حق فسخ نکاح و فوریت اعمال آن

صرف گذشت مدت زمان قابل توجه از لحظه عقد نکاح، موجب سلب حق فسخ یا انتفای فوریت آن نیست زیرا سقوط حق فسخ منوط به علم صاحب حق به داشتن حق فسخ و علم به لزوم فوریت اعمال آن است.

نکاح - فسخ - گذشت مدت طولانی - فوریت خیار - سقوط حق فسخ

دادنامه: .................. مورخ 27/12/1392

خلاصه جریان پرونده:

در تاریخ 13/2/91 آقای ب.ط. دادخواستی مبنی بر تقاضای فسخ نکاح به طرفیت خانم ل.ع. تسلیم دادگستری مسجدسلیمان نموده که به شعبه 125 شورای حل اختلاف ارجاع شده است و آن مرکز به جهت مجهول‌المکان بودن خوانده پرونده را قابل رسیدگی در شورا ندانسته و به دادگستری عودت داده است. پرونده به شعبه اول آن شهرستان ارجاع شده است. دادگاه طرفین را دعوت نموده است. خوانده در نشانی تعیین شده شناخته نشده است. مجدداً خوانده توسط روزنامه دعوت شده است. خواهان طی لایحه‌ای به اختصار بیان داشته است در تاریخ 15/7/76 با حضور گواهان امضاء کننده به خواستگاری دوشیزه ل.ع. رفته‌ایم و عاقد در تاریخ 23/7/86 با صدای بلند هنگام گرفتن از وی به عنوان دوشیزه یاد کرد و ایشان (بله) عقد را گفت و من هیچ‌گونه اطلاعی از مدخوله بودن وی نداشته‌ام وی قبلاً با شخصی بنام م.ش. ازدواج نموده و طلاق گرفته و طبق دادنامه شماره 3182-25/9/82 شعبه سوم دادگاه عمومی به صراحت مدخوله اعلام شده است. ولی زوجه طبق نامه شماره 7643-21/6/88 برخلاف واقع خود را دوشیزه غیر مدخوله اعلام کرده است و عقد متباينة بر دوشیزه بودن خوانده شده است تقاضای فسخ نکاح را دارم. جلسه دادگاه در تاریخ 4/5/81 با حضور خواهان تشکیل شد و خوانده با دعوت توسط آگهی حاضر نشده است. دادگاه با اعلام ختم رسیدگی طی دادنامه شماره 289-9/5/91 با این استدلال که تاریخ وقوع عقد 23/7/86 می‌باشد و تاریخ تقديم دادخواست 2/2/13/91 است و خواهان می‌بایستی این ادعا را در شب زفاف مطرح می‌کرد نه بعد از مدت 4 سال و ده ماه لذا حکم به رد ادعای خواهان صادر کرده است. از این رأی توسط زوج تجدیدنظرخواهی شد و پرونده به شعبه 15 دادگاه تجدیدنظر استان خوزستان ارجاع شده است. دادگاه تجدیدنظر هم با این استدلال زوج رعایت فوریت را در فسخ نکاح ننموده و طبق ماده 1131 ق.م. در فسخ نکاح فوریت شرط است طی دادنامه شماره 400-15/9/91 با رد تجدیدنظرخواهی رأی بدوی را تأیید کرده است. زوج از این رأی فرجام‌خواهی نموده و پرونده به این شعبه ارجاع شده است. خلاصه ایراد فرجام‌خواه این است: مطالب فرجام‌خواه مفاداً تکرار مطالب گذشته می‌باشد به اضافه اینکه خود را فرد ساده لوح و غیر مطلع به موازین قانونی اعلام کرده است.

هیأت شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید. پس از قرائت گزارش آقای جعفر الهی عضو مميز و دقت در اوراق پرونده و دادنامه شماره 15400/9/91 فرجام‌خواسته مشاوره نموده چنین رأی می‌دهد:

رأی دیوان در خصوص حق فسخ نکاح و فوریت اعمال آن

با توجه به محتویات پرونده و مستندات ابرازی زوج دادنامه فرجام‌خواسته و با نتیجه رأی بدوی مخدوش هستند زیرا: اولاً استناد به ماده 1131 ق.م. درباره فوریت اعمال حق فسخ به طور مطلق بدون رسیدگی در باره این مسئله که زوج اطلاع و علم از داشتن چنین حقی داشته و یا علم و اطلاع از فوریت اعمال حق فسخ داشته یا خیر صحیح نمی‌باشد و دادگاه‌ها باید به این امر توجه می‌نمودند که ننمودند. ثانیاً در پرونده حاکی است که زوجه شوهر کرده و مدخوله بها است و طلاق گرفته و با هزار سکه با این فرد یعنی زوج فعلی ازدواج نموده. زوج مدعی است در عقدنامه قید دوشیزه آمده و زوجه با بیان عقد کننده به عنوان دوشیزه (بله) گفته و عقد متبایناً بر آن انجام شد و شهود حاضر بودند ولی دادگاه‌ها به این امر توجه ننموده‌اند و شهود را دعوت نکردند و اینکه زوج می‌گوید توضیح در عقدنامه بعداً قیدشده کارشناسی نشده است. ثالثاً زوج مدعی است علیه زوجه شکایت تدلیس نموده است و پرونده به ضرر وی خاتمه یافته ملاحظه آن پرونده و احيانا اظهارات مشتکی عنها مسئله را روشن می‌نمود ولی دادگاه پرونده‌ها را مطالبه و مطالعه ننمودند. رابعاً در پرونده روشن نیست زوج در شب زفاف یا بعد از آن با زوجه هم بستر شده یا خیر که درباره مسئله مهریه تأثیرگذار بوده و احیاناً رعایت مسئله 16 باب تدلیس در کتاب تحریرالوسیله حضرت امام ره قابلیت اعمال داشته است ولی دادگاه‌ها به این امر عنایت ننموده‌اند به علاوه از زوجه تحقیق نشده است که ادعایی از عالم بودن زوج به مسئله ازدواج قبلی دارد یا خیر؟ علی‌هذا دادنامه فرجام‌خواسته نقض و رسیدگی به همان شعبه محول می‌شود.

رئیس شعبه ............. دیوان عالی کشور - مستشار