در قانون مجازات اسلامی مجازات ها به دو دسته تقسیم میشوند:1)مجازات های اصلی2)مجازات های تکمیلی و تبعی
1)مجازات های اصلی:مجازات مقرر در قانون مجازات اسلامی در ماده 14 این قانون به چهار دسته تقسیم میشود:الف)حد ب)قصاص پ)دیه ت)تعزیر

الف):حد:مجازاتی است که به موجب،نوع،میزان و کیفیت اجای آن در شرع مقدس،تعیین شده است.
در قانون مجازات اسلامی یازده جرم به عنوان حد ذکر شده بود که عبارتند از:زنا،لواط،تفخیذ،مساحقه،قوادی،شرب خمر،محاربه،سرقت،قذف، سب النبی، بغی، افسادفی الارض.،جرایم مذکور جرایمی هستند در شرع که قانون ما برگرفته از آن است برای آنها بطور مشخص مجازات تعیین شده است ونیازی نیست کیفیت مجازات را قاضی مشخص کند.
ب)قصاص:مجازات اصلی جنایات عمدی بر نفس،اعضا، و منافع است.
پ)دیه:اعم از مقدر و غیر مقدر،مالی است که در شرع مقدس برای ایراد جنایات غیرعمدی بر نفس،اعضا و منافع و یا جنایات عمدی و در مواردی که به هر جهتی قصاص ندارد،به موجب قانون مقرر میشود.
ت)تعزیر:مجازاتی است که مشمول عنوان حد،قصاص،دیه نیست و به موجب قانون در موارد ارتکاب محرمات شرعی یا نقض مقررات حکومتی تعیین و اعمال میگردد.نوع،مقدار،کیفیت اجرا و مقررات مربوط به تخفیف،تعلیغ،سقوط و سایراحکام تعزیر به موجب قانون تعیین می شود.دادگاه در صدور حکم تعزیری با رعایت مقررات قانونی  موارد زیر را مورد توجه قرار می دهد:1)انگیزه مرتکب و وضعیت ذهنی و روانی وی حین ارتکاب جرم2)شیوه ارتکاب جرم،گستره نقض وظیفه و نتایج زیان بار آن3)سوابق و وضعیت فردی،خانوادگی و اجتماعی مرتکب و تاثیر تعزیر بر وی.
بطور کلی تعزیر مجازاتی است که کیفیت و میزان آن در شرع مشخص نشده.
2)مجازات های تکمیلی و تبعی:مجازات اصلی ابزار واکنش کیفری در برابر جرم است که ممکن است به تنهایی یا همراه با مجازات های تکمیلی یا تتمیمی مورد حکم قرار بگیرد
مطابق ماده 23 قانون مجازات اسلامی؛دادگاه میتواند فردی را که به حد،قصاص،یا مجازات تعزیری از درجه شش تا درجه یک محکوم کرده است با رغایت شرایط مقرر در این قانون،متناسب با جرم ارتکابی و خصوصیات وی به یک یا چند مجازات از مجازات های تکمیلی محکوم نماید.
میتوان گفت وجود  مجازات های تکمیلی و تبعی به این منظور در قانون گنجانده شده که بتوند درجه کیفیت مجازات های اصلی را با توجه نوع رفتار و.. متهم کم و زیاد کرد؛به گونه ای است که بتواند بین متهم بد و بدتر و بد و کمی بهتر تفاوتی را ایجاد کند و همه را با یک چوب تازیانه نزنند.