مرجع صالح رسیدگی پس از تشخیص خلاف بين شرع بودن رأی

مرجع صالح پس از اعاده دادرسی و تشخیص خلاف بين شرع بودن رأی توسط رئیس قوه قضائیه، شعبه هم عرض دادگاه صادرکننده رأی است؛ نه خود دادگاه صادرکننده رأی مورد اعتراض.

اعاده دادرسی - خلاف بين شرع - صلاحیت - دادگاه هم عرض

دادنامه: .................... مورخ: 11/12/1392

خلاصه جریان پرونده:

در وضعیت فعلی اینکه در تاریخ 8/8/84 آقای ر.ط. به طرفیت 1- دایره سرپرستی دادگستری نیشابور 2-آقای ع.ط. 3- آقای م.ب.، دادخواست تقدیم و خواسته را ((اعتراض ثالث به دادنامه شماره 248/583 مورخ 21/2/84 صادره از شعبه اول دادگاه حقوقی نیشابور در پرونده کلاسه 84/696 مبنی بر صدور حکم حجر آقای ع.ط.)) اعلام داشته است. شعبه اول دادگاه حقوقی نیشابور پس از یک سلسله اقدامات ختم رسیدگی را اعلام و طی دادنامه شماره 312/6277-21/12/85 نظر به اینکه شعبه چهاردهم دادگاه تجدیدنظر برابر دادنامه شماره 92/1017-15/6/84 حکم به رد تجدیدنظرخواهی صادر کرده رسیدگی به اعتراض را در صلاحیت آن شعبه اعلام با صدور قرار عدم صلاحیت پرونده به شعبه مذکور ارسال می‌گردد.

شعبه 14 دادگاه تجدیدنظر به موجب دادنامه شماره 38/38-20/1/86 نظر به اینکه در ماهیت حکم حجر اظهار نظر نکرده مستند به ماده 420 قانون آیین دادرسی مدنی خود را صالح به رسیدگی ندانسته و به صلاحيت شعبه اول محاکم حقوقی نیشابور اعلام نظر و پرونده به استناد ماده 30 همین قانون به شعبه مزبور ارسال و شعبه مرجوع‌اليه پس از رسیدگی طی دادنامه شماره 361/3550-30/7/86 با توجه به دادخواست تقدیمی و نظریه پزشکی قانونی و طرح دعاوی مرحوم (ع.ط) و اظهارات شهود در پرونده حقوقی شعبه دوم، اعتراض ثالث را وارد دانسته ضمن نقض دادنامه 248/583-21/2/84 حکم به رد دعوی حجر خصوصا تاریخ قیدشده صادر می‌نماید. خانم‌ها ع.ر. وف.ط از این رأی تجدیدنظرخواهی کرده و شعبه 14 تجدیدنظر خراسان رضوی به موجب دادنامه شماره 8709975133401430-27/11/87 تجدیدنظرخواهی را رد و رأي معترض‌عنه را عیناً تأیید می‌نماید. با دادخواهی خانم ف.ط. در اجرای ماده واحده قانون اصلاح ماده 18 اصلاحی قانون تشکیل دادگاه‌های عمومی و انقلاب مصوب دی ماه 85 و آیین‌نامه اجرایی آن قانون، آرای موضوع دادخواهی خلاف بین شرع تشخیص و با اعاده دادرسی موافقت و پرونده جهت رسیدگی مجدد به دادگاه صادرکننده حکم قطعی ارسال و شعبه چهاردهم تجدیدنظر استان خراسان رضوی این بار نیز دادنامه معترض‌عنه را صحیح دانسته با رد اعاده دادرسی رأی به تأیید دادنامه شماره 8709975133401430-27/11/87 صادر می‌نماید. خانم ف.ط. تقاضای رسیدگی فرجامی نموده پرونده پس از تبادل لوایح به دیوان عالی کشور ارسال و در دستور کار این شعبه قرار می‌گیرد. سابقه حین شور قرائت می‌شود.

هیأت شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید پس از قرائت گزارش آقای دکتر سام سواد کوهی فر عضو مميز و ملاحظه اوراق پرونده مشاوره نموده چنین رأی می‌دهد.

رأی دیوان در خصوص مرجع صالح رسیدگی پس از تشخیص خلاف بين شرع بودن رأی

موضوع اعلام خلاف شرع در احکام که مقتبس از فقه است یک تأسیس فقهی است که قانون گذار آن را مورد توجه قرار داده است و درخواست اعاده دادرسی به لحاظ خلاف بين شرع بودن آراء که در اختیار رئیس قوه قضائیه قرار گرفته است از موارد اعاده دادرسی متعارف در قانون آیین دادرسی مدنی نیست و مبانی و شروط حاکم بر آن با دیگر موارد اعاده دادرسی فرق دارد و صرفاً از باب اعاده دادرسی تلقی گردیده است و قانون گذار فقط تشخیص خلاف بین شرع بودن آراء را توسط رئیس قوه قضاییه به منظور توجیه رسیدگی مجدد یکی از جهات اعاده دادرسی محسوب نموده است و ذیل بند یک بخشنامه شماره 3137/87/1 مورخ 27/3/87 صادره از قوه قضائیه دلالت بر این دارد که بخشنامه مدخلیتی در مقررات آیین دادرسی مدنی در مورد اعاده دادرسی متعارف قانونی ندارد و چون موضوع خلاف شرع بودن آراء یک تأسیس خاص فقهی و حقوقی است طبق ملاک متخذه از قوانین منسوخ و غير منسوخ راجع به مرجع صالح رسیدگی به این موضوع مانند ماده 18 سابق از قانون تشکیل دادگاه‌های عمومی و انقلاب و مواد 327 و 328 و ماده 412 (منسوخ) از قانون آیین دادرسی مدنی، دادگاه رسیدگی کننده به اشتباه خلاف بین شرع دادگاه صادرکننده رأی نبوده است به علاوه شرعاً هم در صورت وجود خلاف بين شرع قاضی دیگر باید در رأى صادره بازنگری کند و آن به معنی دادگاه هم عرض دادگاه صادرکننده رأی است، به همین لحاظ رئیس قوه قضائیه وقت هم طبق بند 5 بخشنامه مذکور در مواردی که شعب تشخیص دیوان عالی کشور قرار رد تجدیدنظرخواهی فوق‌العاده (با تا رأي یا بدون آن را صادر می‌کرد مرجع صالح به رسیدگی به اعلام اشتباه را دادگاه هم عرض شعبه صادرکننده رأي تجدیدنظر خواسته تعیین نموده است و در پرونده مطروحه فعلی هم ریاست محترم قوه قضائیه درخواست رسیدگی توسط مرجع صالح را کرده است و آن شعبه دیگری از محاکم تجدیدنظر استان خراسان رضوی است نه دادگاه صادرکننده رأى نظر به مراتب يادشده چون شعبه 14 دادگاه تجدیدنظر استان مرقوم صالح به رسیدگی به موضوع یادشده نبوده است - مستنداً به مراتب فوق‌الذکر و بند (ب) ماده 401 قانون آیین دادرسی مدنی دادنامه فرجام‌خواسته نقض و رسیدگی به شعبه دیگری از دادگاه‌های تجدیدنظر استان خراسان رضوی ارجاع می‌گردد.

رئیس شعبه ............... دیوان عالی کشور - مستشار