بسمه تعالی

 
عنوان مقاله : حق نفقه زوجه

مفهوم نفقه قانون گذار در قانون مدنی تعریفی از نفقه ارائه نداده و صرفاً مصادیق آن را در ماده ۱۱۰۷ ذکر نموده بنابراین بهتر است تعریفی روشن برای آن در نظر داشته باشیم تا مفهوم آن بهتر درک گردد. نفقه مترادف واژه انفاق به معنای هزینه های زندگی می باشد که صرف همسر و فرزندان در جهت حمایت از آنان می شود و به نوعی روزی آنان محسوب می گردد و شامل مالی است که بر اساس اوضاع و احوالات زن برای ادامه زندگی لازم می باشد و الزام آن بر اساس قوانین مدنی و کیفری و هم از نظر شرع مقدس نهاده شده است و مورد حمایت قرار گرفته است.

حق نفقه در زندگی مشترک آسان شدن آن را برای زن فراهم می‌کند چرا که در ازدواج دائم زن دارای مسئولیت هایی چون همسرداری ، خانه داری ، بارداری ، تربیت فرزند و ... را دارا می باشد که نیازمند توان روحی و جسمی وی است اگر چنین حقی به صورت الزامی برای وی در نظر گرفته نمی‌شد زن با مشقت و سختی های زیادی که از آن در قانون با اصطلاح عسروحرج یاد می‌شوند رو به رو میگشت.

در قرآن کریم در آیات متعددی تاکید بر این امر شده و بر مرد واجب شد تا به قدر توان خود در تامین رفاه و زندگی راحت و آسان برای همسر و فرزند بکوشد .

مصادیق نفقه

و اما حق نفقه که وفق ماده مذکور شامل خوراک ، پوشاک ، مسکن متناسب با شأن و جایگاه اجتماعی زن، لوازم و اثاثیه منزل هزینه های درمانی و بهداشتی و در صورت عادت زن یا به واسطه احتیاج وی حسب وجود بیماری یا نقص در سلامتی می گردد و صرفاً در ازدواج دائم این حق به زن به صورت الزامی تعلق می گیرد هر چند زوجه دائم ثروتمند باشد بنابراین زوج نمی‌تواند از این تکلیف تخلف نماید اما در عقد موقت یا به اصطلاح عامیانه صیغه مرد الزامی به پرداخت نفقه ندارد مگر اینکه وفق قانون حق مزبور مورد شرط قرار بگیرد یا عقد موقت بر مبنای آن منعقد گردد. بنابراین به محض وقوع عقد ازدواج تکالیف شرعی و قانونی زوجین نسبت به هم آغاز می گردد یکی از آن تکالیف پرداخت نفقه از طرف مرد به زن است البته طبق قانون آغاز انجام وظایف زوجیت به محض انعقاد عقد ازدواج می باشد اما در حال حاضر شاهد آن هستیم که در اکثر موارد فاصله ای بین دوران عقد ازدواج و آغاز زندگی مشترک بنا بر عرف وجود دارد.

شرایط پرداخت نفقه

زن به شرط تمکین است که مستحق نفقه می گردد که به معنای اطاعت زن از شوهر در انجام وظایف زناشویی و زوجیت می باشد که در قانون به حسن معاشرت یاد می‌شود همچنین سکونت در منزلی که شوهر تعیین می‌نماید را شامل می گردد البته در صورت وجود شرایطی اگر مرد از پرداخت نفقه خودداری کند و زن هم مستحق دریافت نفقه باشد موجبات طرح دعاوی خانوادگی مطالبه نفقه و تمکین فراهم می گردد.از جمله شرایط خاص پرداخت نفقه وجود عذر موجه قانونی و محکمه پسند که شامل وجود ترس از ضرر و آسیب جسمی یا مالی یا شرافتی اس، در این صورت بنابر حکم قانونی زن میتواند مسکن جداگانه از مرد را اختیار نماید و در صورت احتمال استمرار وجود ضرر مذکور دادگاه برای وی حکم به بازگشت زن به منزل شوهر را نمی دهد و تا زمانی که این عذر موجه باقی است همچنان  نفقه زن به عهده شوهر می باشد که نوعی تکلیف قانونی برای مرد است.بطور کلی زن در صورتی که مرتکب خطایی نشود و ازهمسر نا فرمانی ننماید و وظایف زناشویی خود را به درستی به انجام برساند مستحق دریافت نفقه از شوهر می باشد و زن و شوهر نمی توانند با درج شرطی ضمن عقد ازدواج و همچنین بعد از عقد این حق را ساقط نمایند چرا که تکلیف پرداخت نفقه از جانب زوج هیچ ریشه قراردادی ندارد و زوج نمی‌تواند از انجام این تکلیف تخلف نماید بنابراین درج این شرط بعلت مغایرت با مقررات قانونی و موازین شرعی باطل و بلا اثر است. نفقه زن در عده طلاق و وفاتصرفاً درطلاق رجعی(طلاقی است که مرد حق رجوع به زوجه را درطول مدت زمانی به نام عده طلاق) زوج تکلیف قانونی پرداخت نفقه در مدت عده مقرره را نیز خواهد داشت ولی در طلاق بائن نفقه ای به زوجه تعلق نخواهد گرفت.

در خصوص زوجه ای که همسرش وفات یافته براساس حکم قانون و شرع موظف است مدتی مقرر بعد از وفات زوج از باب احترام به همسر متوفی خود عده نگه دارد و تا پایان عده ازدواج ننماید و دراین دوران نفقه به زوجه تعلق میگیرد که از اموال زوج تامین می گردد و در صورت عدم تکافوی اموال ،خویشاوندان زوج مکلف به پرداخت نفقه به وی می گردند.                                             

و من الله توفیق

سپیده کرمی وکیل پایه یک دادگستری( کد وکیل ۲۸۹۴۴)