با سلام خدمت شما همراهان گرامی وبسایت وکیل تلفنی

در این مقاله سعی شده با نگاهی کلی مبحث مهریه را تشریح شده و در کنار آن نکاتی را نیز گوشزد کرد . پس با ما همراه باشید .

مهریه یکی از آثار مالی عقد نکاح است . 

مهریه یا صداق یا به شکل کهن تر خود ،کابین ،به مالی گفته میشود که مرد در هنگام عقد برای نشان دادن حسن نیت و صداقت خود به زن میپردازد و یا موظف به پرداخت آن میشود .

مهریه دینی است که بر گردن مرد است و باید بپردازد و اگر مرد فوت کند ، مهریه از ضمه وی ساقط نمیشود و وراثش موظف به پرداخت هستند ، همچنین زن اگر فوت کند نیز مهریه وی همچنان توسط وراث او قابل مطالبه است . مهریه تنها و تنها در دو صورت از بین میرود :

1) بذل مهریه [بخشیدن مهریه] : در دفاتر اسناد رسمی آن هم با اجازه و امضای پدر و در صورت عدم وجود پدر ، با جد پدری .(اگرچه ، این کار قانونی نیست اما دفاتر اسناد رسمی برای حمایت از بانوان ، این کار را انجام میدهند )

2) طلاق خلع و مبارات (اگرچه این دو باهم متفاوت هستند اما یک وجه مشترک در بین آنها وجود دارد و آن این است که هردو طلاق توافقی هستند و در آنها زن میتواند مهریه خود را ببخشد و از همسر خود جدا شود . توضیح این مبحث خود مقاله ای جدا میطلبد.)

نقش مهریه

مهریه در طی گذر زمان نقش های مهم دیگری هم بر عهده گرفته اند ، مهم ترین نقش هایی که امروزه بر عهده دارد عبارت اند از :

1) پشتوانه مالی زن بعد از فوت مرد میباشد : به این صورت که چون مهریه دینی بر گردن مرد است پس اول دیون متوفی و در راس آنها مهریه پرداخت میشود ، از این رو زن در فرایند پیچیده تقسیم ارث گرفتار نمیشود و زندگی او و فرزندانش به خطر نمی افتد .

2) از سری ابزار هایی است که قانونگذار برای حمایت از حقوق زن در اختیار وی قرار داده است . و از طلاق های عجولانه مرد ها ویا آزار و ازیت کردن زن ها توسط شوهرهایشان جلو گیری میکند .

مالکیت خانم بر مهریه

زوجه به استناد به ماده 1082 قانون مدنی ، به موجب عقد مالک مهریه خود میشود . اما نکته ای که در اینجا باید گفت این است که زن اگر همان لحظه بعد از عقد مهر خود را طلب کند ، به شرطی که عند المطالبه باشد ، باید به وی تماما پرداخت شود . اما اگر همین خانم بلافاصله بخواهد طلاق بگیرد و نزدیکی صورت نگرفته باشد ، با استناد به ماده 1092 قانون مدنی تنها مالک نیمی از مهریه خود میشود . 

شرایط مهریه

ماده 1078 قانون مدنی بیان میدارد که هر چیزی که مالیت داشته باشد میتواند به عنوان مهریه قرار بگیرد ، از این رو اعضای بدن مثل دست و پا و چشم و ... نمیتوانند جز مهریه زن قرار بگیرند . وجه رایج ، ویا عملی متعارف مثل سواد آموختن به تعداد مشخصی از افراد و یا سفر زیارتی و ... نیز میتوانند جز مهریه زن قرار بگیرند .در هر حال میتوان گفت میزان مهریه توافقی است . (ماده 1080 قانون مدنی ) فقط باید این مهریه معلوم و معین باشد (1079 قانون مدنی)

انواع مهریه

عند المطالبه : یعنی مهریه حال است و هر زمان که زن مطالبه کند باید به وی پرداخت شود.

عند الاستطاعه : یعنی زن تنها زمانی میتواند مهریه خود را طلب کند که مرد استطاعت مالی پرداخت مهر ایشان را داشته باشد .

موجل : یعنی زمانی که برای پرداخت مهریه در عقد نامه زمان تعیین شده باشد ، در این صورت زن میباست تا زمان سر رسید وقت تعیین شده صبر کند و سپس مهر خود را طلب کند . 

 مهر المتعه : زمانی که عقد ازدواج بدون ذکر مهر واقع شود که از دو صورت خارج نیست :

1) قبل از دخول مرد زوجه را طلاق دهد .

2) بعد از دخوال زوجه خود را طلاق دهد .

در صورت اول زن استحقاق مهرالمتعه دارد و زوج مکلف است بر حسب وضعیت خود(از فقر و قنا و یسر و عسر) چیزی از جمله وجه نقد و یا اشیا و اموال غیر منقول ، بپردازد. 

تنها فرق آن با مهر المثل آن است که در مهر المثل رعایت شئون زوجه و صفات او از جمال و بکارت و معلومات میشود ولی در مهر المتعه وضعیت زوج ملحوظ (لحاظ) میشود .

 مهرالمثل :اگر عقد بدون مهر واقع شد قبل از دخول زوجه مستحق چیزی نیست ، مگر اینکه زوج او را طلاق دهد ! در این صورت زوج باید با توجه به حال خود چیزی به او بدهد که فقها آن را [متعه] مینامند . اگر عقد غیر از طلاق فسخ شد ، دخول هم نشد ، چیزی پرداخت نخواهد شد . اما ؛ همچین که دخول انجام شد مرد باید مهر المثل را بپردازد .

مهر المثل بستگی به وضعیت زوجه دارد ، اینکه تحصیلات و کمالات و .... او چگونه است.

 مهر المسمی : عنوان مجهول بودن مهر غیر از تفویض مهر است از طرف زوجین به یک دیگر ،چون در تفویض ذکری از مهر نمیشود و اختیار تعیین آن به نظر طرف مقابل واگذار میگردد ؛ ولی عنوان مجهول بودن مهر موردی است که ذکر  میشود ولی به شکل اجمالی و مبهم . مثال : صد سکه طلا ،ولی کیفیت و ویژگی ها و نوع سکه ها مشخص نمیشود (ربع سکه ، نیم سکه ، سکه بهار آزادی ). 

در این حالت مهر باطل است ولی عقد صحیح!حالا اگر زوج دخول کرده باشد ،زوجه مستحق مهر المثل است . 

چند نکته در رابطه با مهریه

1) به موجب ماده 1085 قانون مدنی زن اگر مهریه اش عند المطالبه باشد  ، تا زمانی که مهر خود را نگرفته میتواند از وظایف زوجیت شانه خالی کند ، که اصطلاحا حق حبس نام دارد ، و در عین حال واجب النفقه هم هست!

حالا اگر خود زوجه شروع به انجام وظایف زوجیت خودش کرد ، حق حبس از بین میرود ![ماده 1086 قانون مدنی]

2) مهریه هایی که شروطی باطل دارند ، مثل اعضای بدن و ... ، شرط باطل است ولی مبطل عقد نیست! یعنی عقد صحیح است .

3) ماده 1083 قانون مدنی بیان میکند که مهریه را میشه خرد خرد و اقساطی نیز پرداخت کرد .(در ادامه بیشتر توضیح داده میشود .)

4) زوج مهریه ای که پرداخت میکنه باید سالم باشه و اگر مالی که به زوجه میدهد معیوب باشد ، مرد مسوول و ضامن است .[ماده 1084 قانون مدنی]

5) در صورتی که مهر عین معین و مشخص باشد ولی در مالکیت شخص دیگری باشد ، معامله فضولی آشکارا انجام شده و منوط به اجازه مالک است . اگر مالک اجازه نداد ، مهر اگر مال باشد زوجه مستحق مثل است و اگر قیمتی است ، مستحق قیمت آن میباشد .

در آینده سعی خواهد شد مفصل تر این مبحث را بررسی کرد . امیدوارم مورد رضایت شما قرار گرفته باشد .