مهم ترین حقوق دفاعی متهم عبارتند از :
۱-حق آگاهی از اتهام و دالیل آن
بازپرس مکلف است موضوع اتهام ودلایل آنرا به شکل صریح و قابل فهم برای متهم تفهیم کند وگرنه با توجه به مواد ۱۹۵و۱۹۶به مجازات انتظامی تا درجه۴محکوم میشود. بدیهی است اگر متهم کر و لال باشد یا فارسی نداند برای او مترجم گرفته میشود که در مورد کر ولال زمانی نوبت به مترجم میرسدکه نوشتن بلد نباشد وگرنه سوالات برایش نوشته میشود و اوهم پاسخ میدهد.
۲-دسترسی ومطالعه پرونده
در بحث دسترسی به اسناد و مدارک و اخذ تصویر و رونوشت بایستی میان مرحله تحقیقات مقدماتی در دادسرا و رسیدگی نهایی در دادگاه قائل به تفکیک شد زیرا میان این دو تفاوتهایی وجود دارد:
-در دادسرا متهم فقط حق مطالعه پرونده رادارد و فقط شاکی میتواند از آن تصویر یا رونوشت بگیرد اما در دادگاه شاکی و متهم هر دوشان میتوانند تصویر یا رونوشت دریافت کنند. مشروط بر اینکه هزینه را پرداخت کند و از جرایم علیه امنیت یا منافی عفت یا مربوط به اسناد و مدارک طبقه بندی شده نباشد.
-در دادسرا بازپرس میتواند مانع حق شاکی یا متهم بشود که در اینصورت نسبت به شاکی قرار رد درخواست و نسبت به متهم قرار عدم دسترسی صادربشود که این قرارها ظرف ۳روز از تاریخ ابلاغ حضوری قابل اعتراض است  اما در دادگاه قاضی دادگاه نمی‌تواند مانع استفاده شاکی یا متهم از حقشان بشود . هر دو آنها میتوانند تصویر یا رونوشت دریافت کنند و بنابراین بحث قرار رد درخواست و عدم دسترسی در دادگاه منتفی است.
۳-حق استفاده از وکیل
یکی از مهم ترین حقوق دفاعی اساسی متهم حق استفاده از وکیل است که در قانون اساسی هم به آن اشاره شده است . اهمیت این حق تا به آنجاست که مقام قضایی بایستی آن را به متهم تفهیم کند وگرنه به مجازات انتظامی تا درجه ۳محکوم میشود یا ضابطان بایستی آن را به شخص تحت نظر تفهیم کنند وگرنه به ۳ ماه تا یکسال انفصال محکوم میشوند.۶۳،۵۲،۱۹۰

در مورد حق داشتن وکیل میان مرحله تحقیقات مقدماتی در دادسرا و رسیدگی نهایی در دادگاه چند تفاوت مهم وجود دارد :

-در دادسرا متهم میتواند تا یک وکیل همراه داشته باشد اما در دادگاه شاکی و متهم هر دوشان میتوانند تا دو وکیل و در جرایم موضوع ماده ۳۰۲تا سه وکیل نیز به همراه داشته باشند.
-در دادسرا تنها در جرایم مستوجب سلب حیات و حبس ابد متهم ملزم به داشتن وکیل است اما در دادگاه در کلیه جرایم موضوع بند های الف تا ت ماده ۳۰۲ متهم ملزم به داشتن وکیل است واگر وکیل نگیرد برایش وکیل تسخیری گرفته میشود. 

-در دادسرا در کلیه جرایم علیه امنیت و جرایم سازمان یافته موضوع ماده ۳۰۲ وکیل طرفین بایستی مورد تایید رئیس قوه قضاییه باشد اما در دادگاه
چنین محدودیتی وجود ندارد و طرفین میتوانند آن وکیل را عزل کنند و وکیل مورد نظرشان را انتخاب کنند.
-در دادسرا بحث وکیل معاضدتی منتفی است اما در دادگاه متهم میتواند تا پایان نخستین جلسه رسیدگی تقاضای وکیل معاضدتی کند و اگر قاضی هم عدم تمکن مالی او را احراز کند برایش وکیل معاضدتی میگیرد.هر کس که تمکن مالی نداشته باشد میتواند از وکیل معاضدتی استفاده کند ،اعم از متهم ،شاکی ، خواهان و خوانده
-در دادسرا عزل یا استعفای وکیل در تمام مراحل امکان پذیر است اما در دادگاه در جرایم موضوع ماده ۳۰۲ پس از تشکیل جلسه دیگر عزل یا استعفا امکان پذیر نیست، زیرا در جرایم موضوع بندهای الف تا ت ماده ۳۰۲ حضور وکیل الزامی است و اگر وکیل نباشد رسیدگی متوقف میشود زیرا  متهم میتواند عزل وکیل را دستاویزی برای تاخیر در دادرسی بنماید. 

میان وکیل تعیین و تسخیریرچند تفاوت وجود دارد که عبارتند از:
۱-در دادگاه وکیل تعیینی دو یا سه نفر است،اما وکیل تسخیری چه در دادگاه و چه در دادسرا لزوما یکنفر است.
۲-دستمزد وکیل تعیینی تابع قرارداد خصوصی است ،اما دستمزد وکیل تسخیری تابع تعرفه است.
۳-عزل یا استعفای وکیل تعیینی علی االصول امکان پذیر است ،اما عزل یا استعفای وکیل تسخیری ممکن نیست و فقط متهم برای یکبار میتواند تقاضای تغییر وکیل تسخیری را به هر دلیلی داشته باشد .

۴-پرونده شخصیت
به دستور بازپرس و از سوی واحد مددکاری اجتماعی حین انجام تحقیقات مقدماتی تشکیل میشود و مشتمل بر گزارشی از وضعیت پزشکی، روانپزشکی،مادی ،اجتماعی و خانوادگی متهم است که به بازپرس کمک میکندتا تحقیقات را متناسب با شرایط و وضعیت متهم انجام بدهد.
موارد تشکیل پرونده شخصیت عبارتند از:
-جرایم مستوجب قصاص عضو با مجازات ثلث دیه کامل یا بیشتر
-جرایم مستوجب سلب حیات، حبس ابد و قطع عضو
-تعزیرات درجه ۱ تا ۴( در مورد اطفال و نوجوانان تعزیرات درجه ۱تا ۶ الزامل است)