تفاوت بازداشت موقت با حبس در این است که بازداشت موقت برای متهمین امکان دارد صادر شود لیکن حبس برای مجرمین است.

تفاوت متهم و مجرم در این است که شخصی که هنوز جرم وی ثابت نشده و فقط در مظان اتهام است را متهم گویند و شخصی که جرم وی ثابت شده و حکم محکومیت وی صادر شده است را مجرم گویند .

تعریف قرار بازداشت موقت :

هنگامی که شخصی له ارتکاب جرمی متهم می شود ، جهت جلوگیری از فرار و مخفی شدن متهم ، قراری  توسط مقام قضایی برای شخص متهم صادر می شود که متناسب با وضع و شرایط متهم باشد که قرار بازداشت موقت یکی از این نوع قرارها محسوب می شود .

نکته : یکی از شدیدترین نوع قرار برای دسترسی آسان و سریع به متهم که مانع تردد وی نیز می شود قرار بازداشت موقت است .

شمول جرم های بازداشت موقت :

در خصوص صدور این نوع قرار مقام قضایی دارای یکسری محدودیت هایی قرار دارد و در هر موردی نمی تواند این قرار را صادر کند  بدلیل اینکه سلب آزادی اشخاص در زمان انتساب اتهام به وی از اهمیت زیادی برخوردار است که می بایست به شرایط خاصی توجه شود .

در خصوص اصدار قرار تامین اصل بر عدم جواز صدور قرار بازداشت موقت است و فقط با جمع یکسری شرایط  مقام قضایی مجاز است این قرار را اصدار نماید .

قرار بازداشت موقت در خصوص جرایم بسیار مهم و سنگین که شخص متهم به آن ها است اصولا صادر می شود .

به استناد ماده 237 قانون آیین دادرسی کیفری (( صدور قرار بازداشت موقت جایز نیست ، مگر در مورد جرایم ذیل ، که دلایل ، قراین و امارات کافی بر توجه اتهام به متهم دلالت کند :

الف) جرایمی که مجازات قانونی آن ها سلب حیات ، حبس ابد یا قطع عضو و جنایات عمدی علیه تمامیت جسمانی که میزان دیه آن ها ثلث دیه کامل یا بیش از آن است .

ب) جرایم تعزیری که درجه چهار و بالاتر است .

پ) جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی کشور که مجازات قانونی آن ها درجه پنج و بالاتر است .

ت) ایجاد مزاحمت و آزار و اذیت بانوان و اطفال و تظاهر ، قدرتنمایی و ایجاد مزاحمت برای اشخاصی کهبه وسیله چاقو یا هر نوع اسلحه انجام شود .

ث) سرقت ،  کلاهبرداری ، ارتشا ، اختلاس ، خیانت در امانت ، جعل یا استفاده از سند مجعول در صورتیکه مشمول بند ( ب ) این ماده نباشدو متهم دارای یک فقره سابقه محکومیت قطعی به علت ارتکاب هر یک از جرایم مذکور باشد .

تبصره : موارد بازداشت موقت الزامی ، موضوع قوانین خاص  ، به جز قوانین ناظر بر جرایم نیروهای مسلح از تاریخ لازم الاجرا شدن این قانون ملغی است ))

شرایط صدور قرار بازداشت موقت :

 به جهت حساسیت هایی که قانونگذار محترم برای سلب آزادی اشخاص در نظر گرفته است که در مطالب قبلی به آن اشاره شد شرایطی را هم جهت صدور قرار بازداشت موقت  در قانون پیش بینی نموده است که مقام قضایی با احراز آن شرایط بتواند قرار بازداشت موقت را صادر کند .

 به استناد ماده 238 قانون آیین دادرسی کیفری (( صدور قرار بازداشت موقت در موارد مذکور در ماده قبل ، منوط به وجود یکی از شرایط ذیل است :

الف ) آزاد بودن متهم سبب از بین رفتن آثار و دلایل جرم یا سبب تبانی با متهمین دیگر یا شهود و مطلعین واقعه نشود و یل باعث گردد شاهدین از ادای شهادت خوداری کنند .

ب ) ترس فرار یا مخفی نمودن متهم وجود داشته باشد و از طریق دیگری نتوان از آن جلوگیری نمود .

پ ) آزاد بودن متهم مخل نظم عمومی ، موجب به خطر افتادن جان شاکی ، شهود یا خانواده شهود و متهم باشد .

 با عنایت به ماده فوق متوجه خواهید شد در صورت اجتماع این شرلیط مقام قضایی می تواند قرار بازداشت موقت را اصدار نماید که سبب جلوگیری از خطرات احتمالی شود که ممکن است از آزادی متهم حادث گردد .

نحوه اعتراض به قرار بازداشت موقت :

شخص متهمی که علیه وی قرار بازداشت موقت صادر گردیده علاوه بر اینکه می تواند به قرار مذکور اعتراض کند ، به استمرار قرار بازداشت موقت نیز می تواند اعتراض داشته باشد .

به استناد ماده 270 قانون آیین دادرسی کیفری قرار بازداشت موقت داخل قرارهای قابل اعتراض نیز ذکر شده است و تداوم این قرار و تشدید قرار تامین موضوعه نیز قابل اعتراض خواهد بود .

مهلت اعتراض به قرار بازداشت موقت برای اشخاصی که مقین ایران هستند و اشخاصی که خارج از ایران مقیم هستند متفاوت است.برای اشخاص مقیم در ایران ده روز  و برای اشخاص مقیم خارج از ایران یک ماه  از تاریخ ابلاغ مهلت اعتراض در نظر گرفته شده است .

دادگاه صالح به رسیدگی اعتراض مذکور در صورتی که بازپرس قرار بازداشت صادر کرده باشد  با دادگاهی است که به اتهام وی رسیدگی می کند و چنانچه قرار بازداشت موقت توسط دادگاه صادر شود مرجع دارای صلاحیت برای رسیدگی به اعتراض  مرجع تجدیدنظر استان خواهد بود .

نکته : متهم در هر ماه فقط یک مرتبه حق اعتراض را دارا می باشد که از این جهت به دوام قرار بازداشت موقت نیز می تواند اعتراض کند .

مراحل لغو قرار بازداشت :

لغو بازداشت بوسیله مقام قضایی انجام می شود و زمانی که دلایل و مستندات متهم را که به جهت آن ها بازداشت شده است را رفع شده بداند و به این علم برسد که آزادی متهم خطری برای جامعه ایجاد نمی کند به صورت فوری بازداشت متهم را لغو می کند .

نکته : متهم چنانچه مواردی را که به آن سبب بازداشت شده را مرتفع بیند می تواند از مقام قضایی تقاضای لغو قرار بازداشت را داشته باشد و چنانچه مقام قضایی با درخواست متهم مخالفت کند ، نامبرده می تواند طی ده روز مراتب اعتراض خود را مطرح کند .

مدت زمان بازداشت موقت :

مدت زمان بازداشت متهم نباید از مدت زمان مقرر در قانون که نسبت به حد اقل مجازات حبس آن جرم درج شده است تجاوز کند و در جرایمی که مجازات آن ها سلب حیات بوده ، مدت زمان بازداشت موقت از دو سال بیشتر نخواهد بود و در خصوص سایر جرایم از یک سال فراتر نخواهد رفت .

نتیجه گیری مقاله بازداشت موقت چیست ؟

هنگامی که شخصی مرتکب جرمی شود ، جهت ممانعت از مخفی شدن و فرار وی ، قراری مناسب با احوال و موقعیت متهم توسط مقام قضایی صادر می شود که یکی از این قرار ها بازداشت موقت است که شدید ترین نوع قرار تامینی است و به منظور دسترسی آسان و سریع به متهم انجام می شود .

این قرار موجب سلب آزادی اشخاص می گردد که قانونگذار شرایطی را برای اعمال آن پیش بینی نموده است که در مواد 237 و238 قانون آیین دادرسی کیفری به اشاره شد .

مدت زمان اعتراض به این قرار برای اشخاص مقیم در کشور ایران ده روز از زمان ابلاغ قرار و برای اشخاص مقیم در خارج از کشور یک ماه از زمان ابلاغ قرار مذکور تعیین گردیده است .

لازم به ذکر است لغو بازداشت توسط مقام قضایی امکان پذیر است .