هنگامی که عقد ازدواجی بین زن و مردی انجام میشود هر یکی از آن ها مشمول وظایف خاصی میشوند ملا مرد در پیرو بحث ازدواج باید نفقه و مهریه برای زن قایل شود یا زن بعد از ازدواج به تمکین و محل اقامتی که شوهر دارد سکونت میکند اما بحث جهیزیه هم همیشه چه در ازدواج چه در صورت طلاق بحث مهمی است این که چه کسی جهیزیه را بگیرد زن برای شروع زندگی باید چه وسایلی داشته باشد مرد باید در تهیه جهیزیه کمک کند یا خیر یا در صورت طلاق جهیزیه برای چه کسی میشود و این جور موضوعات.

ابتدا ما برای شروع به تعریف خود جهیزیه میپردازیم جهیزیه به وسایلی گفته میشود که خانواده دختر هنگامی که دختر بخواهد به خانه شوهر رود میدهند تقریبا در بیشتر خانواده ها این رسم مرسوم است که زن و خانواده اش بر اساس توانایی که دارند وسایلی را برای جهاز جور کنند در واقع یک حالتی از کمک کردن به شوهر است چون ازدواج در جامعه سنتی زن را به تنظیم کارهای خانه میپردازد و مرد را برای امرار و معاش و خرج زندگی به کار بیرون وامیدارد.اما آوردن جهیزیه از طریق تهیه کردن خانواده زن یک جور ابراز صمیمیت و تعاون و همکاری بین خانواده زن و مرد را میرساند.

سیاهه جهیزیه:

سیاهه جهیزیه یک برگ است که اثاث و وسایلی که زن به عنوان جهیزیه آورده است در این برگ نوشته شده است هر چیزی که همراه آورده همراه با مشخص کردن رنگ و مدل ومارک و  تعداد در این برگ ذکر شده است. این برگه به همین شکل فاقد اهمیت نیست و یک نوشته عادی به شمار میاید اما وقتی شوهر آن ها را خواند و امضا کرد دیگر نوشته ای مهم به حساب می آید و قابل اهمیت میباشد برای اهمیت بیشتر آن حتی خانواده همسر هم اگر آن را امضا کنند بهتر است.اگر این برگ برای جهیزیه کسی وجود نداشته باشد باز هم امکان گرفتن جهیزیه هست اما کار را کمی سخت تر میکند.

این موضوع که جهیزیه بر عهده زن است چه سندیتی دارد و از کجا آمده است؟

باید گفته شود که نه در قانون و نه در شرع  گفته نشده که وسیله های خانه بر عهده زن یا خانواده او میباشد این جریان در جامعه ما فقط به صورت عرف آمده و پذیرفته شده است و قضیه عادی برای همه تلقی شده است.این موضوع هم ریشه در قدیم دارد که مرد سالاری بورس بوده است این که وظیفه کار کردن بیرون را مرد دارد پس وسیله های خانه را دیگر زن محیا کند.اما بهتر است برای این موضوع سری به نظری که در ماده هزار و صد و هفت قانون مدنی آمده است بزنید.

باید توجه کنید مردی که جهازی که مربوط به زن است را به دیگری انتقال دهد به عنوان مجرم یاد میشود حتی اگر بنا به هر دلیلی به وسایلی که زن آورده به عنوان جهاز آسیبی وارد کند آن ها را خراب کند و یا همچنین بفروشد مشمول مجازات کیفری است.

ببینید جهیزیه به عنوان ملک زن است چون جهیزیه اموالی است که زن آن ها را به خانه شوهر آورده است و به همین دلیل زن را مالک آن ها میدانیم مگر در حالتی که زن آن ها را به عنوان هبه یا هدیه به شوهر داده باشد.اما از لحاظی که عقد ازدواج شامل از خود گذشتگی و فداکاری است این وسایل در خصوص اختیار خانواده فراهم شده است.

در صورتی که در عقد ازدواج برای جهاز سیاهه وجود داشته باشدد و وسایل در آن با مشخصات ذکر شده باشد و شوهر هم همچنین آن را امضا کرده باشد پس باید تصرفاتش در مال را رعایت کند.

چنان چه نزاع بین زن و شوهر در خصوص مالکیت جهیزیه اتفاق بیفتد اگر زن سیاهه برای جهیزیه داشته باشد که مشخص است مالکیت با چه کسی چون به صورت مطمعن با زن است اما اگر سیاهه نباشد معلوم نیست کدام وسایل را در طول زندگی مرد تهیه کرده است و یا کدام یک از وسایل را زن به عنوان جهاز آورده است در این حالت کار دادگاه سخت میشود قاضی باید با علم و همچنین عرف خود بسنجد اما در صورتی که علم قاضی جواب ندهد باید به سراغ اماره تصرف رود بر اساس چیزی که این قضیه میگوید تصرف به عنوان ملکیت خود دلیل بر مالکیت است.یعنی تصرف خصوصی هر یک از زن و مرد را نشانه مالکیت وی میگیریم بر فرض مثال یک سشوار است در اتاق خواب زن است پس زن از آن استفاده میکند با این حساب سشوار از آن زن است.بر اساس رای وحدت رویه هیات عمومی دیوان هم  هر آن چه مورد استفاده زن است یعنی برای او است  برای زن است هر آن چه مورد استفاده مرد  است و از آن مرد است  برای مرد است.

تصمیماتی برای مراقبت و حفظ جهیزیه:

از دادگاهی که صلاحیت به اصل دعوا را دارد اقدام به دستور موقت کنیم که بتوانیم جلوی نقل و انتقال مال را بگیریم.تامین خواسته کنیم تامین به معنای در امنیت قرار دادن است با انجام درخواست تامین دلیل هم در صورتی که لیستی برای جهیزیه وجود نداشته باشد به وسیله اعضای شورا یا یک کارشناس شروع به تهیه لیستی برای اموال میکند که با این کار باعث میشود ادله و مدارک کافی برای دعوا موجود باشد.

اگر اموال زن توسط شوهر فروخته شده باشد زن میتواند با همکاری دادگاه و دادسرا مرد را به خاطر فروش مال غیر رسیدگی و بررسی نماید.

هر فردی اجازه دارد قبل از این که دادخواست را تقدیم کند حق خود را با کمک اظهار نامه طلب کند و آن شخصی که اظهار نامه تحت ید وی قرار گرفته است میتواند جوابش را در آن ذکر کند اما باید گفت معمولا مردم این کار را نمیکنند.

زن چون مالک جهیزیه به حساب می آید هر موقعی که بخواهد میتواند مالش را پس بگیرد و فقط ربطی به طلاق ندارد ممکن است در زندگی یک زن هیچ مشکلی هم نباشد اما زن جهیزیه اش را بخواهد  البته با توجه به چیزی که در اطرافمان میبینیم گرفتن جهیزیه بیشتر بعد طلاق اتفاق میفتد و این بر اساس عرف بین مردم جا افتاده است.

دعوای پس گرفتن جهیزیه جزو دعواهای مالی به شمار می آید و معین شدن این کار از بابت هزینه ها و خرج های دادرسی مهم است.

یک سری مدارک برای پس گرفتن جهیزیه لازم است که از قرار ذیل است:

هر چیزی که مشخص کند و قابل اثبات باشد که این رابطه زوجیت تمام شده است میتواند عقد نامه آن ها باشد و یا مثلا یک گواهی نبود سازش باشد.

برگه سیاهه ای که داماد آن را امضا کرده است.

و هر مدرک مهم دیگری که در این خصوص وجود داشته باشد.