ماده ۳۷۷ قانون تجارت قرارداد حمل‌ونقل را این‌گونه تعریف می‌کند: متصدی حمل‌ونقل متعهد می‌گردد مال متعلق به ارسال‌کننده را جهت تحویل به انتقال‌گیرنده حمل نموده و در مقابل نیز متصدی حمل‌ونقل مستحق اجرت می‌گردد.
حمل‌ونقل در قانون تجارت عقدی جائز است که طرفین حق برهم زدن آن را دارند ولی در قانون مدنی قرارداد حمل‌ونقل عقدی لازم است هرچند در رویه عملی قرارداد حمل‌ونقل عقدی لازم است حمل‌ونقل در قانون تجارت مخصوص کالا و اشخاص است ، و حمل‌ونقل کالا و مسافر از نظر قانون تجارت عملی ذاتاً تجاری محسوب می‌شود.
اگر فعالیتی ذاتاً تجاری باشد دیگر اساساً این دخالت نمی‌تواند طبعا (بندهای چهارگانه ماده ۳ قانون تجارت) شخص، نسبی، طبعی، اعتباری، تجاری باشد یعنی فعالیت یا ذاتی ذاتاً تجاری است و یا طبعا (یعنی به تبعیت از شخص تاجر) و حالتی متصور نیست که فعالیتی هم ذاتاً تجاری باشد و هم طبعا
در ماده ۳۷۷ قانون تجارت نامی از حمله اشخاص برده نشده‌است که به معنی نفی تجاری بودن حمل‌ونقل اشخاص نمی‌باشد ولی به استناد اطلاق بند ۲ ماده ۲ قانون تجارت با این عبارت که (متصدی حمل‌ونقل از راه خشکی یا آب یا هوا به هر نحوی که باشد)  استفاده می‌گردد هم حمل اشخاص و هم حمل اشیا ذاتاً تجاری محسوب می‌گردد.
وظایف ارسال‌کننده:
الف) اطلاع‌رسانی از این‌که مقصد مال کجا است ، کیفیت و کمیت مال چگونه است و ذکر این‌که مال (کالا) به چه مدت باید به مقصد برسد
به) وقتی تعیین مسیر و نحوه‌ی ارسال بار (کالا یا مسافر (اشخاص) ) و ذکر قیمت اشیاء گران‌بها
شیرین) بسته‌بندی صحیح و اصولی بار
در صورت کوتاهی ارسال‌کننده در موارد الف و ب به استناد قاعده اقدام خودش مسئولیت دارد و متصدی حمل‌ونقل هیچ مسئولیتی ندارد همچنین اگر کالا دارای عیوب است متصدی حمل‌ونقل می‌بایست فورا به ارسال‌کننده اطلاع دهد در غیر این صورت در برابر ارسال‌کننده مسئولیت دارد.
ارسال‌کننده حق درخواست و مطالبه و استرداد کالا را می‌تواند از متصدی حمل‌ونقل بخواهد که می‌بایست هزینه‌های جاری متصدی حمل‌ونقل را بپردازد در غیر این صورت متصدی حمل‌ونقل می‌تواند اموال را در ید خود تا تصفیه‌حساب و یا حتی خودش فروش آن نزد خود نگه دارد.
موارد منقضی بودن وظیفه متصدی حمل‌ونقل به استرداد کالا:
الف) مفقودیت یا تلف شدن رسیدی که نزد ارسال‌کننده بوده‌است (رسید تحویل بار)
ب) تحویل شدن بارنامه به ید مرسل الیه (شخصی که قرار بوده کالاها تحویل وی شود به دستور ارسال‌کننده) زیرا وجود بارنامه به‌معنای مالکیت کالا است
ج) وقتی‌که مقرر بوده بار به ارسال شونده (مرسل الیه) تحویل داده شود و شرط استرداد کالا از سوی ارسال‌کننده مطرح‌نشده باشد زیرا در این فرد تحویل‌گیرنده مالک بار تلقی می‌گردد و بار اذیت ارسال‌کننده خارج شده‌است و مالکیت انتقال یافته‌است.
تعهد و مسئولیت متصدیان حمل‌ونقل: به استناد قانون مدنی مسئولیت و تعهد متصدی حمل‌ونقل تعهد به وسیله است بنابراین اثبات تقصیر به‌عهده ارسال‌کننده است ولی تعهد و مسئولیت حمل‌ونقل در قانون تجارت تعهد به نتیجه است و ارسال‌کننده وظیفه‌ای در اثبات قصور متصدی حمل‌ونقل ندارد و بار اثبات این‌که وظایف محوله صحیح انجام‌شده به‌عهده متصدی حمل‌ونقل است، البته در این‌جا ۲ صورت اثبات قصور ارسال‌کننده و یا وجود عموم امور قاهر و غیر قابل‌پیش‌بینی متولی به‌عهده متصدی حمل‌ونقل نیست بنابراین شرط نمودن عدم مسئولیت متصدی حمل‌ونقل در قرارداد شرطی باطل است زیرا با تعهد به نتیجه بودن متصدی حمل‌ونقل در تضاد است.
البته طرفین می‌توانند در تعیین میزان خسارات و نحوه دریافت آن با یکدیگر توافق کنند.
مثلاً متصدی حمل‌ونقل متعهد شود در صورت تلف شدن مال قیمت بیشتری به ارسال‌کننده بپردازد.
در قانون تجارت به این‌که متصدی حمل‌ونقل مباشر تا اقدام به ارسال کالا کند یا این‌که بتواند به متصدی دیگر واگذار کند به‌صراحت چیزی بیان‌نشده است ، ولی از لحاظ قانون منعی وجود ندارد و اگر در ید متصدی دوم (که متصدی اول کالا را به وی سپرده‌است برای حمل‌ونقل) کالا تلف شود به استناد روح قانون تجارت و اصل تضامن هر ۲ متصدی دربرابر ارسال‌کننده بار مسئولیت تضامنی دارند.
یعنی ارسال‌کننده می‌تواند به هر ۲ متصدی یا یکی از آن‌ها مراجعه کند.
بنابراین اگر یکی از متصدی ها مبلغ خسارات را به ارسال‌کننده بپردازد حق مراجعه و رجوع از سوی متصدی پرداخت‌کننده خسارت به متصدی دیگر که خسارت ندارد وجود دارد.
وظیفه متصدی حمل‌ونقل و مرسل الیه دربرابر یکدیگر:
وقتی بار و کالا به مقصد رسید متصدی حمل‌ونقل باید فوری مرسل الیه را در جریان بگذارد، ضمناً در صورت اختلاف بین ایشان راجع‌به هزینه‌ها متصدی حمل‌ونقل حق حبس در خصوص نگهداری مال نزد خود را خواهد داشت.

درصورتی‌که متصدی حمل کالا را به مرسل الیه تحویل دهد و کالا را برای عیوب و یا خساراتی به‌صورت پنهان باشد مرسل الیه تا ۸ روز در زمان تحویل گرفتن کالا فرصت  اندکی رسیدگی و اطلاع دادن عیب به متصدی حمل‌ونقل را دارد