امتناء از تأدیه ی نفقه ی اشخاص

پرسش : در چه صورت ترک انفاق اشخاص واجب النفقه واز جمله زوجه ، موضوع ماده 642قانون مجازات اسلامی است ؟

اتفاق نظر :

1ـ وفق شرع انور اسلام وماده ی 1113 قانون مدنی ، زوجه در ازدواج مستحق نفقه نیست . وآنچه زوجه مستحق آن است .مهری است که در هنگام وقوع عقد ، بین طرفین مورد توافق قرار می گیرد که رد صورت عدم پرداخت مهریه در عقد منقطع ، زوجه می تواند وفق موازین آیین دادرسی مدنی ، طرح دعوا کند ؛ ولی اگر شرط شود که زن حق نفقه دارد چون از شروط ضمن عقد است از شمول ماده ی 642قانون مجازات اسلامی خارج است وچون شرط اضافی تأمین نفقه ، خلاف اصل است زوجه  میتواند وفق موازین قانونی ، اقامه ی دعوا کند .

2ـ نفقه در ازدواج دائم دارای دو شق است ؟

الف ) رابطه ی زوجیت بین زوج وزوجه احراز شده ورابطه ی زنا شوییشروع وزندگی مشترک آغاز شده است .در این مرحله اگر زوج از پرداخت نفقه زوجه امتناع ورزد وبرای دادگاه تمکین زوجه اززوج نیز احراز شده باشد زوجه می تواند وفق ماده 642قانون مجازات اسلامی ، طرح دعوای کیفری کند.پس از اتمام رسیدگی وصدور رأی اگر زوج همچنان از پرداخت نفقه امتناع کند واسنکاف ورزد چون ترک انفاق از جرائم مستمر است زوجه مجدداً می تواند اقامه ی شکایت کیفری کند ، ودر این صورت به علت تکرار جرم ، دادگاه می تواند کیفیات مشدده رانیز اعمال کندهمچنان که زوجه نیز می تواند ضرروزیان ناشی از جرم را مطالبه کند که البته اصل استطاعت مالی شوهر نیز شرط است که باید برای دادگاه احراز شود در ضمن اگر شوهری در یک مقطع  به لحاظ عدم استطاعت مالی نتواند نفقه زوجه را پرداخت کند چون نفقه در این مرحله دین وقابل مطالبه است دارای وصف حقوقی میشود نه جزایی .

ب) مراسم خواستگاری وتشریفات قانونی ازدواج به طور رسمی پایان یافته ولی هنوز زندگی مشترک به صورت انجام مراسم عروسی شروع نشده است . در این مرحله به عرف هر بلد باید مراجعه شود که زمان انتظار از زمان وقوع عقد تا انجام مراسم عروسی چه میزان باید باشد تا زوجه بتواند در صورت عدم پرداخت نفقه از سوی زوج از مقررات کیفری ماده 642قانون مجازات اسلامی استفاده کند .براساس عرف شهر مدت شش ماه برای این حوزه ی قضایی ( گلوگاه مازندران ) تعیین شده است .که پس از انتقضای مدت فوق الذکر اگر زوج به سراغ زوجه نرفته وزوجه نیز حاضر به تمکین از زوج باشد می تواند از مقررات کیفری ماده ی فوق استفاده کند تا از بلا تکلیف قراردادن زوجه در منزل پدری جلوگیری شود ؛اما چنانچه مازاد بر مدت تعیین شده از سوی عرف ؛ مورد توافق طرفین قرار گیرد در اینجا بر اساس اصل حاکمیت اراده اقدام خواهد شد

3ـ در خصوص نفقه ی ایام گذاشته ، باید وفق موازین آیین دادرسی مدنی با طرح دعوای حقوقی اقدام شود

4ـ ملاک تعیین مقدار نفقه از سوی زوج برای زوجه وضعیت معیشتی زوج ونحوه ی زندگی نزدیکان زوجه است که باید لحاظ شود

نظر کمیسیون نشست قضایی

تکلیف زوج در انفاق زوجه ، منوط است به وجود علقه ی زوجیت بین طرفین ، تمکین همسر ، استطاعت زوج برای تأدیه ی نفقه واحراز امتناع وی از انفاق در طول مدتی که عرفاًانفاق باید صورت گیرد ، در صورت حصول شرایط فوق ، بزه ترک انفاق موضوع ماده 642 قانون مجازات اسلامی تحقق خواهد یافت ودر مورد سایر افراد واجب النفقه ، ترک انفاق در حالتی جرم ومستوجب مجازات است که مدعی ترک انفاق ، توانایی تهیه وسایل معیشت خودرا نداشته باشد (مواد1197و1198 قانون مدنی ) وکسی که ملزم به انفاق است متمکن از تأ دیه ی نفقه باشد

فاطمه موسوی نژاد 

کد مشاور 6867