بسمه تعالی

توضیح تفصیلی ماده 265 و 266 قانون مدنی در اصل غدم تبرع و تعهد طبیعی 

متن ماده : هرکس مالی به دیگری بدهد ظاهر در عدم تبرع است اگر کسی چیزی به دیگری بدهد بدون اینکه مقروض آن باشد میتواند استرداد کند

1/ اتفاق نظر =اصل بر 《عدم بخشش》 اختلاف نظر= تضمین این ماده بر اماره مدیونیت پرداخت کننده یا خیر

به نظر می رسد دادن مال به دیگری اماره 《وجود دین》 است چرا که اعطای قرض‌الحسنه نوعی احسان و خلاف اصل است عبارت 《ظاهر در عدم تبرع است》 یعنی 《ظاهر در وفای به عهد 》است پس  پرداخت ۵ میلیون تومان بدون ذکر عنوان به دیگری اصولاً 《ادای دین》 محسوب می شود

۲_ در صورت پرداخت از طریق اسناد تجاری صدور سند《 اماره بدهکاری 》صادر کننده است و استرداد آن نیاز به اثبات برائت ذمه دارد پس اگر بابت و دلیل صدور چک مشخص نباشد اصل بر بدهکاری است اما اگر در متن چک ذکر شده باشد 《بابت تضمین حسن اجرای قرارداد》 خواهان باید اثبات نماید که خوانده صادرکننده مفاد قرارداد را نقض کرده

۳_ در سایر پرداخت نظیر انتقال وجه از طریق بانک برخی محاکم با توسل ب اصل عدم تبرع حکم به استرداد وجه دادند نقش اماره قضایی اساسی است بسته به اوضاع و احوال حاکم به رابطه طرفین و میزان و نحوه پرداخت باید تعیین کنند که بار اثبات دعوا بر عهده پرداخت کننده است یا گیرنده، پرداخت بین دو دوست بدون روابط معاملاتی ظهور در قرض دارد پرداخت میان دو شخص بر روابط معاملاتی ظهور در ادای دین، در مقام تردید اصل بر مدیونیت است چرا که اعطای قرض نوعی احسان و خلاف اصل است و مصلحت عملی حفظ نظم در مراودات و مبادلات اقتصادی در حمایت از مالکیت متصرف فعلی است و در اینجا متقاضی استرداد وجه مدعی تلقی می گردد

۴_ اثبات فقدان تعهد از سوی پرداخت کننده با اثبات امر وجودی ملازم امکان پذیر است مثل اثبات قرض یا اثبات پرداخت مبتنی بر اشتباه

۵_ اگر موضوع تعهد ترک فعل باشد، اصل عدم ،به سود متعهد جاریست ،و بار اثبات بر دوش متعهدله هست که تقصیر مدیون و انجام عملی که ترک آن را تعهد کرده است  را ثابت کند

۶_ عبارت《 مقروض 》در پایان ماده =در معنای عام آن= معادل بدهکار، مدیون

متن ماده :در مورد تعهداتی که برای متعهدله قانونا حق مطالبه نمی باشد اگر متعهد به میل خود آن را ایفا کند دعوای استرداد او مسموع نمی باشد

۱_ تعریف دینی: است فاقد ضمانت اجرای مادی و خارجی شخص تنها به دلایل اخلاقی و وجدانی خود را بدان مکلف می‌داند مانند دینی که مشمول مرور زمان شده یا دینی که به علت عدم کفایت ادله طلبکار در دادگاه محکوم به بیحقی شده یا صدقه یا نفقه اقارب نسبت به گذشته

۲_ مفهوم مخالف =پرداخت ناشی از اکراه=ابقاء حق استرداد

پرداخت ناشی از اشتباه =به تصور《 قابل مطالبه بودن دین 》 =1در صورت عدم وجود دین سابق =تاثیر اراده محرز = پرداخت اشتباه قابل استرداد است،، ایفاء تعهد اخلاقی رو به کمال،،

2 در صورت بقاء دین و ذمه متعهد= عدم نقش اراده =اشتباه در پرداخت بی‌تأثیر و مجوز استرداد مال پرداخت شده نیست

۳_تعهد نامشروع از ماده فوق مستثنا است و پرداختی به استناد دارا شدن بلاجهت قابل استرداد است(اکل مال  به باطل)