کارگر کیست و چه کسانی مشمول قانون کار میشوند؟

حتما تا به حال به این موضوع برخورد کرده اید که در قانون کشور ما کارگر به چه فردی اطلاق میشود و به تبع ان چه کسانی مشمول قانون کار و تامین اجتماعی هستند؟

در این خصوص در کشور ما قانونی تحت عنوان قانون کار در سال 1369 به تصویب رسیده است که تا به الان نیز اعتبار دارد. در این قانون مفهوم کارگر و اینکه چه افرادی مشمول این قانون هستند به روشنی بیان شده است.

طبق ماده 2 این قانون کارگر کسی است که به هر عنوان در مقابل حق السعی اعم از مزد، حقوق، سهم سود و سایر مزایا به درخواست کارفرما کار میکند.

اصل کلی که در این خصوص وجود دارد این است که  بایستی میان "کار مستقل" و "کار در خدمت دیگری" تفاوت قائل شد به این معنا در جامعه افرادی وجود دارند که برای خود و به حساب خود کار میکنند این افراد اصولا مشمول قانون کار نمیشوند مانند اصناف و صاحبان مشاغل ازاد مثل وکلا و پزشکان.

در مقابل افرادی نیز وجود دارند که نیروی کار خود را در اختیار دیگری میگذارند مانند کارمندان یا کارکنان کارگاه های تولیدی . این افراد اصولا مشمول قانون کار قرار میگیرند.

در این خصوص چند نکته حائز اهمیت است:

اولین نکته این هست که هرچند کارکنان دستگاههای دولتی کار خود را در خدمت دیگری انجام میدهند اما به سبب ویژگی های خاص خدمات دولتی در زمره این قانون قرار نمیگیرند و تابع قوانین استخدامی دیگری هستند.

دومین استثنا این است که کارگاههای خانوادگی نیز از شمول قانون کار خارج هستند. در کارگاههای خانوادگی خویشاوندان نسبی درجه یک از طبقه اول شامل پدر،مادر یا فرزندان کارفرما و کارگر هستند.

همچنین کارکنان بقاع متبرکه که درامد انها از طریق نذورات و موقوفات تامین میشود، و کارخانجات و صنایعی که تولید تسلیحات میکنند نیز از شمول این قانون خارجند.

اما اگر بخواهیم به صورت دقیق تر رابطه کارگری را تعریف کنیم باید گفت که در این رابطه 3 رکن اساسی وجود دارد:

اولین رکن، شخصی بودن رابطه کارگر و کارفرما است بدین توضیح که در متن ماده از عبارت "کسی" استفاده شده است بنابراین میتوان نتیجه گرفت که هدف قانون گذار این بوده است که اشخاص حقوقی و صنفی را از شمول این قانون خارج کند بنابراین صرفا اشخاص "حقیقی" مشمول این قانون هستند.

در این خصوص باید اضافه کرد که کارگر نوجوان در صورتی که 15 تا 18 سال داشته باشد تحت شرایطی مشمول این قانون است مثل اینکه باید روزی نیم ساعت کمتر از کارگر بزرگسال کار کند همچنین اجازه اضافه کاری و شب کاری را نیز ندارد.

دومین رکن تابعیت دستوری کارگر از کارفرما است. بدین توضیح که کارگر بایستی  کاری که کارفرما از او خواسته است و به همان نحوی که کارفرما دستور داده است انجام دهد.

طبق قانون مسئولیت مدنی کارفرمایان مسئول جبران خساراتی هستند که از طرف کارکنان انان وارد شده است بنابراین کارفرما تحت شرایطی امکان اخراج کارگر را دارد:

اول اینکه کارگر در انجام وظایف محوله قصور کرده باشد یا ایین نامه های انضباطی کارگاه را نقض کرده باشد

دوم اینکه کارفرما حداقل دو بار به وی تذکر کتبی داده باشد.

سومین رکن در رابطه کارگری و کارفرمایی تابعیت مالی کارگر از کارفرما میباشد. به این معنا که کارگر در مقابل دریافت مزد یا حقوق کار نماید. اصل حقوقی این است که هر کس کاری انجام میدهد برای دریافت مزد است مگر خلافش اثبات شود.

اگر در هر رابطه ای این 3 رکن وجود داشت، رابطه کارگر و کارفرمایی است و در شمول قانون کار قرار میگیرد مگر در موارد استثنایی که قبلا ذکر شد.