_ بررسی جرم ضرب و جرح و مجازات آن در قانون مجازات اسلامی:

یکی از مهمترین جرایم که به طور روزمره در جریان جامعه اتفاق می افتد و درصد نسبتا بالایی از جرایم کشور ما را هم به خود اختصاص داده است جرم ضرب و جرح عمدی است که در این مقاله می خواهیم به بررسی آن بپردازیم.

در ابتدا باید به تعریف این دو واژه بپردازیک (( ضرب)) به صدماتی اطلاق می گردد که بدون آثارخونریزی و بدون شکستگی بر بدن شخص وارد می شود و به دنبال آن سرخی، سیاه شدن و پیچ خوردن ایجاد می کند.

و ((جرح)) نیز به صدماتی اطلاق می گردد که با آثاری همچون خونریزی همراه است مثل خراشیدگی یا پاره شدن قسمتی از اعضای بدن. در قانون برای ضربو جرح مجازات تعیین شده است.

از آنجاییکه ضرب و جرح از جرایم بسیار شایع در دادگستری می باشد در اصطلاح مردم عامیانه این گونه مصطلح گردیده است که می گویند فردی مرتکب (( ضرب و شتم)) دیگری شده است که باید توجه کرد که اصطلاح درست آن ضرب و جرح است چرا که شتم به معنای دشنام دادن است و ضرب و جرح صحیح است نه ضرب و شتم.

از آنجاایکه ذکر کردیم جرح به صدماتی گفته می شود که باعث خراشیدگی یا پارگی پوست یا شکستن استخوان گردد.این جرم در اصطلاح حقوقدانان در دسته جرایم علیه اعضا تقسیم بندی می گردد.جنایت بر عضو عبارت است هر آسیبی کمتر از قتل مانند قطع عضو جرح و صدمات وارده بر منافع.مجازاتی که در قانون برای جنایت بر عضو در قانون مجارت اسلامی تعیین شده است در صورت تقاضای قربانی جرم یا ولی او ووجود سایر شرایط مقرر در قانون موجب قصاص می شود و در غیر اینصورت  مطابق قانون دیه و تعزیر را به دنبال دارد.بنابراین جرم جرح موجب یکی از مجازات های قصاص، دیه و تعزیر خواهد شد البته گاهی این جرم هم با دیه  مجازات می شود و هم با تعزیر.

_ شرایط قصاص در این جرم:

به منظور اینکه جرحی موجب قصاص گردد باید (( شرایط عمومی قصاص)) و (( شرایط اختصاصی)) آن وجود داشته باشد در ماده 301 به بعد قانون مجازات اسلامی مصوب 1392  شرایط عمومی قصاص ذکر گردیده است. به طور کلی در صورتی حکم به قصاص داده می شود که مرتکب جرح پدر یا از اجداد پدری قربانی جرم نباشد وقربانی هم عاقل و در دین با مرتکب مساوی باشد. علاوه بر این، برای محکوم شدن به مجارت قصاص، مرتکب باید عمد داشته باشد.

شرایط جنایت عمدی در ماده 290 قانون مجارت اسلامی بیان گردیده است. که شرایط اختصاصی قصاص عضو نیز چنین اند:

_ محل عضو مورد قصاص با مورد جنایت یکی باشد؛

_ قصاص با مقدار جنایت مساوی باشد؛

_ خوف تلف مرتکب با صدمه بر عضو دیگر نباشد؛

_ قصاص عضو سالم در مقابل عضو ناسالم نباشد،

_ قصاص عضو اصلی در مقابل عضو غیر اصلی نباشد؛

_ و قصاص عضو کامل در مقابل عضو ناقص نباشد.

در صورتی که هر یک از شرایط عمومی و اختصاصی قصاص وجود نداشته باشد. مرتکب جرم به پرداخت دیه محکوم خواهد شد. بنابراین در جنایت غیر عمدی بر اعضا و جنایت عمدی که قصاص ندارد یا قصاص در آن ممکن نیست یا بر دیه مصالحه شده است دیه پرداخت می شود. مواد 558 به بعد قانون مجازات اسلامی قواعد عمومی دیه اعضا را بیان کرده است.

_  (( ضرب)) گفته شد که در واقع صدمه ای است که بدون شکستگی یا خونریزی بر اعضای بدن وارد می شود برای هر یک از این موارد دیه ای مقرر شده است که ضارب باید آن را به فرد مضروب پرداخت کند. در قانون مجازات اسلامی  دیه ای که موجب تغییر رنگ پوست می شود به شرح ذیل است:

_ سیاه شدن پوست صورت، شش هزارم؛

_ کبود شدن آن، سه هزارم؛

_ و سرخ شدن آن، یک و نیم هزارم دیه کامل؛

_ تغییر رنگ پوست سایر اعضا، حسب مورد نصف مقادیر مذکور در فوق.

در این حکم بین اینکه عضو دارای دیه تعیین شده باشد یا نباشد فرقی نیست.  همچنین بین تغییر رنگ تمام یا قسمتی از عضو و نیز بقا و زوال اثر آن فرقی وجود ندارد. صدمه ای که موجب تورم بدن، سر یا صورت شود (( ارش)) دارد و چنانچه علاوه بر تورم، موجب تغییر رنگ پوست نیز بشود حسب مورد دیه و ارش تغییر رنگ به آن افزوده می شود. منظور از ارش مقدار مالی است که به عنوان جبران خسارت مالی یا بدنی پرداخت می شود و در قانون برای آن اندازه ای مشخص نشده است.

_ مجازات قانونی ضرب و جرح تعزیری:

به موجب ماده 614 قانون مجازت اسلامی بخش تعزیرات مصوب 1375 و اصلاحی 1399 هرکس عمدا به دیگری جرح یا ضربی وارد آورد که موجب نقصان یا شکستن یا از کار افتادن عضوی از اعضا یا منتهی به مرض دائمی یا فقدان یا نقص یکی از حواس یا منافع یا زوال عقل مجنی علیه      (قربانی) گردد در مواردی که قصاص امکان نداشته باشد چنانچه اقدام وی موجب اخلال در نظم و صیانت و امنیت جامعه یا بیم تجری مرتکب یا دیگران گردد به حبس تعزیری درجه شش( ششماه تا دو سال) محکوم خواهد شد و در صورت درخواست مجنی علیه مرتکب به پرداخت دیه نیز محکوم می شود.

تبصره_ در صورتی که جرح وارده منتهی به ضایعات فوق نشود و آلت جرح اسلحه یا چاقو و امثال آن باشد مرتکب به سه ماه تا یک سال حبس محکوم خواهد شد.

_ ارکان رفتار مجرمانه ضرب و جرح:

1_ شخص آسیب دیده باید انسان زنده باشد:

انسان زنده به کسی اطلاق می شود که مراحل رشد و دوران جنینی خود را پشت سر گذاشته و با تولد حیات خویش را ثبت نموده است. هر گونه تجاوز و تعرض به تمامیت جسمی فردی که در قید حیات نیست از شمول این حکم خارج و تحت عنوان جنایت بر میت مورد بررسی قرار می گیرد.

2_ وسایل ارتکاب جرم:

وسایل ارتکاب جرم شامل هر نوع وسیله ای از قبیل مشت زدن، آچار، چکش، کلنگ و اجسام برنده، وسایل آتشین مانند سلاح گرم و سرد و سایر موارد منفجره و آتش زا می باشد.

_ قصد مجرمانه: قصد و فعل و انفعالات ذهنی مرتکب اصولا نقش مهمی در وقوع این جرایم دارد. چرا که بسیاری از این قبیل جرایم به قصد انتقام یا کینه و... می باشد.

_ نحوه شکایت درمورد جرم ضرب و جرح با چاقو:

اصولا برای اثبات هر گونه جرمی نیازمند دلایل کافی هستیم اما در برخی جرایم خود اوضاع و احوال شخص شاکی می تواند دلیلی برای اثبات ادعای خود باشد به عنوان مثال در جرم تجاوز یا ضرب و جرح عمدی، وضعیت ظاهری وی بیان گر جرم تحقق یافته است مشروط بر اینکه شخص اقدامات لازم و ضروری را انجام دهد مثلا حداکثر 48 ساعت به پزشکی قانونی مراجعه کند تا آثار به جای مانده از بین نرود. همچنین از استحمام نیز باید خودداری شود. اشخاص می توانند با داشتن مدارک شاهد و هر دلیل دیگری اقدام به طرح شکایت نمایند. برای این کار می بایست با مراجعه به دادسرا یا پلیس اقدام به طرح شکایت و یا به دفاتر خدمات قضایی مراجعه و شکایت خود را ثبت نمایید.