تقاضای فسخ نکاح به دلیل تدلیس

سکوت زوجه نسبت به عیب موجب تحقق تدلیس نبوده و در صورت عدم شرط وصف سلامت در حین عقد، استناد به بیماری و عدم اطلاع زوج موجب خیار فسخ نکاح نمی‌شود.

نکاح - فسخ نکاح - تدلیس - شرط سلامت زوجین

مستندات: مواد 438، 1123 و 1128 قانون مدنی

دادنامه: ................... مورخ: 21/11/1392

خلاصه جریان پرونده:

خواهان آقای م.ی. به طرفیت (خواننده) خانم ف.ک. دادخواست به خواسته فسخ نکاح به لحاظ فسخ نکاح و لحاظ کتمان حقیقت و عدم وجود صفت سالم بودن (زوجه) تقدیم دادگاه عمومی شازند نموده به شعبه اول عمومی حقوقی همان شهر ارجاع گردیده است و در شرح دادخواست اظهار داشته به موجب عقدنامه پیوست خوانده همسر شرعی و قانونی اینجانب می‌باشد که در تاریخ 13/4/90 به عقد دائم اینجانب در آمده است از ابتدای زندگی متوجه رفتار غیر متعارف خوانده شدم که با پیگیری‌های صورت گرفته علی‌رغم کتمان حقیقت از طرف همسرم و خانواده ایشان متوجه شدم که دارای بیماری ذهنی بوده و تحت عنوان کن ذهن در بهزیستی شازند تحت مراقبت و درمان بوده از آنجایی که شرط ضمنی در هر ازدواج بلوغ عقلی و سالم بودن روح و روان زوجه می‌باشد ولی با کتمان حقیقت از اینجانب به نوعی تدلیس در ازدواج صورت گرفته به محض اطلاع از وضعیت روحی و جسمی همسرم عقد نکاح را فسخ نمودم تقاضای صدور حکم اعلامی دایر بر تأیید فسخ نکاح صورت گرفته مورد استدعاست. در جلسه اول دادگاه خواهان اظهار داشته خواسته به شرح دادخواست تقدیمی است پس از 2 ماه یا 3 ماه که از عقد گذشت من در مورد مدرک تحصیلی و چگونگی اخذ آن سؤال کردم متوجه شدم در مدارس افراد استثنایی می‌کند از همان روز که متوجه عقب افتادگی او شدم به خانواده وی مراجعه کردم و مشکل را با آنها در میان گذاشتم که مسئله را تمام کنیم قبول نکردند من بعد از عقد 3 ماه در شاهرود کار می‌کردم و نزدیک همسرم نبودم و بعداً متوجه شدم این خانم تقصیری ندارد و پدر و مادرش مقصرند. خوانده نیز در پاسخ اظهار داشته من هیچ مشکلی نداشتم و فقط یک سال نتوانستم درس بخوانم که مرا به بهزیستی بردند و تا دوم دبیرستان بیشتر نتوانستم درس بخوانم خواهان اظهار داشت اطلاع من از موضوع همسرم در شهریور یا مهرماه است و همان تاریخ برای فسخ نکاح مراجعه نمودم و معرف این خانم یکی از بستگان این خانم بود و گفت دختر خوبی است و من هم مختصر تحقیقی انجام دادم که همه گفتند خانواده خوبی دارد و کسی از بیماری این خانم صحبت نکرد دادگاه خوانده را جهت بررسی وضعیت تحصیلی و اینکه در سلامت کامل به سر می‌برد یا خیر به پزشکی قانونی معرفی شود تا پس از معاینه نتیجه را اعلام نمایند. از بهزیستی نیز در صورت لزوم استعلام و اظهارنظر خود را با در نظر گرفتن سوابق موجود در بهزیستی شازند اعلام نمایند. پزشکی قانونی پاسخ داده حسب مشاوره تخصصی انجام شده نامبرده یک مورد عقب‌ماندگی ذهنی ضعیف محسوب می‌گردد و سن عقلی حدود 15 سال دارند که در سازگاری زندگی تأثیر زیاد دارد در دادگاه نظریه پزشکی قانونی قرائت و طرفین اعتراض به آن ننمودند. خوانده گفته من با خواهان هفت یا هشت ماه با هم بودیم مرا به منزل بستگان می‌برد بعد از 8 ماه می‌گوید این عقب‌ماندگی دارد خواهان می‌گوید 4 یا 5 ماه با این خانم بودم به محض اطلاع به خانواده ایشان گفتم فسخ نکاح در حضور کسی نبوده فقط به خانواده ایشان مراجعه کردم و به آنها گفتم و اولیاء دختر (زوجه) می‌گوید خواهان (زوج) هیچ صحبتی در مورد عقب‌ماندگی دخترمان انجام نداده. خوانده می‌گوید با هم رابطه زناشویی داشتیم و خواهان هیچ صحبتی در این مورد نداشته و نفی نکرده است ولی پزشکی قانونی اعلام داشته پرده بکارت نامبرده (زوجه) از نوع حلقوی، کنگره دار، قابل اتساع است که در حال حاضر سالم است و علائمی از دخول در آن مشهود نمی‌باشد. شعبه اول دادگاه شازند طی دادنامه 300570-19/6/91 در مورد خواسته خواهان رسیدگی و صدور حکم بر فسخ نکاح به لحاظ کتمان حقیقت با این بیان: با توجه به اظهارات و مدافعات طرفین به شرح حضور در جلسات دادرسی ملاحظه نظریه پزشکی قانونی در مورد وضعیت روانی و روحی خوانده و نظر به اینکه وصف سلامت از اوصافی است که عقد نکاح متبایناً بر مبنای آن منعقد و خواهان نیز صرفاً و پس از مدتی که عادت پس از عقد اطلاع از وضعیت جسمانی حاصل می‌شود عقد نکاح را تلویحا فسخ نموده که بروز عملی آن طرح شکایت کیفری و متعاقباً طرح دعوی حقوقی در تاریخ 19/11/90 می‌باشد لذا خواسته خواهان را وارد تشخیص نکاح فی‌مابین طرفین را از تاریخ قدر متیقن 19/11/90 فسخ شده و منحل اعلام می‌دارد بدیهی است با توجه به اینکه فسخ نکاح قبل از نزدیکی می‌باشد زوجه مستحق مهریه نمی‌باشد از رأی صادره خانم ف.ک. تقاضای تجدیدنظرخواهی نموده و اظهار داشته نسبت به دادنامه شماره 570 300 مورخ 19/6/91 که از دادگاه حقوقی شعبه اول شازند صادر گردیده و در تاریخ 23/6/91 ابلاغ شده معترض و درخواست رسیدگی می‌نمایم در لایحه اعتراضیه اظهار نموده نظر به اینکه اینجانبه دیپلم ردی هستم و یک سال در مدرسه استثنایی درس خوانده‌ام و همسرم با آوردن خانواده‌اش از من خواستگاری کرده و مدت 8 ماه دوران نامزدی داشته‌ایم و وی بعد از 15 ماه هوسرانی ادعای عقب‌ماندگی کرده و همسرم بنای ساختمانی است و به مشاغل متعدد ساختمانی اشتغال دارد و آیا با 8 ماه نامزدی باید ادعای مطروحه را بنماید. لذا با گذراندن 11 سال تحصیل و عدم مردودی در مدارس عادی با عدم دخول مطروحه خواهان حقوق خود به ویژه مهریه‌ام می‌باشم. شعبه 7 دادگاه تجدیدنظر استان مرکزی طی دادنامه 200805 مورخ 17/8/91 تجدیدنظرخواهی نسبت به دادنامه 0570-19/6/91 صادره از شعبه اول دادگاه عمومی حقوقی شازند را وارد دانسته و با این بیان: اولاً قبل از عقد شرط وصف سلامت ذکر نشده است به طوری که عقد بر زوجه با وصف صحت و سلامت خوانده شده باشد و ثانیاً مجرد نگفتن عیب تدلیس محسوب نمی‌شود و دادگاه بدون توجه به موارد مذکوره رأی صادر نموده است مشمول بند ج وه ماده 348 ق.آ.د.م. می‌باشد دادنامه تجدیدنظر خواسته را نقض و به تجویز مفهوم مواد 438 و 1123 و 1128 ق.م. و فتوای مراجع عظام 1- امام خمینی (ره) 2- آیت اله العظمی گلپایگانی (ره) حکم به بطلان دعوی خواهان آقای م.ی. صادر می‌نماید از دادنامه صادره فوق‌الذکر آقای ع.م. به وکالت از فرجام‌خواه آقای م.ی. تقاضای فرجام‌خواهی نموده و اظهار داشته نسبت به دادنامه که در تاریخ 17/8/91 از شعبه 7 دادگاه تجدیدنظر استان مرکزی صادر شده و در تاریخ 3/10/91 ابلاغ شده فرجام‌خواهی و درخواست رسیدگی می‌شود و در لایحه فرجام‌خواهی اظهار داشته استناد قاضی محترم تجدیدنظر به نظرات حضرات عظام به دلایل ذیل فاقد ارزش قانونی است اول اینکه زمانی به فتاوی مراجع محترم استناد کرد که قانون ساکت باشد. دوم اینکه فتاوی مراجع در مواردی می‌باشد که اصلا ربطی به موضوع پرونده نداشته و به عبارتی خروج موضوعی دارد. عرف منطقه سربند (شازند) بدین منوال می‌باشد که دختر و پسر تا قبل از خواستگاری اصلا یکدیگر را نمی‌شناسند و موکل اینجانب می‌گوید که با توجه به معرفی اقوام به خواستگاری رفته و تنها حدود 10 دقیقه با همسرش صحبت نموده در این مدت نیز هر چه به همسرش می‌گفته در جواب ایشان عنوان می‌کرده هر چه نظر شما باشد این رفتار به نوعی بوده که موکل احساس نموده از نجابت بیش از حد همسرش بوده اصلا فکر نمی‌کرده که همسرش صرفاً در حال تکرار جملاتی است که مادرش به او یاد داده می‌باشد. آیا اگر مردی که پسر است یعنی تابه حال ازدواج نکرده به خواستگاری دختری که سالم نیست می‌رود. این وصف آن قدر به صورت ضمنی لازم است که اگر جوانی یک درصد احتمال بدهد که دختری که به خواستگاری‌اش می‌رود سالم نیست حتی وارد آن خانه هم نمی‌شود در مجلس خواستگاری و غیره از این دختر تعریف دروغ نموده‌اند. هزاران هنر حتی یکی از آنها را هم ندارد به او نسبت داده‌اند ولی افسوس که همه آن تعریف‌ها نوشته نشده مطمئنا شرط سالم بودن شرط زیربنایی ازدواج است که در زمان فعلی احتیاج به بیان آن نمی‌باشد. زوجه نیز لایحه‌ای را تقدیم و در آن پس از تکرار مطالب گذشته خود اضافه نموده که از محضر ریاست محترم دیوان عالی کشور خواستارم طبق رویه اسلام و دین شیعه نگذارید حق دختری باکره و آبرومند با این تهمت‌های ناروا ضایع گردد و پایمال شود که بر گفته دین مرد می‌تواند به شرط اینکه تمام و کمال مهریه و حقوق زن را داده باشد آن را طلاق دهد و نگفته است که اول تهمت ناروا زده تا بدون حقوق و مزایا بتواند طلاق دهد. تحقیق کنید ببینید هیچ کسی من را به عنوان کم عقل می‌شناسد که شوهر و وکیل ایشان (زوج) در اظهارات خود به کرات استفاده کرده‌اند و وکیل این حرفهایش چنین برمی‌آید که برای پول حتی حاضر است یک شخص را دیوانه بخواند و نظر امام خمینی و آیت الله گلپایگانی را نیز خلاف قانون بداند ولی وکیل نمی‌داند که قانون که ایشان حرف می‌زند همین حضرات عظام طبق قانون اسلام نوشته‌اند که ایشان فتوی مراجع را زیر سؤال می‌برند. پرونده به دیوان عالی کشور ارسال و به این شعبه (26) ارجاع شده است.

هیأت شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید پس از قرائت گزارش آقای ربانی نژاد عضو مميز و اوراق پرونده و دادنامه شماره 00805-17/8/91 فرجام‌خواسته مشاوره نموده چنین رأی می‌دهد:

رأی دیوان در خصوص تقاضای فسخ نکاح به دلیل تدلیس

با توجه به محتویات پرونده در خصوص اعتراض و فرجام‌خواهی آقای م.ی. با وکالت آقای ع.م. به طرفیت (زوجه) خانم ف.ک. نسبت به دادنامه فوق‌الذکر صادره از شعبه هفتم دادگاه تجدیدنظر استان مرکزی که در رد دادنامه شماره 300570-19/6/91 صادره از شعبه اول دادگاه عمومی حقوقی شازند می‌باشد نظر به اینکه از سوی وکیل فرجام‌خواه دلیل موجهی که بتواند اساس رأی را به هم بزند ارائه نشده و رأي صادره بر وفق قانون و شرع از دادگاه محترم تجدیدنظر مزبور اصدار یافته و از نظر شکلی نیز قانون رعایت گردیده و ایرادی بر آن نیست لذا فرجام‌خواهی غیر وارد تشخیص و ضمن ابرام دادنامه فرجام‌خواسته فوق‌الاشعار پرونده طبق ماده 396 ق.أ.د.م. جهت اقدام مقتضی به دادگاه صادرکننده رأي عودت داده می‌شود.

رئیس شعبه ............... دیوان عالی کشور - عضو معاون