بسمه تعالی 

یکی از موارد مبتلا به جامعه امروزی بحث از دواج موقت می باشد که تبعاتی را نیز در جامعه در پی دارد حالا در این مقاله می خواهیم به مبحث بذل مدت در عقد موقت بپردازیم 

بر اساس ماده 1139 قانون مدنی " طلاق مخصوص عقد دائم است و زن منقطعه به انقضای مدت یا بذل آن از طرف شوهر از زوجیت خارج می شود " .  لذا بر اساس این ماده یکی از اسباب انحلال عقد نکاح را می توان بذل مدت دانست .

بذل مدت را تنها می توان در عقد موقت جاری کرد . از آن رو که یکی از شرایط درستی عقد موقت تعیین زمان است ، عقد موقت صرفا در همان محدوده زمانی صحیح و معتبر است . اما اگر مرد تمایل داشته باشد ، می تواند مدتی را که از عقد باقی مانده است به زن ببخشد که در اصطلاح حقوقی به آن بذل مدت می گویند . علاوه بر این ، مرد می تواند به زن وکالت دهد که مدت را به خود ببخشد 

بذل مدت چیست

همانطور که گفته شد ، عقد در قانون مدنی به شیوه دائم و موقت می تواند انجام گیرد . هرکدام از این دو نوع عقد شیوه های انحلال مخصوص به خود را دارند . یکی از روش های انحلال عقد موقت ، بذل مدت است . بذل مدت صرفا مخصوص عقد موقت است و در عقد دائم راه ندارد .

از آنجا که مدت در عقد موقت به نفع مرد تلقی می شود ، وی می تواند از این نفع بگذرد و مدتی را که باقی مانده است را به زن ببخشد . به این عمل حقوقی بذل مدت می گویند . مطابق تعریفی که از بذل مدت ارائه شد ، بذل مدت صرفا از طرف مرد به عمل می آید ؛ با این وجود مرد می تواند برای بذل مدت به زن وکالت بدهد تا به نیابت از او مدت باقی مانده را به خود بذل نماید و اقدام به بخشیدن مدت صیغه موقت نماید .

مانند آنکه شوهر به زن وکالت دهد که در صورت وقوع حادثه معینی مانند سوء رفتار مرد و یا ترک زندگی خانوادگی از جانب او یا مسافرت طولانی ، بقیه مدت را به خود بذل کند و یا اینکه به زن وکالت دهد تا هرگاه بخواهد بقیه مدت را به خود ببخشد . 

علاوه بر این ، در شرایطی که مدت عقد موقت طولانی است و مرد به وظایف زناشویی خود عمل نمی کند ، زن باید بتواند به دادگاه مراجعه کرده و الزام شوهر به بذل مدت را از دادگاه بخواهد که در این صورت دادگاه حکم به بخشیدن مدت صیغه موقت صادر خواهد کرد 

ماهیت بذل مدت

همانگونه که گفتیم اساسا بذل مدت به اراده شوهر به وقوع می افتد . بخشیدن مدت در ازدواج موقت با طلاق متفاوت است ؛ طلاق یک ایقاع تشریفاتی است که به صیغه خاص و با حضور دو مرد عادل انجام می شود . اما بذل مدت به هیچگونه تشریفاتی نیاز ندارد .

ادامه عقد موقت از حقوق مرد است و هرگاه بخواهد می تواند از آن صرفنظر کند . لذا وجود شرایطی که برای صحت طلاق لازم است ، مانند اینکه طلاق نباید در زمان عادت ماهیانه باشد ، در بذل مدت لازم و ضروری نیست . فلذا می تواند با هر لفظی واقع بشود .

اما برای صحت بذل مدت یا بخشیدن مدت زمان صیغه موقت مرد باید عاقل و بالغ و رشید و مختار باشد و همچنین بایستی اراده خود را اعلان کند و قصد درونی او به تنهایی اثری نخواهد داشت . فلذا می توان گفت که بذل مدت ماهیت ویژه ای دارد که با فسخ نکاح و طلاق متفاوت است .

عده بذل مدت چقدر است؟ 

بذل مدت بعنوان یکی از روش های انحلال عقد موقت به این معنا است که مرد ، مدتی را که از عقد موقت باقی مانده است را به زن بخشیده یا در اصطلاح حقوقی آن را بذل نماید . به محض انجام این کار ، زن از قید زوجیت مرد آزاد می شود . اما این مطلب سبب می شود که زن از همان تاریخ ، عده نگه دارد تا بتواند بعد از آن در صورت تمایل با مرد دیگری ازدواج کند . مطابق ماده 1152 قانون مدنی ، عده بذل مدت در مورد نکاح منقطع یا همان عقد موقت دو طُهر است ؛ مگر اینکه زن به اقتضای سن عادت زنانگی نبیند که در این صورت مدت عده 45 روز است . بنابراین ، زن موظف است بعد از بذل مدت ، به مدت گذشت دو بار از عادت زنانگی و پاک شدن از آن عده نگه دارد . در مورد زنانی هم که با توجه به سن شان باید عادت زنانگی داشته باشند ، اما ندارند ، باید 45 روز عده بذل مدت نگه دارند . 

عده انقضای مهلت

در صورتی هم که عقد موقت مدت زمانش تمام بشود نیز زن باید عده نگه دارد که این مدت مانند مدت زمان عده بذل مدت است . یعنی در این مورد نیز زن موظف است به میزان دو طُهر عده نگه دارد و در صورتی هم که با توجه به سن باید عادت زنانگی داشته باشد اما ندارد ، همان 45 روز زمان عده انقضای مهلت است . 

همچنین ، در عقد موقت ، اگر زن باردار باشد ، باید تا پایان زایمان عده نگاه دارد و در صورتی هم که شوهر فوت کند ، باید عده وفات شوهر که چهار ماه و ده روز است را نگاه دارد . نکته بسیار مهمی که وجود دارد این است که ازدواج پیش از تمام شدن عده ، مجاز نیست و حکم ازدواج با زن شوهردار را خواهد داشت . بنابراین ، در صورتی که زن بخواهد با مرد دیگری ازدواج کند باید تا پایان مهلت عده صبر کند .

اما سوال مهمی که مطرح می شود این است که در صورتی که زن یائسه باشد یا نزدیکی رخ نداده باشد ، زن برای انقضا یا بذل مدت عقد موقتش چقدر باید عده نگه دارد ؟ پاسخ آن است که در مورد زن یائسه و زنی که پیش از نزدیکی ، نکاح موقتش به پایان می رسد یا مرد مدت زمان باقی مانده را به او می بخشد ، مانند عقد دائم نیازی به نگه داشتن عده نیست .