مذکور باید اشاره کرد که ما تنها در مورد دوجرم به موجب رای وحدت رویه ۱۰ مورخ 1355/07/02، تصریح داریم بر اینکه امکان تحقق جرم برروی اموال مشاع وجود دارد؛ یکی جرم تخریب و دیگری جرم سرقت حدی. یعنی فقط در این دوجرم شرکای مال مشاع می توانند تحت عنوان سرقت حدی و تخریب مال مشاع، مجازات شوند.
پس از بررسی موضوع جرم؛ نوبت به بررسی وسیله بکار رفته در ارتکاب کلاهبرداری میرسد؛ همانگونه که از تعریف جرم برمی آید وسیله ارتکاب کلاهبرداری باید متقلبانه باشد، یعنی نیاز به مانور متقلبانه با ضابطه تشخیص نوعی دارد؛ یعنی قضاوت با عرف است که آیا وسیله بکاررفته متقلبانه است یا خیر.
نکته حائز اهمیت اینکه در راستای بکارگیری این وسیله متقلبانه باید قربانی فریب بخورد و مال را به میل خود به کلاهبردار بدهد؛ بنابراین نباید قبل از آن که توسل به وسایل صورت بگیرد، به میل خود مال را تقدیم مرتکب کند و یا اینکه مال به زور و بدون توسل به وسایل گفته شده دراختیار مرتکب قرارگیرد.
معیار و ضابطه تشخیص قربانی، ضابطه شخصی است؛ یعنی مرد یا زن بودن قربانی، سن، شرایط جسمی و روحی، مد نظر است.
مثلاً، امکان و میزان فریب یک زن با توسل به وسایل متقلبانه و اغفال کننده در موضوعی، ممکن است بیش از امکان توسل به همان وسایل برای فریب یک مرد و در نهایت منجر به بردن مال او شود؛ اگر خانم هستید و مورد کلاهبرداری واقع شده اید، مشورت با وکلای خانم ما، بهترین راهکار برای شماست.
نکته مهم: اثبات توسل به وسایل متقلبانه، با شاکی و مدعی العموم است.
بنگاه حقوقی 24 ساعته رسیدگی به امور کلاهبرداری فوری و تلفنی
در ادامه مبحث کلاهبرداری باید بیان داشت که اغفال و فریب، باید یک مرحله قبل از بردن مال باشد؛ یعنی:
ابتدا مرتکب جرم، متوسل به راه های اغفال گردد.
قربانی فریب بخورد و این اغفال منجر به بردن مال وی شود.
نکته مهم: چنانچه مرتکب ابتدا به هر طریقی مال قربانی را بدست بیاورد و پس از آن متوسل به وسایل متقلبانه گردد، کلاهبرداری محقق نشده؛ از آنجا که اغفال باید علت و سبب بردن مال باشد، یعنی قربانی به این علت مال را داده که فریب خورده است؛ بنابراین لازمست رابطه علییت احراز گردد و ناگفته پیداست که هرکجا این رابطه وجود نداشته باشد یا توسط یک جریان، این رابطه قطع گردد؛ عنصر اثبات کلاهبرداری منتفی می گردد.
مثال معروف و شناخته شده، توسل به وسایل متقلبانه، مثل جعل شناسنامه توسط فرد، استخدام در یک شرکت و دریافت حقوق در ازای انجام کار است؛ همانگونه که مشخص است، دریافت حقوق در ازای انجام کار است، نه توسل به وسایل متقلبانه مثل جعل شناسنامه؛
بنابراین استخدام و انجام کار باعث قطع رابطه علییت شده و کلاهبرداری منتفیست؛ توضیح پیرامون رای وحدت رویه شماره ۷۳ به تاریخ 1336/1/20 شعبه دوم دیوان عالی کشور، اگر چند نفر مامور کشف جرم؛ برای خرید دلار تقلبی از شخصی باشند و به او مراجعه و او دلارهای تقلبی را به انان عرضه کند، عمل مرتکب شروع به کلاهبرداری نیست.
مرجع نگارش شکواییه آنلاین و تلفنی کلاهبرداری
لازمه کلاهبرداری عدم اطلاع قربانی به قصد و منظور مرتکب به توسل به وسایل متقلبانه است؛ اما در مثالی که کمی بالاتر زده شد، ماموران با علم به تقلبی بودن و آگاهی از آن و به قصد دستگیری وی اقدام کردند؛ لذا عنصر اغفال وجود ندارد و تحقق جرم منتفی بود.
چند نکته در خصوص روش های شناسایی کلاهبرداری:
- گرفتن وجه از کسی با این وعده که جنسی را برای او بفرستد و بعد انکار کند، کلاهبرداری نیست؛ چون توسل به وسایل متقلبانه منتفیست.
- تنها گرانفروشی کلاهبرداری نیست؛ مگرمرتکب به دروغ اوصاف یا کیفیاتی بیان کند که شخص به خرید ترغیب و از این راه مال فریب خورده را ببرد.
- توسل به دروغ نمیتواند مثبت کلاهبرداری باشد و زمانی که مرتکب از طریق جعل اسم و عنوان و سمت به دروغ متوسل می شود، باید عناوین مذکور از نظر قربانی شناخته شده و موثر باشد وچنانچه قربانی نام و سمت مجعول را نشناسد، امکان اثبات توسل به وسایل متقلبانه از راه دروغ وجود ندارد.
- غصب عنوان و شغل موضوع مواد ۵۵۵ و ۵۵۶ قانون مجازات اسلامی باآنکه خود معرف جرمی مستقل است؛ اما اگر جعل فوق (عنوان و شغل) باهدف فریب دیگری و تحصیل مال او باشد به شرط تحقق سایر شرایط کلاهبرداری محقق می گردد.
وکیل متخصص امور کلاهبرداری آنلاین و تلفنی
قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا اختلاس و کلاهبرداری، چند مورد وسیله متقلبانه را نام برده با اشاره به اینکه موارد مذکور حصری نیست در اینجا بیان می شود:
فریب مردم به وجود کارخانه، تجارتخانه، شرکت یا موسسات موهوم.
فریب مردم به داشتن اموال و اختیارات واهی.
امیدوار کردن مردم به امور غیرواقع.
ترساندن مردم ازحوادث و پیشامدهای غیر واقع.
استناد به اختیار، عنوان و سمت مجعول.
مجدد یاد آوری می نماییم که توسل به همه وسایل مذکور در فوق باید پیش ازبردن مال و مقدم بر فریب و اغفال قربانی باشد.
جمع بندی و خلاصه مطالب
بعد از اتمام بررسی وسیله در کلاهبرداری لازم به یاد آوریست که درعالم حقوق جرائم از لحاظ شیوه تحقق به دوگروه مطلق و مقید تقسیم می شود؛ جرم مطلق مثل جعل و... جرمیست که صرف ارتکاب تحقق یافته و نیازی به حصول نتیجه یا ورود زیان به دیگری نیست. (از حوصله این مقاله خارج است) و دسته دیگر جرائم مقید که منظور از آنها حصول نتیجه خاص است؛ کلاهبرداری جرمی مقید به نتیجه خاص است و نتیجه خاصش بردن مال دیگریست.
توسل به وسایل متقلبانه، فریب قربانی، بردن مال قربانی، منتفع شدن کلاهبردار یا شخص مدنظر او، از انجاکه کلاهبرداری دارای اجزای مختلف و عناصر گوناگونی در تشکیل آن دخیل است، لذا جرم مرکب گوییم؛ در جرایم مرکب هرکجا و در هر حوزه قضایی که بخشی از جرم واقع شده دادگاه صالح آن حوزه برای رسیدگی دارای صلاحیت است؛ با اتمام بررسی عنصر قانونی و مادی کلاهبرداری در مبحث بعد به عنصر معنوی می پردازیم