همه چیز درباره ی تابعیت و اقامتگاه شرکت ها

اهمیت موضوع تابعیت شرکت ها از این جهت است که بسیار اشخاص حقیقی که تصمیم به تاسیس یک شرکت میگیرند ممکن است از سرمایه گذاران خارجی دعوت به شراکت نمایند یا انکه تمام شعبه های خود را در خارج از کشور مستقر کنند.طبیعیست که شرکت های خارجی مقیم ایران محدودیت های بیشتری نسبت به شرکت های ایرانی دارند.مثلا حق تملک اموال غیرمنقول را ندارند یا برای اقامه دعوی علیه شهروند ایرانی موظف به پرداخت تضمین مناسب میباشند.یا انکه اموالشان در شرایط خاصی مثل جنگ قابل توقیف و مصادره است.ممکن است این نگرانی برای اشخاص به وجود آید که ایا دعوت سرمایه گذاران خارجی به شرکت کار درستی است یا خیر؟در پاسخ به این سوال میگوییم که تابعیت شرکت ارتباطی به تابعیت موسسین ان ندارد چرا که شرکت ها میتوانند بارها دچار تغییر اعضا شوند و البته که در صورت رد شدن سرمایه خارجی از درصد خاصی شرکت ها و موسسات ملزم به ارائه ضمانت هایی هستند اما این موضوع تابعیت شرکت هارا تحت شعاع قرار نمیدهد.در واقع تابعیت شرکت در ایران در نگاه اول بسته به محل تاسیس است یعنی شرکتی که در ایران تاسیس میشود اصل بر ایرانی بودن آن است مگر انکه محل اقامت اصلی آن به توافق شرکا در کشور دیگری تعیین شود و یا شرکتی از ابتدا در ایران تاسیس و مقیم همانجا باشد اما بعدها به توافق شرکا تصمیم به تغییر اقامت و تابعیت شرکت گرفته شود.و تنها این مورد است که تابعیت شرکت هارا تعیین میکند,حتی اگر اقامتگاه یک شرکت ایران باشد و این تنها مقر ان شرکت در ایران شناخته شود و نزدیک پنجاه شعبه در کشور یا کشورهای دیگر تاسیس کند بازهم ان شرکت ایرانی محسوب میشود.اما این که اقامتگاه تعریف کننده تابعیت شرکت در واقع چیست و چگونه شناخته میشود؟

آقای الف یک تولید کننده است.وی دفتری در تهران دارد که خود در آنجا مستقر است و امور اداری در آنجا انجام میشود.دفتر دیگری نیز در قسمت دیگری از شهر دارد که این دفتر به امور حسابداری و تامین تجهیزات میپردازد.چندین شعبه ی پخش و فروش نیز در تهران و شهرهای دیگر دارد که هرکدام از این شهر ها دارای یک شعبه مرکزی نیز میباشد.کارخانه ی این شرکت که عملیات تولید در آن انجام میشود در جنوب ایران مستقر است.محل سکونت مدیرعامل شرکت یعنی خود اقای الف نیز در کرج است.حالا محصول شرکت اقای الف به علت بی کیفیتی به شما خسارت جدی وارد کرده است.موقع تقدیم دادخواست علیه شرکت اقای الف کدام ادرس را دادخواست وارد میکنید؟محل سکونت نماینده ی شرکت یعنی اقای الف؟مرکز عملیات یعنی کارخانه؟شعبه ای که از ان خرید را انجام داده اید یا شعبه ی مرکزی شهر خودتان؟و یا مرکز اداری شرکت؟

با وجود تناقضاتی که در قانون های مختلف در این باره وجود دارد پاسخ نهایی آنست که اقامتگاه یک شرکت مرکز اصلی آن است یعنی مرکز اداری که عموم مسائل اداری به آن ارجاع میشود و در هنگام ثبت نیز همان ادرس به اداره ی ثبت شرکت ها تقدیم شده است . دلایل منطقیی برای این جواب وجود دارد مرکز عملیات شرکت ها قابل تغییر های مکررند  و یا حتی میتوانند متعدد باشند.اگر مثال یک شرکت پیمانکاری مثل راه سازی را در نظر بگیرید این شرکت میتواند همزمان در چند نقطه کشور محل عملیات بنا کند و مشغول فعالیت شود.نماینده اصلی شرکت میتواند بارها تغییر کند.شعبه ها نسبتا مسئولیتی ندارند مگر در شرایط خاص اما در همان شرایط خاص نیز ابتدا شرکت اصلیست که باید پاسخگوی نحوه عملکرد شعبه ها باشد و سپس خودش به مدیر شعبه مربوطه مراجعه کند. و اگر هم بخواهیم خود را درگیر تناقضات متون قانونی کنیم در هر صورت هر شرکتی هنگام ثبت فقط یک ادرس را میتواند به عنوان اقامتگاه در اداره ثبت شرکت ها تعریف کند!پس ادرسی که در اساسنامه خود تعریف میکنید میشود مقر اصلی شرکت شما و تابعیت شرکت شما نیز طبق همان ادرس تعریف میشود البته اگر توافقی غیر از ان میان شرکا انجام نگیرد.پس تمام نامه های اداری از قبیل اوراق دادگاهی,اوراق اداره دارایی یا اداره ثبت شرکت ها و..... به این ادرس ارسال میشود.بنابراین هنگام تعریف ادرس توجه کنید که پلمپ دفاتر تجاری شما و یا گواهی ارزش افزوده شما به این ادرس ارسال میشود و اگر هنگام ارسال این اوراق ادرس شما با انچه تعریف کرده اید متفاوت باشد نمیتوانید درخواست کنید که اوراق را به ادرس دیگری ارسال کنند بلکه باید ماده مربوط به ادرس در اساسنامه را کاملا تغییر دهید تا این اوراق به ادرس مد نظر شما برسد.نکته بعد صلاحیت ادارات ثبت شرکت ها ,دارایی و مراجع قضایی است.ادرس تعریف شده توسط شما صلاحیت مرجع رسیدگی به امور شرکت داری شما یعنی_اداره ثبت شرکت های صالح مثل میرداماد,شیخ هادی,کرج,ایلام _را مشخص مینماید.پس اگر مرکز رسیدگی کننده به امور شرکت شما مثلا اداره ثبت شرکت های میرداماد باشد ,هر چند شعبه ای که خارج از تهران تاسیس کنید نیز باید توسط همین اداره رسیدگی شود حتی انتقال ادرس و تعویض مرجع صالح نیز در ابتدا باید به تایید همین اداره برسد.ادرس شما مرکز اصلی رسیدگی به امور دارایی را نیز تعیین میکند _ مثلا برای اخذ کداقتصادی یا تسلیم اظهارنامه مالیاتی_

و همچنین اگر علیه شما شکایت یا دادخواستی تنظیم شود ان لایحه باید به دادگاه صالح در محل شما تقدیم گردد.نه دادگاه مقر شاکی یا شعبه ی اصلی یا مرکز عملیات.

توجه کنید موردی که الان قصد توضیح آن را داریم شاید در ابتدا یک اقدام اجباری و لازم به نظر نرسد اما عدم رعایت آن مشکلات جدی به وجود خواهد آورد.سعی کنید هنگام ثبت, ادرس تعریف شده ی شما یک موقعیت اداری دارای اجاره نامه هولوگرام دار باشد چرا که اگر این مورد رعایت نشود پیش برد یک سری اقدامات بعدی پس از ثبت شرکت مثل اخذ کد اقتصادی یا ارزش افزوده غیرممکن میشود.و در اخر بگوییم که ادرس شرکت همانند دیگر مشخصات آن همیشه قابلیت تغییر دارد.

نگارنده:هدیه عرفانیان سمیعی کد مشاور 7659