پرسش: خواهان مدعی است خواندگان هرکدام مقداری از ملک وی را خریداری کرده و سند به نام آنان صادر و متصرف شده­ اند؛ لیکن به نظر می­رسد آنان اضافه بر میزان خریداری تصرف کرده­ اند و خواهان، خواستار خلع ید خواندگان از مازاد تصرف شده است؟

نظر اکثریت

در مورد مبیع تجزیه ناپذیر به استناد مواد ۳۵۵ و ۳۸۵ قانون مدنی، چنانچه مبیع کمتر یا بیشتر از میزان مقرر در مبایعه­ نامه درآید، موجب حق فسخ حسب مورد برای خواهان یا خوانده است مگر اینکه توافق کنند؛ بنابراین، دعوای خلع  ید مسموع نیست مثل یک قطعه فرش که دوازده متری معامله می­شود ولی سیزده متری در می­ آید بر این اساس با توجه به نظر اساتید حقوق، دعوای خلع ید مسموع نیست و صرفاً حق فسخ ایجاد خواهد شد؛ زیرا مورد از مصادیق خیار تخلف وصف است و مشمول مواد ۳۵۵ و ۳۸۵ و ۴۰۱ قانون مدنی می­شود.

نظر اقلیت

مورد مطروحه از مصادیق مواد فوق الذکر( ۳۵۵ و ۳۸۵ قانون مدنی) خارج است؛ زیرا این مواد ناظری به موردی است که ملک به صورت قطعه ­ای به حدود مشخص به فروش می­رود منتها وصف مشخصی داشته  و به شرط مساحت معین فروخته شده و تخلف از این وصف موجب خبار فسخ به لحاظ خیار تخلف از شرط است؛ ولی در فرضی که شخصی مثلاً، سیصد متر از هزار متر ملک خواهان را خریداری کرده، ولی عملاً سیصد و پنجاه متر تصرف کرده است، پنجاه متر مازاد، از مصادیق قسمت اخیر ماده ۳۰۹ قانون مدنی است درحکم غصب است و دعوای خلع ید بر فرض جمع تمام شرایط پذیرفته می­شود.

نظرکمیسیون نشست قضائی(۱) مدنی

در فرض پرسش چنانچه خواهان جزئی از زمین خود را از کل عرصه به صورت مشاعی فروخته باشد و خریدرا عملاً به میزان بیشتری تصرف کرده باشد موضوع تابع مقررات املاک مشاعی بوده و دعوای خلع ید یا تسلیط ید مطرح و با رعایت ماده ۴۳ قانون اجرای احکام مدنی فصل خصومت خواهد شد و چنانچه ملک به صورت مفروز و قطعه نیافرزی با مساحت معینی فروخته شده باشد، خریدار مازاد بر مبیع خریداری شده، از ملک هم­جوار که مالک آن فروشنده است تصرف کرده باشد مالک ملک مجاور می­تواند درخواست خلع ید متصرف را بنماید؛ لذا مورد از موارد استفاده از خیار تخلف از وصف نیست و از مصادیق مواد ۳۵۵ و ۳۸۵ قانون مدنی خارج است.