وکالت در دعاوی یعنی چه؟

وکالت از جمله عقود معین است که به موجب آن شخصی به دیگری اختیار انجام عملی را به نام وبه حساب خود می دهد وکالت دهنده را موکل ووکالت گیرنده را وکیل می نامند اما وکالت در دادگاهها، شرایط خاصی دارد؛ بنابراین وکالت در دعاوی هم تابع مقررات عقد وکالت است.

حق انتخاب وکیل در امور حقوقی

به موجب اصل 35 قانون اساسی، دارا بودن وکیل وانتخاب آن در تمام دعاوی اعم از حقوقی وکیفری) حق طرفین دعوا است؛ بنابراین حق بهره گیری از وکیل در دعاوی جزء حقوق اساسی مردم می باشد وبرهمین اساس ماده ی 31 ق.آ.د.م. به طرفین دعوا حق داده است که حد اکثر دو نفر وکیل، انتخاب ومعرفی نماید ودر دعاوی کیفری محدودیتی از نظر تعدادوکیل وجود ندارد. وکلای طرفین دعوا باید دارای شرایطی باشند که قانونگذار برای وکالت در دادگاهها مقرر نموده است.

اثبات وکالت

با توجه به این که معمولا تمام اقدامات واعمال وکیل نسبت به موکل خویش، در حدود وکالتنامه مؤثر بوده است از نظر دادگاه به منزله ی اقدامات واعمال موکل است، وکالت داشتن وکیل از موکل باید برای دادگاه اثبات شود، ونحوه ی اثبات این امر با توجه به اینکه ممکن است وکالت در دادگاه یا خارج از دادگاه داده شود، متفاوت است. چنانچه وکالت در جلسه ی دادرسی داده شود، مراتب در صورت جلسه قید وبه امضای موکل میرسد. در این صورت وکیل باید هزینه های مربوط به مالیات وسهمکانون وکلا وصندوق کانون را بپردازد. اما اگر وکالت در خارج از دادگاه باشد، ممکن است به موجب سند رسمی وغیر رسمی باشد. در صورتی که وکالت به موجب سند رسمی باشد، مشخصات موکل، وکیل انتخابی، موضوع وکالت وحدود اختیارات او در سندی که در محضر تنظیم شده نوشته می شود و وکالتنامه ی مزبور توسط وکیل به مرجع مربوط تسلیم می شود. واگر به صورت سند غیر رسمی باشد در این صورت باید صحت امضاء موکل در وکالتنامه، ممکن است توسط خود وکیل تآیید شود. اگر موکل در زندان باشد، رئیس زندان یا معاون وی، باید امضاء، مهر ، اثر انگشت موکل را زیر وکالت نامه تآیید کند.

در تمام مواردی که وکالت به موجب سند عادی داده شود، موکل می تواند امضاء مهر یا اثر انگشت خود را انکار نماید که در این صورت دادگاه به این موضوع هم رسیدگی می کند.

در صورتی که وکالت در خارج از ایران داده شود، باید به گواهی یکی از مآ موران سیاسی یا کنسولی جمهوری اسلامی ایران برسد. مرجع گواهی وکالتنامه اشخاص ایرانی مقیم در کشورهای فاقد مآمور سیاسی یا کنسولی ایران، به موجب آیین نامه ای که وزات دادگستری با همکاری وزارت خارجه تهیه وبه تصویب رئیس قوه ی قضائیه می رسد، تعیین خواهد گردید.

حدود اختیارات وکیل

وکالت در دادگاهها شامل تمام اختیارات راجع به امر دادرسی است جز آنچهکه موکل استثناء کرده یا توکیل در آن خلاف شرء باشد.

وکالت راجع به اعتراض به رأی، تجدید نظر، فرجامخواهی، واعاده ی دادرسی؛ وکالت در مصالحه وسازش ؛ وکالت در ادعای جعل یا انکار وتردید نسبت سند طرف واستر دادسند؛ وکالت در تعیین جاعل؛ وکالت در ارجاع دعوا به داوری وتعیین داور؛ وکالت در توکیل؛ وکالت در تعیین مصدق وکارشناس؛ وکالت در دعوای خسارت؛ وکالت در استرداد دادخواست یا دعوا؛ وکالت در جلب شخص ثالث ودفاع از دعوای ثالث؛ وکالت در ورود شخص ثالث ودفاع از دعوای  ورود ثالث؛ وکالت در دعوای متقابل ودفاع در قبال آن؛ وکالت در ادعای اعسار؛ وکالت در قبول یا رد سوگند.

به موجب ماده ی36ق.آ.د.م. وکیل در دادرسی، در صورتی حق درخواست صدور برگ اجرایی وتعقیب عملیات آن واخذ محکوم به ووجوه سپرده شده به نام موکل را خواهد داشت که در وکالت نامه تصریح شده باشد.

برای انجام سوگند ، شهادت ، اقرار، لعانو ایلاء نمی توان به دیگری وکالت داد بلکه این اعمال قائم به شخص بوده وتنها خود موکل می تواند اقدام به انجام موارد مزبور بنماید. وکلای دادگستری مکلفند کلیه ی اعمال واقداماتی که جهت احقاق وحفظ حقوق موکلین لازم است را در زمان مقرر انجام دهد.

از جمله اینکه وکلاء مکلفند در هنگام محاکمه، در جلسه ی دادرسی حضور داشته باشند مگر اینکه عذر موجهی برای عدم حضور خود داشته باشند. جهات عذر موجه عبارتند از 1ـ فوت یکی از بستگان نسبی یا سببی تا درجه ی اول از طبقه ی دوم؛ 2ـ دچار شدن به بیماری که مانع از حرکت بوده یا حرکت کردن به ضرر بیمار باشد؛3ـ حوادث قهری وجبریاز قبیل سیل وزلزله که مانع از حضور در دادگاه باشد؛4ـ حوادث خارج از اختیار وکیل که مانع از حضور وی در دادگاه باشد.

از طرف دیگر در صورتی که وکیل همزمان در دو یا چند دادگاه دعوت شود ونتواند در همه ی دادگاهها حضور پیدا کند، لازم است در دادگاهی که حضور او برابر قانون آئین دادرسی کیفری یا سایر قوانین الزامی باشد، حاضر شودوبه دادگاههای دیگر لایحه بفرستد ویا در صورتی که حق وکیل گرفتن ( توکیل ) داشته باشد وکیل دیگری معرفی نماید.

پایان وکالت نامه

وکالت عقدی جیز است ومانند بقیه ی عقود جایز با برکنار کردن (عزل) موکل، استعفای وکیل وبا فوت یا جنون وکیل یا موکل پایان می یابد. اما علاوه بر موارد یاد شده، وکالت در دعاوی از راههای دیگر نیز ممکن است از بین برود.

مشاور حقوقی: فاطمه موسوی نژاد

کد مشاور 6867