_ عنوان مقاله: بررسی جرم کلاهبرداری رایانه ای و تفاوت آن با کلاهبرداری سنتی:

در این مقاله درصدد بررسی جرم بسیار مهم و بسیار مبتلابه در فضای جامعه امروزی که کاربرد وسایل ارتباط جمعی بسیار زیاد شده است هستیم.کلاهبرداری اینترنتی یا کلاهبرداری رایانه ای و یا کلاهبرداری آنلاین الفاظی هستند که که به حکم قانون می توانند از جمله جرایم در حکم کلاهبرداری محسوب گردند.بر اساس باب چهارم از قانون تجارت الکترونیکی مصوب ۱۷ دیماه ۱۳۸۲ مجلس شورای اسلامی در مبحث نخست آن طبق ماده ۶۷  به کلاهبرداری کامپیوتری پرداخته است در حقیقت نیاز بهره گیری از کامپیوتر در امورات انسان ها امکان سوءاستفاده از این فضا را افزایش داده و در واقع یکی از بحران های عصر دیجیتال است.

در جایی که تحصیل نمودن مال دیگری از طریق فریبکارانه بوسیله کامپیوتر انجام گیرد به حکم قوانین می تواند از جمله جرائم در حکم کلاهبرداری باشد چرا که قربانی اصولا اموالش را به کلاهبردار تسلیم نمی کند بلکه در اکثر مواقع از حساب قربانی سوءاستفاده می شود و طرف مدیون می گردد و یا از حساب مربوطه به نحو فریبکارانه و خلاف رضایتو آگاهی ذینفع برداشت می گردد.

در جرم کلاهبرداری اقدامات فریبکارانه می بایست پیش از تحصیل مال باشد و سبب نهایی و انحصاری بدست آوردن مال دیگری باشد به گونه ای که قربانی کلاهبرداری تحت تاثیر اقدامات فریبکارنه مال خود را به کلاهبردار شخصا تحویل نموده باشد. با عدم تحقق شرایط مزبور تحقق کلاهبرداری منتفی است و صرفا به حکم قانون امکان دارد جرم در حکم کلاهبرداری مطرح شود.چزا که در اکثر اوقات کلاهبرداران اینترنتی قربانیان خویش را مشاهده نمی کنند اما مبالغ کلاهبرداری و اموال آنها را به دست می آورند.

_ تعریف بزه کلاهبرداری رایانه ای یا اینترنتی یا کامپیوتری:

این جرم عبارتست از تحصیل مال غیر با استفاده متقلبانه یا فریبکارانه از رایانه.

_ ارکان این جرم:

تحصیل یا بدست آوردن مال دیگری امکان دارد با توسل به روش های متقلبانه از طریق رایانه صورت گیرد. در این حالت ارکان این جرم با ارکان جرم کلاهبرداری به خصوص از لحاظ رکن قانونی متفاوت است و در حقیقت به عنوان یک جرم خاص در حکم کلاهبرداری موضوع ماده ۱ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا و اختلاس و کلاهبرداری مصوب ۱۳۶۷ مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز متمایز می شود.

_ رکن قانونی:

در حقیقت این رکن شرط مقدماتی و لازم به منظور تحقق یافتن این جرم در دسته جرایم در حکم کلاهبرداری اینترنتی می باشد که در ماده ۶۷ قانون تجارت الکترونیکی بدان پرداخته شده است.

در خصوص قانون تجارت الکترونیکی باید متذکر شد که این قانون شامل اصول و مقرراتی می باشد که به منظور مبادله راحت و لیمن اطلاعات در واسطه های الکترونیکی و با توسل به سیستم های ارتباطی جدید به کار می رود ( ماده ۱ قاون تجارت الکترونیکی).

در ماده ۶۷ قانون تجرات الکترونیکی  آمده است که :(( هر کس در بستر مبادلات الکترونیکی با سوء استفاده و یا استفاده غیر مجاز از داده پیام ها، برنامه ها و سیستم های رایانه ای ووسایل ارتباط از راه دور و ارتکاب افعالی نظیر ورود، محو، توقف داده پیام، مداخله در عملکرد برنامه یا سیستم رایانه ای و غیره دیگران را بفریبد و یا سبب گمراهی سیستم های پردازش خودکار و نظایر آن شود و از این طریق برای خود یا دیگری وجوه، اموال  یا امتیازت مالی تحصیل کند و اموال دیگگران را ببرد مجرم محسوب و علاوه بر رد مال به صاحبان اموال به حبس از یک تا سه سال و پرداخت جزای نقدی معادل مال ماخوذه محکوم می شود.))

شروع به این جرم هم به عنوان جرم محسوب می گردد چرا که در تبصره ماده ۶۷ قانون تجارت الکترونیکی آمده است :(( شروع به این جرم نیز جرم محسوب و مجازات آن حداقل مجازات مقرر در این ماده می باشد)).

مفهوم سوء استفاده در کلاهبرداری کامپیوتری عبارت است از اقدامات و مداخلات غیر مجاز و غیر قانونی که عبارتند از:

۱_ وارد نمودن داده ها و اطلاعاتی خواه صحیح و خواه ناصحیح: موقعی که ورود داده ها و اطلاعات در نهایت به بدست آمدن مال یا وجه و امتیاز منجر شود این جرم تحقق یافته است. مثل وارد نمودن اطلاعاتی به سیستم رایانه ای بانک یا یک موسسه مالی وواریز نمودن مبالغ مربوط به حساب خود یا دیگری.

۲_ تغییر دادن غیر مجاز داده ها و اطلاعات کامپیوتری: در صورتی که جعل رایانه ای مصداقی از سوءاستفاده قرار گیرد و در نهایت تغییر مزبور مال یا وجه یا امتیازات و خرمات مالی بدست آید جرم حاصل می گردد مثل تغییر دادن عناوین شرکت یا موسسه مالی و یا تجارتخانه یا بانکی وقتی در نهایت منجر به این گردد که مشتریان مبالغ قابل پرداخت خویش را به حساب شخص تغییر دهنده اطلاعات واریز کند.

۳_ محو نمودن اطلاعات و داده های رایانه ای و مخابراتی: در حقیقت شامل از بین بردن و حذف داده ها است. در حالتی که این حذف در جهت بدست آوردن وجه یا امتیازات مالی گردد می تواند از مصداق های کلاهبرداری رایانه ای با سوء استفاده از راه محو داده ها و اطلاعات محسوب شود.

۴_ متوقف کردن داده ها و اطلاعات رایانه ای: بوجود آوردن توقف در راینه امکان دارد موقتی یا دائمی باشد. مثل توقف ایجاد کردن دستور پرداخت وجه به شخصی و طرف پرداخت قراردادن خویش به صورت غیر مجاز.

۵_ مداخله ایجاد نمودن در نقش سیستم رایانه: بوجود آوردن اختلال غیر قانونی و بدون مجوز در کارکرد و نقش سیستم رایانه ای زمانی در جهت بدست آوردن مال یا وجهی یا منفعتی یا امتیازی یا خدمات مالی باشد کسی که اقدام به ارتکاب این جرم نموده است بر اساس موفق شدن در بردن مال یا ... در تحصیل مال یا امتیاز باشد کلاهبرداری رایانه ای تام و یا شروع به کلاهبرداری محسوب می شود.

_ رکن مادی:

رکن مادی در واقع رایانه یا کامپیوتر است که وسیله ارتکاب این جرم است و امکان دارد ارتکاب یافتن ان با اقدامات مجرمانه دیگری هم مانند تغییر و سرقت داده ها و جعل و یا نفوذ غیر قانونی همراه گردد که رکن مادی اسن جرم را تشکیل می دهد.

پس باید گفت رایانه گاهی خودش موضوع ارتکاب جرم می باشد مانند سرقت رایانه وگاهی وسیله ای در راه ارتکاب جرم کلاهبرداری اینترنتی است ووقتی که استفاده متقلبانه از این وسیله منجر به تحصیل مال غیر شود.

عنصر مادی این جرم را که در واقع اقدامات متقلبانه در جرم مذکور است به شرح ذیل است:

الف_ بدست آوردن وجه یا مال از راه دادن برنامه بدون مجوز قانونی و  مخفیانه به کامپیوتر:

در این جرم مرتکب از راه دادن بدون مجوز و پنهانی برنامه ای به رایانه موفق به کسب مال یا اموال از بانک یا یک موسسه مالی به فرض می گردد و تفاوت این موضوع با کلاهبرداری سنتی این می باشد که که در نوع کلاهبرداری رایانه ای قربانی این جرم از نظر مرتکب پنهان است و لزوم فریب قربانی این جرم برای تسلیم مال به کلاهبردار منتفی می باشد. در حالتی که در کلاهبرداری عمومی  اقدامات فریبکارانه بزهکار مقدم بر کسب مال و سبب نهایی تسلیم مال از جانب زیاندیده به کلاهبردار است.

ب_ بدست آوردن وجوه یا اموال از راه فریب و تقلب در سیستم رایانه:

کلاهبرداری رایانه ای یا اقدامات فریبکارانه در داده ها و اطلاعات و سیستم های کامپیوتری صورت می گیرد. به عنوان مثال بزهکار با انجام برنامه نویسی خلاف واقع و کذب با تغییر دادن دادها در سیستم بانک یا موسسات دیگر تجاری و... اقدام به بدست آوردن وجه یا مال می کند.

_ عنصر معنوی:

اقدامات مرتکب این جرم باید به همراه نیت و قصد فریب غیر یا به علت اختلال و گمراهی سیستم های پردازش خودکار و مانند آن باشد.

_ عمد عام در حقیقت استفاده نادرست و غیر قانونی از داده ها یا پیام ها یا برنامه ها و سیستم های رایانه ای و وسایل ارتباط جمعی که با انجام افعالی مثل ( ورود، محو، توقف داده پیام مداخله در عملکرد برنامه یا سیستم رایانه ای و غیره) دیگران را فریب دهد و یا علت گمراهی سیستم های پردازش اتوماتیک و مثل آن گردد.

_ عمد خاص که بدست آوردن مبالغو اموال یا امتیارات مالی و بردن اموال غیر است.

در حقیقت این دو عنصر مادی و معنوی همیشه با یکدیگر اما جدای از یکدیگرند قصد و نیت متقلبانه از چگونگی عملیات قابل فهم است.

_ مجازات جرم:

_ مجازات کلاهبرداری تام:

مجازات این جرم در جریان ماده ۶۷ قانون تجارت الکترونیکی از حبس یک سال تا سه سال و پرداخت جزای نقدی معادل مال گرفته شده بعلاوه رد مال به صاحبان این اموال است.

این در حالی ایت که در کلاهبرداری عمومی یا سنتی قانون تشدید مصوب ۱۳۶۷ یک تا ۷ سال حبس است اگر جرم غیر قابل گذشت باشد و آن هم در صورتی که کلاهبرداری بیش از ۱۰۰ میلیون تومان باشد و در غیر اینصورت جرم قابل گذشت و کم تر از ۱۰۰ میلیون تومان مال موضوع کلاهبرداری است و میزان مجازات طبق ماده ۱۰۴ قانون مجازات اسلامی بین ۶ ماه حبس و ۳سال و نیم است

تعیین شدن کیفر کم برای کلاهبرداری رایانه ای می تواند ۲ حالت داشته باشد:

۱_ یا مقنن در سیاست کیفری خویش به جنبه ارعابی مجازات ها ی شدید اعتقادی ندارد و یا ۲_ در خصوص ملاحظات جهانی و استرداد مجرمین این جرم مورد نظر قرار گرفته است.