موارد تشدید جرم و مجازات کلاهبرداری

شاید برایتان سوال پیش آید که چه مواردی موجب تشدید جرم و مجازات کلاهبرداری میشود:

1-اتخاذ عنوان یا سمت مأموریت از طرف سازمان ها و موسسات دولتی یا وابسته به دولت یا شرکتهای دولتی یا شوراها یا شهرداری ها یا نهادهای انقلابی برخلاف واقع.

2-استفاده از تبلیغ عامه از طریق وسایل ارتباط جمعی از قبیل رادیو،تلویزیون روزنامه و مجله یا نطق در مجامع و یا انتشار آگهی چاپی یا خطی.

اگر کسی کلاهبرداری خودرا از طریق فیلم های ویدیویی(به شرط آنکه در حجم زیاد تکثیر شده و در اختیار عامه قرار گیرند)ویا با استفاده از آگهی هایی که معمولا قبل از شروع فیلم های سینمایی پخش می گردند مرتکب شود مشمول تشدید مجازات میشود.

برای شمول تشدید به اعتبار نطق درمجامع کافی و نیاز به تکرار در مجامع نیست البته اظهارات فرد باید به گونه ای باشد که آن را بتوان نطق توصیف کرد وجمع حاضر را بتوان یک مجمع گفت.

پخش فیلم یک شخص را در یک مجمع نمیتوان نطق درآن مجمع محسوب کرد و مجازات وی را تشدید کرد چون نطق در مجمع مستلزم حضور فیزیکی ناطق درمیان جمع است مگر آنکه قرینه ای در قانون وجود داشته باشد که عدم حضور فیزیکی ناطق را درمیان جمع نشان دهد که چنین قرینه ای درمادۀ مورد بحث وجود ندارد.لازم نیست که مجمع بنا به درخواست قبلی مرتکب و یا لزوماً در مکان سربسته ای تشکیل شده باشد.سخنرانی یکی از شرکت کنندگان در یک تظاهرات خیابانی نیز ممکن است درصورت وجود شرایط نطق در مجمع تلقی گردد.

انتشارآگهی چاپی یا خطی:آگهی نیاز به خط یا امضای شخص کلاهبردار نداردبلکه صرف دستور یا توسط کلاهبردار منتشر شدن مکفی تشدید مجازات است.

انتشار به وسیله ی پست ویا بطور دستی و زدن بر در ودیوار شهر وروستا و غیره است.و ارسال به طور خصوصی برای چند نفر را نمیتوان انتشار آگهی محسوب کرد.

3-مرتکب از کارکنان دولت یا موسسات وسازمان های دولتی ی وابسته به دولت یا شهرداری ها یا نهادهای انقلابی ویا به طورکلی از قوای سه گانه و همچنین نیروهای مسلح و مأمورین به خدمت عمومی باشد.صرف این واقعیت که کلاهبردار از کارکنان دولت یا موسسات وابسته به دولت است کافی خواهد بود حتی اگر کارمند دولت عملی مشابه افراد عادی انجام داده باشد.

هرگاه دونفر که یکی از آنها کارمند دولت است مرتکب کلاهبرداری های مشابهی شود(مثلاًزمین نامرغوب مورد معامله قلمدادنموده و بدین ترتیب خریدار را تشویق به انجام معامله نماید)کسی که کارمند دولت نیست به یک تا هفت سال حبس و کسی که کارمند دولت است به دو تا ده سال حبس محکوم میشود.

در هر حال بر کارمند دولت تشدید مجازات تحمیل میشود حتی اگر او از سمت خود سوءاستفاده نکرده باشدیا قربانی اصلاًاز سمت او مطلع نبوده است .

 اگر شخصی  فردی را با داروی بیهوشی ،بیهوش کند و مال اورا ببرد آیا مرتکب جرم کلاهبرداری شده است؟خیر زیرا اغفال و فریب نداده است بلکه جرم سرقت است.

کسی که به عنوان مسافر سوار خودروهای مسافرکشی میشودوسپس با نوشیدن آبمیوه رانندگان را بیهوش کرده و خودرو و پول آنان را میبرد سرقت است یا کلاهبرداری ؟جرم سرقت تحقق یافته است زیرا بدون رضایت مال از مالک برده است ودر جرم کلاهبرداری میبایست مال با رضایت و در نتیجه ی فریب از مالک به کلاهبردار تحویل داده شود.

جرم کلاهبرداری فقط علیه انسان قابل تصور است.

آیا اگر کسی با انداختن یک سکه تقلبی به داخل قلک یک تلفن عمومی از آن استفاده کند و دستگاه فروش شکلات وسایر مواد غذایی،اجناس را تحصیل کند آیا شخص مرتکب جرم کلاهبرداری شده است؟خیر،زیرا موضوع کلاهبرداری فقط برای انسان است نه دستگاه ،وآن شخص موجب ترویج مسکوک تقلبی شده است .درحالی که دادن همین سکه به مغازه دار و گرفتن جنس از او در نتیجه ی اغفال شدن مالک کلابرداری است.

آیا اگر کسی رایانه را به عنوان یک وسیله مورد استفاده قردار دهد و مثلاً سندی را به وسیلۀ آن جعل کند و به وسیله آن شخص را فریب دهد آیا عمل او کلاهبرداری است؟بله چون شخص را با وسایل متقلبانه فریب داده است.

با توجه به تعریفی که ماده یک قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء و اختلاس و کلاهبرداری نموده است قید دیگری مذکور در ماده اعم خواهد بود از دولت یا سایر اشخاص و با این ترتیب می توان گفت کلاهبرداری از افراد عادی نسبت به دولت هم می تواند مصداق داشته باشد.

اگر کسی با توسل به وسایل متقلبانه و به قصد بردن مال غیر یک نوشابه حاوی مواد بی هوش کننده را به جای یک نوشابه غیر الکلی معمولی به وی جا بزند و پس اینکه که قربانی در نتیجه نوشیدن آن نوشابه بی هوش می شود اموال او را بر می دارد جرم سرقت تحقق یافته است.

آیا اگر کسی صنعت یا صفت خاصی را برای خود قلمداد کند و بدین وسیله نظر دختری را به خود جلب کند و با ازدواج با آن دختر جهیزیه اورا تصاحب کند و یا شخصی با جعل مدرک تحصیلی در شرکتی استخدام و حقوق دریافت دارد آیا مشمول کلاهبرداری شده است؟خیر زیرا در هردو مورد بردن مال نتیجه ی مستقیم فریب نبوده و در نتیجه ی ازدواج یا استخدام مال بدست آورده است.

اگر کسی با حیله و تقلب به دیگری وانمود می کند که باید برای فرار از زلزله یا فرزندش در بیمارستان سریعاً خانه اش را تخلیه کند.هرگاه فرد حیله گر پس از تخلیه خانه اموال صاحب خانه را برباید مرتکب سرقت خواهد شد،زیرا واقعی تخلیه ی خانه رابطه علیت بین اغفال و فریب و بردن مال دیگری را قطع کرده است.

کسی که با جعل مدرک تحصیلی اجازه ی شرکت در آزمون و پاسخ به سوالاتی را می یابد و به تبع پاسخگویی صحیح جایزه ای را دریافت می دارد کلاهبردار محسوب نمی شود چون دلیل اصلی اخذ جایزه پاسخ گویی به سوالات بوده است ،از سوی دیگر اگر با جعل مدرک تحصیلی جایزه ای که برای دارندگان مدرک مذکور پیش بینی شده است دریافت گردد مورد را می توان کلاهبرداری دانست.

لازمه اغفال و فریب قربانی عدم آگاهی او نسبت به متقلبانه بودن وسایل مورد استفاده کلاهبرداری است مثلاًاگر شخصی زمینی را علم و آگاهی بخرد که مرغوب نیست ویا زمین مورد معامله نیست اما با این علم وآگاهی معامله کند ویا شرکت بیمه ای که با علم و آگاهی از عمدی بودن آتش سوزی برای رعایت حال شخص بیمه شده خسارت را به وی بدهد کلاهبرداری نیست و نمیتواند مدعی شخص تحت عنوان جرم کلاهبرداری باشد.

آیا اگر چند نفر مامور کشف جرم برای خرید دلار تقلبی از متهم به او مراجعه نمایند و متهم های دلارهای تقلبی را به آنها عرضه نماید آیا این عمل شروع به جرم کلاهبرداری است یا خیر؟خیر زیرا لازمه ی عمل شروع به کلاهبرداری عدم وقوف طرف به قصد و منظور مرتکب از توسل به وسایل تقلبی می باشد و در واقع آنها همان چیزی را بدست آورده اند که در پی آن بوده اند و شخص متهم هیچ عملی را برای فریب دادن مامورین انجام نداده است و مأمورین خود تصمیم به مراجعه به متهم گرفته اند.

آیا کسی که عمداً اجناس بیمه شده ی خود را آتش زده و متعاقب آن از شرکت بیمه ادعای خسارت می کندیا کسی که خود را بیوه فقیری وانمود کرده و از دیگری مطالبه وجه میکند مرتکب شروع به جرم کلاهبرداری شده اند؟بله،ایجاد آتش سوزی و وانمود کردن به اینکه آتش سوزی تصادفی بوده است و مطلع کردن شرکت بیمه و تلاش برای اخذ خسارت از آن،همگی عملیاتی می باشند که در راستای ارتکاب جرم کلاهبرداری ارتکاب یافته اند و موجب تحقق شروع به کلاهبرداری می گردند.

در مثال فوق چنانچه خسارت از شرکت بیمه توسط بیمه گذار دریافت شود جرم تام کلاهبرداری رخ می دهد.

اما چنانچه شرکت متوجه ی عمدی بودن آتش سوزی شود و سپس با وجود آگاهی از عمدی بودن آتش سوزی خسارت را پرداخت کند نمی تواند بعد از پرداخت خسارت مدعی جرم کلاهبرداری توسط بیمه گذار شود.

تعلق مال برده شده به غیر:یعنی حتماً مال باید متعلق به دیگری باشد نه خود شخص کلاهبردار،و اگر موجر یا راهن عین مرهونه و عین مستأجره را از تصرف مستأجر و مرتهن درآورد ویا کسی برای فرار از حق انبار داری،با توسل به وسایل متقلبانه اموال خود را از انبار خارج کند ویا مشتری قبل از پرداخت ثمن معامله و برای محروم کردن بایع از حق حبس ،مبیع را با حیله و تقلب از ید بایع خارج کند،کلاهبرداری نیست چون که مال متعلق به غیر نیست.

در کلاهبرداری نتیجه حاصله یعنی بردن مال متعلق به دیگری بسیار مهم است.

هرگاه کسی با توسل به وسایل متقلبانه نظر دیگری را نسبت به ازدواج با خود جلب کند یا وارد دانشگاه شود یا مدرک تحصیلی بگیرد یا کسب شهرت نماید یا دیگری را توقیف یا حبس کند یا با تظاهر به بیماری موفق به گرفتن گواهی از شورای پزشکی و اخذ کارت معافیت از خدمت نظام وظیفه شود یا با استفاده از یونیفورم قوای مسلح یا جعل کارت ورودی یا شبیه ساختن خود به مأمورین رسمی و نظایرآن اجازه ورود به منطقه ممنوعه را کسب کند یا با صحنه سازی خود را همسر زنی جا زده و با رابطه ی جنسی برقرار نماید ویا با جعل مدرک تحصیلی به عنوان نماینده وارد مجلس شود محکوم کردن وی به ارتکاب جرم کلاهبرداری ممکن نخواهد بود هرچند که در این گونه موارد ممکن است جبران های مدنی (مثل حق فسخ ازدواج درمورد اول)برای فریب خورده موجود بوده ویا جرایم دیگری غیر از کلاهبرداری مثل جعل اتفاق افتاده است.

فرض کنید مدیران شرکتی به دروغ وبا توسل به وسایل متقلبانه به سهام داران وانمود نمایند که شرکت برای توسعه فعالیت یا پرداخت دیون خود نیازمند پول است ولی پس از اخذ پول از سهامداران آن را صرف خرید مبلمان برای شرکت نمایند این امر کلاهبرداری نخواهد بود زیرا علی رغم تحصیل متقلبانه وجوه مال دیگری برده نشده بلکه وجوه حاصله در خود شرکت مصرف شده است این کار در واقع مثل گذاشتن پول از جیبی به جیب دیگر یک شخص واحد است.

بردن مال غیرمستلزم دو نتیجه است:1-ضرر مالی به قربانی اعم از شخص حقیقی یا حقوقی.2-انتفاع مالی کلاهبردار یا شخص مورد نظر کلاهبردار(نیازی به آگاهی شخص مورد نظر از قصد کلاهبردار نیست)

کلاهبردار باید با علم به تقلبی بودن وسیله ی مورد استفاده خود دراستفاده از آن عمد داشته باشد پس هرگاه کسی به اشتباه ولی صادقانه معتقد به غیر متقلبانه بودن وسایل مورد استفاده خود باشد مثلاًوقتی از مردم برای خانه سازی پول می گیرد واقعاً قصد خانه سازی داشته و فکر کند که از عهده ی کار برخواهد و یا با استفاده از وسایل متقلبانه در حالت ناهوشیاری مثلاً درحالت مستی کامل یا تحت تأثیر هیپنوتیزم صورت گرفته باشد رکن سوءنیت عام متزلزل خواهد بود.

تعدد یا تکرار جرم کلاهبرداری:

اگر کسی مرتکب چند فقره کلاهبرداری شود و به همه آنها به طور همزمان رسیدگی شود فقط یک مجازات برای او تعیین می گردد ولی تعدد جرم در این حالت می تواند از علل مشدده کیفر باشد.

مثال:هرگاه کسی به موجب حکم دادگاه به مجازات تعزیری یا بازدارنده محکوم شده است بعد از اجرای حکم مجدداً مرتکب جرم قابل تعزیر مثلاً کلاهبرداری گردد دادگاه می تواند در صورت لزوم مجازات اورا تشدید نماید.

هرگاه مرتکب برای ارتکاب کلاهبرداری مرتکب جرایم دیگری مثلاًدجعل سند گردد هر چند که جعل سند صرفاً مقدمه ای برای ارتکاب جرم کلاهبرداری بوده است لیکن مورد از موارد تعدد خواهد بود.

پرسش:آیا تغییر مبلغ ارقام در جواز گمرکی جعل در اسناد رسمی محسوب می شود؟بله،اگر یک نفر با سند جعلی  مال چند نفر را ببرد از موارد تعدد جرم کلاهبرداری است ولی اگر با چند سند جعلی مال چند نفر را ببرد از موارد تعدد جرم کلاهبرداری نیست.

مثال:اگر کسی با جعل چند سند و اتخاذ چند عنوان مجعول مال دیگری را ببرد هرچند جرم جعل شده است ولی با توجه به حصول یک نتیجه ی مجرمانه تنها به ارتکاب یک فقره جرم کلاهبرداری محکوم میشود.برعکس هرگاه وی با استفاده از سند مجعول مال چند نفر راببرد به ارتکاب چند جرم کلاهبرداری محکوم شده و موارد از تعدد خواهد بود.

ودرآخر و کامل کننده ی موضوع جرم کلاهبرداری:

عناصر متشکله جرم کلاهبرداری

عنصرقانونی:مادۀ1 قانون تشدید مجازات مرتکبین اختلاس،ارتشاء و کلاهبرداری.

عنصرمادی:1-عامل فیزیکی(فعل مثبت و توسل به وسایل متقلبانه:صحنه سازی به حیله وفریب برای بردن مالی)

2-شرایط و اوضاع و احوال خاص لازم برای تحقق جرم از نظر قانون(علاوه برشرایط کلی مسؤولیت)

الف-متقلبانه بودن وسایل مورد استفاده مرتکب(متقلبانه از لحاظ شکلی و ماهوی)

ب-اغفال قربانی ج-تعلق مال برده شده به دیگری

3-حصول نتیجه:بردن مال غیر:الف-ورود ضرر به قربانی جرم ب-انتفاع کلاهبردار یا شخص مورد نظروی.

عنصرمعنوی:1-سوءنیت عام:قصد ارتکاب عمل مادی فیزیکی یعنی عمد در توسل به وسایل متقلبانه2-سوءنیت خاص:قصد رسیدن به نتیجه یعنی قصد بردن مال دیگری.

کدوکیل:15740