بسمه تعالی 

یکی از موارد مبتلی به در جامعه امروزی موضوع هبه ونیز شرایط رجوع از هبه می باشد که علی الخصوص در دعاوی خانوادگی معمولا موضع رجوع از هبه بسیار اتفاق می افتد .حال به تعریف عقد هبه می پردازیم:

عقد هبه بر اساس قانون مدنی به این معنا است که شخصی مالی را به صورت رایگان به دیگری تملیک کند . هر چند هدیه دادن یا به اصطلاح حقوقی هبه کردن مالی به دیگری عملی پسندیده است ، اما این تمام کار نیست . بلکه در برخی اوقات کسی که هبه ای کرده است ممکن است به هر دلیل پشیمان بشود و بخواهد از این عمل خود رجوع نماید و مالی که بخشیده است را پس بگیرد . به این عمل ، رجوع از هبه گفته می شود که بر طبق مقررات قانونی ، علی الاصول صحیح و مجاز است . البته در قانون مواردی که رجوع از هبه مجاز نیست هم پیش بینی شده است . بنابراین در این مقاله می خواهیم بررسی نماییم که اولا رجوع از هبه چیست و در چه مواردی مجاز و در چه مواردی غیر مجاز است . بنابراین ، به بررسی رجوع از هبه چیست ، در چه مواردی نمی توان از هبه رجوع نمود و  دعوای رجوع از هبه خواهیم پرداخت .

رجوع از هبه

برای اینکه بدانیم آیا رجوع از هبه امکانپذیر است ، نخست باید به خود عقد هبه بپردازیم . عقد هبه بر اساس قانون مدنی ، یک عقد جایز است . بر اساس این تقسیم بندی ، عقد جایز به عقودی گفته می شود که امکان رجوع از آن بدون موافق بودن طرف مقابل امکانپذیر است . هبه را می توان عقدی جایز به شمار آورد ، چرا که واهب یا هبه کننده هر زمان که بخواهد می تواند عقد هبه را به هم بزند و مالش را پس بگیرد . در اصطلاح حقوقی ، به این عمل ، رجوع از هبه گفته می شود . مسئله مهمی که در خصوص رجوع از هبه مطرح می شود این است که بعضا ممکن است خانم ها اقدام به بخشیدن مهریه کنند . این بخشیدن مهریه همان عقد هبه است ؛ چرا که زن مالی که قانونا به وی تعلق داشته یعنی مهریه اش را به شوهرش بخشیده است . اما گاهی از این بخشیدن پشیمان می شود  می خواهد که باز هم مهریه اش را دریافت کند . در این شرایط ، امکان رجوع از هبه وجود دارد

در چه مواردی نمی توان از هبه رجوع نمود

علیرغم اینکه بر اساس قانون مدنی ، رجوع از هبه امکانپذیر است ، اما در ماده 803 قانون مدنی مواردی هم پیش بینی شده است که در صورت وجود آن ، واهب یا هبه کننده دیگر نمی تواند از هبه رجوع کند و آن را پس بگیرد . بر اساس این ماده ، عدم امکان رجوع از هبه شامل موارد ذیل است :

در صورتی که عین موهوبه ( یعنی مالی که هبه شده است ) از بین رفته باشد ، دیگر نمی توان از عقد هبه رجوع کرد .

در صورتی که متهب ( گیرنده هبه ) پدر ، مادر یا اولاد واهب باشند نمی توان از هبه رجوع کرد .

در صورتی که هبه از نوع هبه معوض بوده باشد و عوض هبه هم دریافت شده باشد . برای دریافت اطلاعات بیشتر از هبه معوض کلیک کنید .

در صورتی که مال هدیه شده از ملکیت هبه گیرنده خارج شده باشد و به دیگری تعلق گرفته باشد دیگر نمی توان هبه را پس گرفت . 

در صورتی هم که در مال هبه شده تغییراتی حاصل شده باشد ، دیگر نمی توان از هبه رجوع نمود . 

اگر هیچ کدام از این موارد در خصوص مال هبه شده وجود نداشته باشد ، می توان از هبه رجوع کرد .

دعوای رجوع از هبه

برای اینکه واهب بتواند مالی که هبه کرده را باز پس بگیرد ، نخست باید در دادگاه دعوای رجوع از هبه اقامه کند . اقامه دعوای رجوع از هبه از طریق دادخواست رجوع از هبه امکانپذیر است . به این منظور ، خواهان یا واهب باید مشخصات خودش و هبه گیرنده را بر روی دادخواست نوشته و مشخصات هبه هم ذکر کند . پرداخت هزینه دادرسی هم الزامی است . بعد از آن دادگاه به پرونده رسیدگی می کند . وظیفه واهب هم این است که باید برای دادگاه اثبات کند که همچنان از حق رجوع از هبه برخوردار است و موارد عدم امکان رجوع از هبه وجود ندارد

نویسنده :فریبرز ذوالفقاری کد وکالت 15244 .لطفا کابران گرامی چنانچه دادخواستی یا لایحه ای در خصوص موضوع هبه ویا مشاوره ای در این خصوص دارند می توانند از طریق موسسه با اعلام شماره کد وکالت بنده در ارتباط باشند