طلاق –  بررسی شرایط و ضوابط  - بطور کلی اقدامات قانونی در این مورد  

                نگارنده: غلامحسین کهراری- (کد وکالت 45337)     

در بررسی طلاق و آثار و شرایط و ضوابط قانونی و عرفی آن بعنوان یکی از شاخه های حقوق خانواده هیچگاه نمی توان به ارتباط این موضوع با مسائل اجتماعی و اخلاقی و حتی روانشناسی بی توجه بود . در کنار این موارد عدم اطلاع کافی و مناسب و موثر جوانان و خانواده ها به مسائل حقوقی و قانونی شاید یکی از علل و عوامل رشد فزاینده طلاق در جامعه است.

در جامعه ای که بنا بر آمار رسمی تقریبا" از هر چهار ازدواج یک مورد به طلاق می انجامد شایسته است که افراد جامعه هر چه بیشتر به حقوق و تکالیف خود در این زمینه آشنا باشند.

قبل از اقدام و انجام طلاق و قبل از اینکه تصمیم به طلاق گرفته شود بهتر و شایسته تر است به چند موردی توجه و دقت داشته باشیم چرا که در تصمیم گیری بهتر و غیر عجولانه کمک شایانی به ما خواهد کرد .و عقیده بسیاری از مشاورین و روانشناسان در این موارد شاید مشابه و هم سنگ است:

ابتدا اینکه با طلاق زندگی چقدر برای خودتان و یا فرزندانتان سخت خواهد بود .در بسیاری از مواقع با تفکر در این مبحث نتایج مثبتی بروز می نماید و گاها" از اقدام و انجام طلاق جلوگیری می شود . اینکه چرا باید سختی و دشواری که شاید بشود با قدری گذشت و مسامحه از بروز آن جلوگیری کرد فقط با یک تصمیم عجولانه و یا شاید از سر عصبانیت و لجاجت گرفته شود و رنج و سختی از هم پاشیده گی کانون گرم و پر مهر و محبت خانواده با این قبیل اعمال آشکار شود .

در قدم بعدی به این مسئله فکر کنیم که بعد از طلاق در زندگی چه چیزهایی عوض خواهد شد و فهرستی از آنها تهیه کنیم . بی شک فهرستی که تهیه خواهد شد هیچ نشانی از تامین خواسته های ما نخواهد بود و چه بسا این فهرست مشکلات عدیده و ناپیدای آثار و علایم طلاق را برای ما بروز خواهد داد و ابعاد گسترده و غیر قابل اجتناب این مسئله بهتر و بیشتر برای ما روشن و آشکار می شود .

یکی دیگر از این اقدامات که همیشه و بیشتر باید مورد نظر و تفکر قرار گیرد نحوه بر خورد فرزندان ما با این مسئله است. این مسئله چقدر در زندگی آنها تاثیر داشته و یا اینکه آنها می توانند با این شرایط کنار بیایند و این شرایط را بپذیرند که در این بین جنسیت فرزندان و سن آنها متاثر بود و بسیار حائز اهمیت و توجه است . برخورد اجتماع و خطرات روحی و روانی و کمبود های عاطفی که لازمه چنین اتفاقی است در زندگی فرزندان باید مورد توجه واهمیت قرار گیرد . باشد که این قبیل مسائل و توجهات ما را از انجام سخت ترین و دشوارترین تصمیم در زندگی منصرف سازد.

به نظر نگارنده مبحث دیگری که شاید در هیچ کدام از نوشته ها و نظرات و مشاوره های خانواده مورد بحث قرار نگرفته و یا حداقل با آن برخورد نکرده ام و در ادامه مطلب به آن خواهم پرداخت کمک بیشتری به انصراف از تصمیم و اقدام به طلاق خواهد گرفت چه بسا نظرات در این مورد و یا برخورد ها متفاوت باشد این است که ما در اقدام به طلاق دارای حق و حقوق قانونی و تعیین کننده باشیم. بدین معنی که هر وقت بخواهیم بتوانیم اقدام کرده و طلاق را انجام دهیم که نمونه بارز آن حق مرد در طلاق زن و یا حق طلاق (وکالت طلاق) برای زن است، این دو مورد به یک مسئله منتهی می شود هر چند از طرف افراد گوناگون اتفاق می افتد اما نتیجه عمل یکی است و منظور اصلی از این مبحث قدرت به انجام این کار است، و این قدرت در دست کدام یک از زن یا مرد باشد فرقی نخواهد کرد. اینکه ما قدرت انجام کاری را داشته باشیم و با وجود توانایی در انجام آن باز هم بخاطر بعضی از مسائل که عمدتا" اخلاقی و نوعی گذشت است از انجام آن کار صرفنظر کنیم، و نکته ارزنده و جالب این قصه جایی است که سرنوشت اجتماعی و آینده اشخاصی در زندگی به دست ما باشد و با تصمیمات ما این سرنوشت دستخوش حوادث بعضا" ناگوار شود.  با انجام این عمل از سوی ما همسری جداشده و فرزند یا فرزندانی موسوم به فرزندان طلاق از ما بجای خواهد ماند، برخورد و آثار این القاب در اجتماع کنونی ما به چه صورت است و از اینکه توانسته ایم ایده خود را عملی کرده و برای سایرین در زندگی تصمیم بگیریم آیا تمام خواسته های ما را تامین خواهد کرد ؟

دور از انتظار هیچ یک از ما نیست که اگر بجای سایرین در این مبحث بودیم چه توقعاتی از شخصی که تصمیم گیرنده بود و می توانست در این خصوص اعمال نظر کند داشته باشیم، بی شک توقع داشتیم که در مورد تصمیماتش تجدید نظر کند و گذشت بیشتری داشته باشد و هیچ کدام از ما را مجبور به تحمل زندگی و یا شرایطی ننماید که خودمان در بوجود آمدنش هیچ نقشی نداشته ایم و فقط در این شرایط قربانی شده ایم . اگر هر کدام از ما دارای چنین حق و حقوق و قدرت تصمیم گیری بودیم خودمان را بجای تک تک اعضا ی خانواده فرض کنیم و اعمال اینگونه تصمیمات و آثار و تبعات آنها را در زندگی بسنجیم و بعدا" اقدام به انجام چنین تصمیماتی بگیریم .

جدایی زن و مرد به واسطه طلاق می تواند بسیار ناخوشایند باشد، هر چند که در ابتدای امر ممکن است به دلیل پاره ای از مشکلات موجود نوعی رهایی قلمداد شود، اما با گذشت مدتی شاید نه چندان زیاد در بسیاری از این تصمیم گیری ها، زن و یا مرد متوجه این اشتباه خود خواهد شد.

انتخاب طلاق برای جدایی می تواند در اثر وجود مشکلات و مسائل متفاوتی باشد، گاهی این مشکلات از طرف زن و مرد تا مدتها تحمل می شوند اما رسیدن به بن بست و لاینحل بودن برخی از مسائل خانواده، برای زن و مرد راهی به غیر از طلاق باقی نخواهد گذاشت. تلاش برای بقای زندگی مشترک می بایست از طرف زن و مرد در زندگی باشد، چرا که این تلاش زمانی که از طرف یکی از آنها باشد فقط جنبه تحمل به خود می گیرد که این امر برای ادامه زندگی کارساز نیست.

قانونگذار در کشور ما اقدام به تدوین قوانین و مقرراتی در زمینه طلاق نموده است، با بهره گیری از مباحث شرعی در این زمینه مقوله طلاق دارای شرایط و ضوابطی است که اقدام برای اجرای آنرا مستلزم به رعایت این قوانین خواهد کرد. به صورت کاملا" صریح و روشن حقوق زن و مرد در اجرای طلاق در قوانین و مقررات مربوط به این مسئله قرار داده شده است.

تفاوت برای به اجرا درآوردن طلاق از طرف زن یا مرد بستگی به شرایط و مقرراتی دارد که در قانونی قرار داده شده است. مرد می تواند در تمامی شرایط برای طلاق زن اقدام نماید، این امر مستلزم این مسئله خواهد بود که تمامی حقوق زن را پرداخت نماید.

وجود مقرراتی در این زمینه باعث شده است تا مرد چنانچه برای اجرای طلاق اقدام نماید، می بایست با رعایت کلیه دستورالعمل های موجود در این راستا این شرایط را برای خود فراهم نماید. در مقام دفاع از حقوق قانونی زن در زندگی مشترک پرداخت این حقوق بر اختیار مرد برای طلاق ارجحیت خواهد داشت، این موضوع باعث می شود تا مرد نتواند به سهولت برای طلاق زن اقدام نماید.

تغییرات قانون طلاق در سنوات گذشته باعث شده است تا راهکارهای موجود در این زمینه هم دستخوش تغییرات اساسی گردد، اینکه مرد در سالیان نه چندان دور می توانست فقط با پرداخت حقوق زن از طریق دفاتر طلاق برای این امر اقدام نماید، در حال حاضر با وجود قوانین جدید این سهولت تا حدودی از بین رفته است. اقدام برای طلاق از طرف مرد می بایست از طریق دادخواست طلاق به دادگاه خانواده و تقاضای طلاق صورت گیرد.

روند رسیدگی در دادگاه خانواده به دادخواست ارائه شده برای طلاق از طرف مرد در صورت پذیرش و رعایت تمامی قوانین و مقررات در این زمینه منتهی به صدور حکم طلاق خواهد شد. شاید این موضوع تا حدودی توانسته است از بروز طلاق به درخواست مرد جلوگیری نماید، هرچند که حقوق مختلف زن نیز یکی از مشکلات موجود در این راستا محسوب می شود، الزام به اقدام برای طلاق از طریق دادگاه خانواده به کمک حقوق زن می آید و شرایط اجرای طلاق را برای مرد دشوارتر می گرداند.

اما درخواست طلاق برای زن برخلاف قوانین و مقرراتی است که برای مرد وجود دارد. زن تنها در صورتی می تواند برای طلاق اقدام نماید که بتواند شرایط سخت زندگی خود را برای دادگاه ثابت نماید. این شرایط سخت که در مباحث حقوقی به عسر و حرج معروف هستند، در سند ازدواج قید گردیده است. وجود شرایط دوازده گانه برای زن خبر از توجه قانونگذار به این موضوع دارد، چنانچه زن مشمول هر کدام از شرایط دوازده گانه باشد می تواند درخواست طلاق نماید، دادگاه با بررسی شرایط در صورت احراز صحت موضوع اقدام به پذیرش درخواست زن برای اجرای طلاق خواهد کرد.

طلاق می تواند ناشی از تصمیم گیری زن یا مرد در زندگی مشترک باشد، اما اجرای آن می تواند آثار بسیاری در زندگی به دنبال داشته باشد، شایسته است در این خصوص از مشاوره های روانشناسی و حقوقی با اهل فن استفاده گردد، چه بسا در تصمیم گیری صحیح و منطقی بسیار موثر و مفید خواهد بود.