وصیت چه ماهیت و انواعی دارد؟

تقریبا هر شخصی میتواند به سبب نگرانی بابت اتفاقاتی که ممکن است پس از مرگش رخ دهد تصمیم به تنظیم وصیت بگیرد.این نگرانی میتواند از جهت خانواده اش ,یا اعمال واجب و مستحب یا اموالش باشد پس موضوع وصیت هرچیزی میتواند باشد میتواند یک نصیحت به کار خیر باشد میتواند یک خیریه به نفع نیازمندان باشد میتواند هم تعیین و تکلیفی برای تملک اموالش باشد اما انچه در همه انواع وصیت مشترک میباشد اثر پذیری محتوای وصیت پس از مرگ تنظیم کننده ی آن است.یعنی شرط اعتبار وصیت فوت وصت کننده است.

پس بنا بر همین توضیحات وصیت را اینگونه تعریف میکنیم:عملی حقوقی که به موجب ان شخص به طور مستقیم یا در نتیجه تسلیط دیگران در اموال یا حقوق خود بعد از مرگ تصرف میکند.به وصیت کننده موصی و به طرق وصیت وصی گفته میشود و اصلا لازم نیست از اقربا و ورثه وی باشد.

پس وصیت معلق به فوت است و تا قبل از ان هیچ اعتباری نخواهد داشت و فرقی ندارد این فوت حقیقی باشد یا فرضی.فوت فرضی احتمال فوت دادن برای غایب مفقود الاثر است و در صدور حکم فوت فرضی وصیت اجرا خواهد شد و اگر بعدها خلاف ان احراز شود و معلوم شود موصی زنده است اموالش به وی بازمیگردد.

ماده 1027 قانون مدنی:بعد از صدور حکم فوت فرضی نیز اگر غایب پیدا شود کسانی که اموال او را به عنوان وراثت تصرف کرده‌اند باید آنچه را که از اعیان ‌یا عوض و یا منافع اموال مزبور حین پیدا شدن غایب موجود میباشد مسترد دارند.

نکته بعدی رایگان بودن تملک است یعنی نمیتوان ان را شروع یک تقابل و معامله تلقی کرد پس اگر اقای الف برای پس از فوت خود وصیت کند که اتومبیلش به این قیمت به فلانی فروخته شود این وصیت باطل و بی اعتبار است مگر اینکه موصی دو ترفند را به کار گیرد

1. برای تملیک مال مورد وصیت شرط عوض کند و در این صورت شبیه قواعد هبه ذکر شده در ماده 801 قانون مدنی میباشد و منافاتی با رایگان بودن وصیت پیدا نمیکند

ماده 801 قانون مدنی: هبه ممکن است معوض باشد و بنابراین واهب میتواند شرط کند که متهب مالی را به او هبه کند یا عمل مشروعی را مجاناً بجا آورد.

1. میتواند به جای وصیت تملیکی وصیت به تملیک کند یعنی وصیت کند که فلان مالش را بفروشند یا اجاره دهند انموقع اگر فروشی رخ دهد به واسطه وصی در مقام اجرای دستور موصی منعقد میگردد.

قابلیت رجوع وصف دیگریست که در رابطه با وصیت بهتر است بدانید.بدان معنا که شخص موصی هرموقع که دلش بخخواهد میتواند پیش از مرگش ا وصیت خود بازگردد یا ان را تغییر دهد.

ماده 838: موصی میتواند از وصیت خود رجوع کند.

مادده 829 قانون مدنی: قبول موصی‌له قبل از فوت موصی موثر نیست و موصی میتواند از وصیت خود رجوع کند حتی در صورتی که موصی‌له موصی به را‌ قبض کرده باشد.

اما ماده 829 راجع به قبول صحبت کرده است ایا در وصیت قبول شرط است؟

برای پاسخ به این سوال نیاز به شناخت دو نوع اصلی وصیت یعنی وصیت تملیکی و وصیت عهدی داریم.وصیت تملیکی یعنی تعیین و تکلیف  برای یک مال برای پس از مرگ موصی.اقای الف برای چهارصد هزارتومان پول نقد به نفع اقای ب وصیت میکند.

و وصیت عهدی به ان معناست که موصی یک یا چند نفر را برای انجام امری مامور میکند.اقای الف به اقای ب وصیت میکند که پس از فوتش فرزندش را تا مدرسه اش برساند و پس از آن به خانه بازگرداند و یا اندازه ی یک عمر برایش نماز قضا بخواند!

ماده 826 قانون مدنی: وصیت تملیکی عبارت است از اینکه کسی عین یا منفعتی را از مال خود برای زمان بعد از فوتش به دیگری مجاناً تملیک کند.
وصیت عهدی عبارت است از اینکه شخصی یک یا چند نفر را برای انجام امر یا اموری یا تصرفات دیگری مامور مینماید.
‌وصیت کننده موصی، ‌کسی که وصیت تملیکی به نفع او شده است موصی له،‌ مورد وصیت موصی‌به و کسی که به موجب وصیت عهدی ولی بر مورد ثلث یا بر صغیر قرار داده میشود وصی نامیده میشود

در هر صورت در وصیت تملیی قبول شرط است یعنی شخصی که مالی به نفع ان وصیت شده است لازم است که این وصیت را بپذیرد تا موثر واقع شود

ماده 827 قانون مدنی: تملیک به موجب وصیت محقق نمیشود مگر با قبول موصی‌له پس از فوت موصی.

مگر انکه وصیت به نفع وصی خاصی نباشد مثلا به نفع نیازمندان شهر خاصی باشد یا هر امر عام المنفعه دیگری

ماده 828: هر گاه موصی‌له غیر محصور باشد مثل اینکه وصیت برای فقرا یا امور عام‌المنفعه شود قبول شرط نیست.

اما در وصیت عهدی قبول شرط نیست و پس از فوت موصی,وصی متعهد به اجرای دستور موصی خواهد بود حتی اگر در زمان حیات آن از مفاد وصیت بی خبر بوده است اما استثنائی وجود دارد انهم در شرایطی است که وصی حین حیات موصی از انجام ان عهد اعلام امتناع کند.

در وصیت عهدی قبول شرط نیست لیکن وصی می‌تواند مادام که موصی زنده است وصایت را رد کند و اگر قبل از فوت موصی رد‌ نکرد بعد از آن حق رد ندارد گرچه جاهل بر وصایت بوده باشد.