مسئولیت محدود شرکا

از دیگر مزایای ثبت شرکت سهامی یا با مسئولیت محدود این است که شرکا در این شرکت­ها مسئولیت محدود دارند و از حکم شریک ضامن خارج می ­شوند؛ توضیح این­که مطابق ماده 220 قانون تجارت، هر شرکتی که به امور تجارتی (مندرج در ماده 2 قانون تجارت) اشتغال دارد، باید خود را در قالب یکی از انواع شرکت­ های پیش­بینی شده در قانون تجارت درآورد؛ در غیر این صورت در حکم شرکت تضامنی محسوب می شود و در نتیجه شرکا بابت بدهی شرکت مسئولیت تضامنی خواهند داشت؛ بنابراین ثبت شرکت­ هایی که شرکا در آن مسئولیت محدود دارند باعث می­ شود که شرکا از حکم ماده 220 خارج شوند؛ منتها باید توجه داشت که ماده 220 قانون تجارت، ثبت زودهنگام شرکت را توجیه نمی ­کند و صرف­ نظر از این­که ماده 220 چندان در عمل اجرا نمی­ شود، زمانی دردساز است که حجم فعالیت شرکت گسترده شود؛ بنابراین شرکت را باید به هنگام ثبت نمود، نه زودهنگام، نه دیرهنگام.

دامنه یک سایت به لحاظ فنی تنها به نام یک شخص قابل ثبت است، به همین دلیل اگر شرکت تجاری ثبت نشده باشد، الزاماً دامنه تنها می­ تواند به نام یکی از شرکا ثبت شود که طبیعتاً برای سایر شرکا متضمن ریسک است، زیرا مالکیت دامنه در اختیار وی بوده و ممکن است آن را به شخص دیگری واگذار نماید و پیگیری این موضوع در مراجع رسمی کار دشواری است، زیرا آن­ها همان شخصی که دامنه به نام وی ثبت شده ­است را اصولاً مالک تلقی می­ کنند اما با تأسیس شرکت می­توان تمام اموال مشترک را به این شرکت منتقل نموده و با سازوکارهای شرکتی آن­ها را اداره نمود؛ بحث اخیر در خصوص مجوز فعالیت هم صادق است که تا پیش از ثبت شرکت، عموماً به نام یکی از شرکا است؛ هم­چنین در صورت تأسیس شرکت تجاری، فوت یکی از شرکا اصولاً تاثیری بر دوام شرکت نداشته و اخلالی در فرایند اداره آن ایجاد نمی­ کند.

همین مزایا سبب شده ­است که در بازار، فعالیت در قالب شرکت تجاری از اعتبار بیشتری برخوردار شده و اساساً شرط اعطای برخی تسهیلات یا شرکت در مناقصات صرفاً به اشخاص حقوقی اختصاص یابد؛ بنابراین می­توان به طور خلاصه گفت که مصون بودن اموال شرکا از توقیف، اداره راحت­تر و دوام بیشتر شراکت، کسب اعتبار بیشتر و امکان شرکت در مناقصات دولتی یا تحصیل برخی امتیازات (نظیر دانش بنیان شدن که مقدمه آن ثبت شرکت است و تسهیلات بانکی از جمله مزایای تاسیس و ثبت شرکت تجاری است.

مناسب­ ترین قالب حقوقی برای ثبت شرکت

وکیل 24 ساعته آنلاین حقوق شرکت ها

این­که کدام یک از انواع مؤسسات یا شرکت­ های تجاری برای کسب و کار مناسب­تر است، پاسخ واحدی ندارد و با توجه به نوع، حجم فعالیت، میزان ارتباط شرکت با اشخاص ثالث و اهداف شرکا از تأسیس شرکت متفاوت است؛ ولی برای به دست آوردن یک معیار کلی و سپس انتخاب بهترین قالب برای کسب و کار، نکاتی در ادامه مطرح شده ­است.

محدود بودن مسئولیت شرکا در شركت

اشخاص حقوقی از حیث مسئولیت شرکا به دو دسته کلی با مسئولیت محود و با مسئولیت نامحدود تقسیم می ­شوند که بالای 99 درصد مؤسسات و شرکت­ های ثبت شده در اداره ثبت شرکت­ ها و مؤسسات غیرتجاری، در دسته اول (با مسئولیت محدود) قرار دارند؛ همانطور که مطرح شد، یکی از مزایای تأسیس شرکت، مصون ماندن اموال شریک از توقیف در برابر طلبکاران شرکت است؛ همین مزیت سبب شده­ است که معمولاً اشخاص مبادرت به تأسیس شرکتی کنند که در برابر دیون آن مسئول نباشند؛ بر همین اساس ما باید از میان مؤسسه غیرتجاری و چهار شرکت با مسئولیت محدود، سهامی خاص، سهامی عام و تعاونی، دست به انتخاب بزنیم و سایر شرکت­ های تجاری را رها نماییم؛ بنابراین پس از اعمال معیار اول، یعنی محدود بودن مسئولیت شرکا، 5 گزینه برای انتخاب باقی می­ ماند.

مؤسسه غیرتجاری یا شرکت با مسئولیت محدود یا سهامی خاص کدام بهتر است؟

اگر موضوع کسب و کار عملیات تجاری نباشد، مانند: فعالیت حقوقی، حسابرسی، هنری، آموزشی، فرهنگی و... ثبت مؤسسه غیرتجاری اصولاً مناسب­ترین قالب محسوب می­ شود، زیرا ضمن تناسب نام مؤسسه غیرتجاری با این­گونه فعالیت­ها، مؤسسه غیرتجاری کمترین الزامات حقوقی را در مقایسه با شرکت­ های پیش­گفته دربر دارد و به سادگی قابلت ثبت و اداره کردن است، حتی پاره ­ای مقررات مالیاتی نظیر مالیات بر سرمایه یا نقل و انتقال سهم هم در آن جریان ندارد؛ اما اگر موضوع فعالیت تجاری است و شرکت جنبه خانوادگی داشته یا هدف اصلی از تأسیس شرکت صرفاً ایجاد یک شخصیت حقوقی مستقل از شرکا است، شرکت با مسئولیت محدود قالب مناسبی برای این هدف است و در پایان اگر شرکا قصد توسعه فعالیت خویش را داشته و می­ خواهند در مناقصات شرکت کرده و از بانک تسهیلات بانکی بگیرند یا به دنبال جذب سرمایه­ گذار هستند، یا می ­خواهند پس از ایجاد ارزش افزوده ناشی از فعالیت در قالب شرکت در آینده، سهام خویش را واگذار نمایند شرکت سهامی خاص قالب مناسب­ تری برای این اهداف است.

ممنوعیت تبدیل شرکت با مسئولیت محدود به سهامی خاص

بنیاد حقوقی 24 ساعته رسیدگی فوری به امور شرکتها

شاید برای شروع کسب و کار بهتر بود که اشخاص شرکت با مسئولیت محدود ثبت کرده و سپس با رشد و بلوغی که پیدا می­ کنند به شرکت سهامی خاص تبدیل شوند؛ منتها به دلیل تقلب و سوء استفاده­ هایی که از تبدیل شرکت یا مسئولیت محدود، سهامی خاص و عکس آن صورت می­ گرفت، اداره ثبت شرکت ­ها طی بخشنامه شماره 92/133265 مورخ 1392/08/04 تبدیل شرکت با مسئولیت محدود به سهامی خاص را نپذیرفته و تنها تبدیلی را می­پذیرد که صراحتاً در قانون پیش­بینی شده باشد؛ بر این اساس صرفاً تبدیل قالب و نوع شرکت در سه حالت ممکن است:

• حالت (1): تبدیل شرکت سهامی به سایر انواع شرکت­ ها، طبق ماده 5 لایحه اصلاحی قانون تجارت (بنابراین تبدیل شرکت سهامی خاص به شرکت با مسئولیت محدود ممکن است ولی عکس آن خیر).

• حالت (2): تبدیل شرکت سهامی خاص به سهامی عام، طبق مواد 278 تا 283 لایحه اصلاحی قانون تجارت.

• حالت (3): تبدیل شرکت تضامنی به شرکت سهامی، طبق ماده 135 قانون تجارت.

میزان سهام لازم برای کنترل شرکت

چه میزان سهام برای کنترل یک شرکت و مدیریت آن لازم است؟ یکی از موضوعات بسیار مهم در شرکت­ها اختیار مدیریت شرکت است؛ به همین دلیل تعداد سهامی که باعث شود سهامدار در هیات مدیره، یک مدیر داشته باشد (سهام مدیریتی) یا اکثریت هیات مدیره را در اختیار بگیرد (سهام کنترلی) از ارزش بسیار زیادی برخوردار است و چه بسا تنها تغییر و جابه­ جایی یک سهم موجب تحقق این امر شده و یا برعکس آن، چنین وصفی را از سهام سلب کند؛ بنابراین دانستن میزان سهام لازم برای مدیریت شرکت امر مهمی است، به ویژه این­که عموم مردم و حتی برخی از کارشناسان چنین می­ پندارند که صرف داشتن 51% درصد سهام یک شرکت به معنای داشتن کنترل و تعیین اکثریت هیات مدیره آن شرکت است که این امر پندار غلطی است که در ادامه به آن پرداخته خواهد شد.

تفاوت سهام مؤثر در شرکت­های مختلف

• در ابتدا باید به این موضوع اشاره کرد که تعداد سهام یا شریک لازم جهت اتخاذ تصمیم در شرکت­ ها بسته به نوع شرکت و نوع تصمیم متفاوت است و پیش از تعیین تعداد شریک و سهام لازم جهت تصمیم ­گیری، باید نوع شرکت را لحاظ نمود.

اهمیت سرمایه در شرکت­های سهامی

• در شرکت­های سهامی (اعم از سهامی عام یا خاص)، اصولاً سرمایه مهم است، نه تعداد سهام­داران؛ چه بسا شرکتی دارای هزار سهام­دار باشد، ولی کنترل شرکت در اختیار صرفاً 5 سهام­دار باشد؛ زیرا در شرکت­ های سهامی، هر سهم یک رأی دارد، برخلاف شرکت­ های تعاونی که هر سهام­دار (صرف­ن ظر از میزان سهامش) فقط یک رأی دارد؛ بنابراین و اصولاً هر سهام­دار که سهامش بیشتر باشد، در شرکت سهامی حق رأی بیشتری دارد.

سهام مؤثر

• هر چقدر تعداد سهام سهامدار بیشتر باشد به همان نسبت مالکیت و سود دریافتی سهام­دار بیشتر است، منتها در خصوص رأی­ گیری و تصویب موضوعات، گاه لازم است که میزان سهام گروهی از سهامداران به نصاب و درصد خاصی برسد تا آن موضوع تصویب شود که در نوشتار حاضر، از آن میزان سهام، به عنوان سهام مؤثر یاد می­ شود؛ به عنوان مثال در شرکت­ های سهامی، انحلال شرکت مستلزم اکثریت دو سوم آراء حاضر در مجمع عمومی فوق­ العاده است؛ بنابراین اگر همه سهامداران در مجمع حاضر باشند و شرکت دارای 999 سهم باشد برای تصویب انحلال شرکت صاحبان 666 سهم باید اعلام موافقت نمایند (یعنی در حدود 67 درصد صاحبان سرمایه)؛ مثال اخیر به خوبی نشان می­ دهد که داشتن 665 سهم کافی نبوده و فقط یک سهم می­ تواند سرنوشت شرکت و سهامداران را به کلی تغییر دهد.

ملاک بودن تعداد سهام

• برای بررسی احراز اکثریت در شرکت­ های سهامی باید تعداد سهام ­ها را ملاک قرار داد، مانند مثال بند پیشین؛ منتها جهت ساده ­سازی در نوشتار حاضر، میزان سهام لازم، گرد شده و تبدیل به درصد شده ­است؛ به عبارت دیگر برای انحلال شرکت دو سوم صاحبان سرمایه باید رأی دهند که اگر آن را گرد کنیم می­ شود 67% درصد.

ملاک بودن آراء حاضرین

در شرکت­ های سهامی وقتی گفته می­ شود تصمیمات با دو سوم معتبر است، یعنی:

• اولاً:صاحبان دو سوم سرمایه، ولو این­که یک سهام­ دار باشد.

• ثانیاً: دو سوم آراء حاضر، نه کل سهام شرکت؛ به عنوان مثال اگر کل سرمایه شرکت 900 سهم باشد و صاحبان 600 سهم در جلسه مجمع عمومی فوق­ العاده حضور داشته باشند برای منحل کردن شرکت موافقت صاحبان 400 سهم کافی است؛ در مثال اخیر مشاهده می ­شود که صاحبانِ 400 سهم، حتی نیمی از کل سهام شرکت (900 سهم) را هم ندارند، ولی می­ توانند شرکت را منحل کنند، چون دارای دو سوم آراء حاضر (600 سهم) در جلسه هستند؛ بنابراین عدم مشارکت برخی از سهام­داران در جلسه، این فرصت را به اقلیت می­ دهد که تصمیمات مهمی را اتخاذ نمایند.

در شرکت­ های سهامی سه اکثریت مهم وجود دارد:

اورژانس حقوقی 24 ساعته امور حقوقی شرکت ها

1.  اکثریت نسبی.

2.  اکثریت مطلق.

3. اکثریت دو سوم (اکثریت خاص).

اکثریت نسبی در شرکت های سهامی

• یعنی هر شخص بیشتر رأی آورد به عنوان عضو هیات مدیره یا بازرس شرکت انتخاب خواهد شد؛ به عنوان مثال 6 نفر برای عضویت در هیات مدیره شرکت که متشکل از سه نفر است نامزد می­ شوند؛ آقای الف 30 رای، آقای ب 40 رای، آقای پ 31 رای، آقای ت 29 رای، آقای ث 10 رای و آقای ج 20 رای می­ اوردند، در این صورت آقایان ب، پ و الف به عنوان اعضای هیات مدیره انتخاب می­ شوند.

اكثريت مطلق در شركت های سهامی

• یعنی نصف به علاوه یک؛ اگر بخواهیم آن را به درصد تبدیل کنیم می­ شود 51%؛ البته روشن است که یک رای بیشتر از 50 درصد هم کافی است و نیازی به 51% درصد نیست، ولی صرفاً از باب ساده­ سازی می­ گوییم 51 درصد؛ کلیه تصمیمات مجمع عمومی عادی (به جز انتخاب هیات مدیره و بازرسان که با اکثریت نسبی صورت می ­گیرد) منوط به تصویب نصف به علاوه یک صاحبان سرمایه حاضر در جلسه است (مانند تصویب صورت­ های مالی و ترازنامه، میزان تقسیم سود یا پاداش اعضای هیات مدیره و تعیین دستمزد بازرسان)؛ به عنوان مثال اگر شرکتی هزار سهم داشته باشد و همه سهام داران در مجمع حضور داشته باشند، تصویب صورت­ های مالی منوط به موافقت صاحبان 501 سهم است.