بسمه تعالي

باسلام نگارش حداقل 1000 کلمه محتوای متمایز که بخش سوم  پروژه تحقیقی و تالیفی اینجانب علیرضا باقری دیزج با کد وکالت 23631 که از سایت های دیگر کپی نشده است خدمتتان ارسال می گردد و در ضمن بخش های بعدی این تحقیق همراه با منابع آن متعاقبا خدمتتان ارسال خواهد شد خواهشمندم بررسی و اقدام لازم معمول فرمایید با تشکر

كار تحقيقي رشته حقوق

موضوع تحقيق :

نقش و ارزش اسناد كتبي و الكترونيكي و ارزيابي اصالت ادله الكترونيكي و ارزش اثباتي آن ها در نظام حقوقي ايران

نام و نام خانوادگي تحقیق کننده : عليرضا باقري ديزج

استاد تایید کننده : جناب آقاي دكتر مجيد حسن نژاد

سال 1399

3-اعتبار سنجی اسناد الکترونیک

 3-1- نوشته محسوب شدن داده پیام

اگرچه آن هنگام که محتواي حافظه به روي صفحه نمایش یا کاغذ منتقل می شود، به صورت نوشته است ولی روشن است که آن خروجی ها اصالت ندارند و تنها نشانگر محتواي حافظه رایانه هستند. آنچه در حافظه موقت(RAM) یا دائم ذخیره می شود، به صورت نوشته نیست و صرفاً حاصل تأثیراتی است که اختلاف ولتاژ برق روي مواد نیمه هادي که تراشه ها را تشکیل می دهند باقی می گذارد. درست است که هنگام کار با رایانه، علائم و کلمات انسانی تحت عنوان داده (DATA)  وارد ماشین می شوند، ولی به محض فشار روي کلید، یا هر وسيله دیگر، آنچه به داخل دستگاه منتقل می شود جریان هاي متفاوت برق و نحوه قرارگرفتن آثار آنها در کنار هم است که در هر حرف و علامتی با دیگري تفاوت می کند. لذا آنچه روي تراشه یا دیسکت ذخیره میشود، هیچ شباهتی به ورودي ها ندارد و قابل درك توسط انسان نیست. در این صورت، روشن است که مادام که اطلاعات به صورت ذخیره هاي الکترونیک باشند، عرفاً نمی توانند به عنوان ((نوشته)) محسوب شوند.

فرانسو ي ها آن را در قانون مدنی صراحتاً سند نامیده اند و در آمریکا در قانون یوتا از آن به عنوان سوابق الکترونیك ياد كرده اند و در و در قانون قواعد ادله فدرال در ماده 1001 این نوع  دلیل را به همراه سایر موارد به شرح زیر تعریف نموده اند:

نوشته  (Writing) عبارت است از حروف، کلمات، اعداد، یا معادل آنها که به هر شکلی ذکرشود.

سابقه  (Recording) عبارت است از حروف، کلمات، اعداد یا معادل آنها به هر شکلی که ضبط شده باشد. در بند 7 ماده 2 قانون یوتا نیز سابقه الکترونیک اینگونه تعریف شده است:

سابقه اي است که با وسایل الکترونیک ایجاد، تولید، ارسال، ایصال، دریافت یا ذخیره شده  باشد.

در تعریف قانون نمونه از داده پیام، طیف نسبتاً وسیعی از اطلاعات که به طرق گوناگون الکترونیک، نوري یا وسایل مشابه تولید، ارسال، دریافت و ذخیره می شوند مانند، و نه محدود به مبادلات استاندارد داده ها بین رایانه ها ، پست الکترونیک، تلکس، تلگراف، و غیره، مشمول این عنوان می شوند.

اما قانون تجارت الکترونیک ایران، ابتدا در ماده 2 داده پیام را با قدري تفاوت تعریف کرده :  (( هر نمادي از واقعه، اطلاعات یا مفهوم است که با وسایل الکترونیکی، نوري یا  فن آوريهاي جدید اطلاعات تولید، ارسال، دریافت، ذخیره یا پردازش می شو د)) و سپس در صدر ماده 6 مقرر می دارد : ((هرگاه وجود یک نوشته از نظر قانون لازم باشد، داده پیام در حکم  نوشته است .... ))

3-2- ارزیابی ویژگیهاي نوشته در داده پیام

سه خاصیت در حد نسبتاً بالایی در نوشته هاي کاغذي وجود دارد:

اول، ثبات یا تغییر ناپذیري محتواي سند. این خاصیت در حدي است که معمولاً تغییرات یا تراشیدگی در سند آشکار می شود.

دوم، بقا و دوام دلیل براي مراجعات بعدي. این ویژگی نیز متناسب با جنس کاغذ و شرایط نگهداري، براي مدت هاي طولانی براي اسناد کاغذي وجود دارد.

سوم، تفاوت نسخه تکثیر شده با نسخه اصلی. این ویژگی امروزه با ظهور دستگا ه هاي نسخه برداري با کیفیت بالا، کمرنگ شده ولی قابل تشخیص است.

هر قدر وجود عوامل فوق در سندي قوي تر و اطمینان بخش تر باشد، آن سند از درجه اعتبار بیشتري برخوردار خواهد بود.

3-3- ثبات سند

مقصود، عدم تغییر و محفوظ ماندن تمامیت  (Integrity) است. در قانون نمونه آنسیترال از کلمه (Originality)

استفاده شده است. کلمه مزبور در هر دو معناي مزبور، و نیز اصل در برابر کپی استعمال می شود. از آنجا که مقصود قانون نمونه و ما در این مبحث همان معناي اول است، لذا براي جلوگیري از خلط مطالب، از اصطلاح ((ثبات)) استفاده می کنیم و درخصوص اصالت به معناي دوم، بحث جداگانه اي را خواهیم داشت. درحالی که ثبات در اسناد ملموس مانند کاغذي، چوبی، سنگی و امثال آنها راحت تر حاصل می شود و معمولاً اعمال هرگونه تغییري در آنها اولاً دشوار است و ثانیاً بهتر قابل کشف است، این امر در داد ه پیام بدون تمهیدات خاص قابل حصول نیست و امکان تغییرات در مندرجات آنها به دفعات و بدون آنکه نشانه و اثري ازخود باقی بگذارند، وجود دار د. ایمنی سامانه ها در برابر تغییرات از سوي اشخاص بیگانه نیز همواره از مسائل اصل ی و نگرانی هاي مطرح در ارائه خدمات به ویژه آنهایی بوده است که مانند بانکداري از حساسیت فراوان برخوردارند.

از طرف دیگر، معمولاً اسناد کاغذي توسط خود افراد یا تحت نظارت نزدیک آنان تنظیم و مبادله میشوند در حالیکه در داده پیام، اشخاص و تجهیزاتی دخالت دارند که معمولاً همه آنها تحت نظارت و پایش مستقیم صادرکنندگان سند نیستند. بدین ترتیب لازم است ثبات محتواي سند پس از تولید و طی زمان ارسال تا وصول و ذخیره، با اعمال نمودن روشهاي فنّی اطمینان بخش، به نحو قابل قبولی تأمین شود.

با تمهیدات لازم فنی، داد ه پیام می تواند حتی از ضریب اطمینان بالاتري نسبت به اسناد کاغذي برخوردار باشد. ولی در هر حال هروقت سخن از شبکه باشد، ایمنی آن قطعی نیست و علیرغم رو شها و استانداردهاي فنی زیاد، همواره امکان نفوذ عوامل بیگانه به داخل شبکه و تهدیدات نسبت به آن وجود دارد.

در حقوق آمریکا, اعتبار سوابق الکترونیک منوط به وجود شرایط ذیل دانسته شده است:

الف-  اطمینان بخش و استاندارد بودن تجهیزات رایانه اي.

ب-  ورود داده ها به سامانه مطابق روال معمول تجارت و در زمانی نزدیک به واقعه توسط افرادي که از آن اطلاع دارند.

ج-  چاپ شدن نسخه کاغذي به روشی اطمینان بخش.

قانون نمونه آنسیترال در بند 1- الف ماده 8 ، تصریح نموده است که هرگاه قانون مقرر کرده باشد اطّلاعات به صورت اولیه خود ارائه یا نگهداري شوند، این امر در مورد داد ه پیام در صورتی محقق خواهد شد که تضمینی قابل اعتماد در مورد محفوظ ماندن تمامیت اطّلاعات از زمان تولید آن به شکل نهایی، به عنوان داده پیام یا عنوان دیگر، وجود داشته باشد. برخی مواد دیگر ازجمله بند ب 1-  ماده 10 نیز به نوعی تکرار یا حداقل به دلالت التزامی بازگو کردن همین شرط است : (( داده پیام به همان صورتی که تولید، ارسال یا دریافت شده یا به صورتی که بتواند اطلاعات تولید، ارسال یا دریافت شده را ارائه نماید نگهداري شده باشد)).

منظور از ثبات آن نیست که همواره داده پیام بدون هیچگونه تغییري ولو آنکه منجر به تغییر در محتواي سند نشود باقی بماند. ممکن است اسناد به صورت فشرده، بازگردان شده از کدهاي اولیه و به صورتی ظاهراً متفاوت با حالت اول ذخیره شوند ولی همینکه در تمام این موارد امکان بازیابی اطّلاعات به شکل اولیه وجود داشته باشد، کفایت خواهد کرد.

در مقام قضاء نیز قاضی براي احراز وجود شرایط مزبور، معمولاً مورد را به کارشناسان ذیر بط ارجاع میدهد مگر آنکه اوضاع و احوال از نظر وي به اندازه کافی روشن باشد یا طرفین دعوي در آن اختلافی نداشته باشند.

از روشهاي مطمئن در تأمین شرط عدم تغییر سند الکترونیک، فناوري رمزنگاري است که امضاي دیجیتال بر آن مبتنی است. قابلیت استناد به داد ه پیام منوط به داشتن امضا نیست و بسیاري از پیام هاي تجاري بدون امضا به معناي رایج و رمزنگاري است و صرفاً با ذکر نام ارسال کننده و نشانی الکترونیک او شناسایی می شوند. البته این را نیز باید اضافه کرد که سند الکترونیک تنها در ارتباطات مطرح نیست و محتواي حافظه یک رایانه بدون آنکه به جایی ارسال شده باشد ممکن است به عنوان دلیل (سند) مورد استناد قرار گیرد مانند حساب هاي یک شرکت که به صورت الکترونیک تهیه و نگهداري شوند.