مفهوم شروط بنایی (قبانی) در نکاح

شروط بنایی با تبانی، شروط ضمنی هستند که در عقد تصریح نمی‌شوند ولی مقصود طرفین می‌باشند برای نمونه زوجین در زمان ازدواج این قصد را دارند که طرف مقابل مبتلا به بیماری صعب‌العلاج یا لاعلاج نباشند.

نکاح - شرط بنایی - شرط تبانی - شرط ضمن عقد

مستندات: ماده 1128 قانون مدنی

دادنامه: ..................... مورخ: 20/06/1392

خلاصه جریان پرونده:

آقای م.ن. به وکالت از آقای ح.ج. در تاریخ 19/3/90 دادخواستی به طرفیت خانم ر.و. تسلیم دادگاه نموده است و اظهار داشته، خوانده به بیماری صعب‌العلاج مبتلا بوده است و این بیماری توسط خانواده زوجه و نیز شخص مشارالیها مخفی شده است و با بروز علایم ظاهری جسمی و ... آشکار گردیده، به استناد مواد 348 و 1128 قانون مدنی و دیگر قوانین تقاضای فسخ نکاح را دارم، آقای م.ع. به عنوان وکیل زوجه در تاریخ 6/6/90 به دادگاه معرفی شده است در تاریخ 6/6/90 دادگاه با حضور وکلای زوجین و شخص زوج تشکیل جلسه داده است، وکیل خواهان در این جلسه دعوی را تکرار نموده است و اضافه نموده که در آخر اردیبهشت سال 90 علایم بیماری در بدن خوانده (زوجه) ظاهر می‌شود و تقاضای خواسته را به شرح مذکور در صورت‌مجلس تنظیمی نموده است، وکیل خوانده با توجه به اظهارات مذکور در این جلسه دعوی را صحیح ندانسته و کلا مورد را از موارد فسخ ازدواج ندانسته و تقاضای رد دعوی را نموده است، دادگاه رسیدگی کننده در خصوص بیماری منسوب به مشارالیها اقداماتی را انجام داده است و نظریه پزشک قانونی حاکی است که مشارالیها به بیماری SLE مبتلا است که تحت درمان است و عود بیماری با توجه به تحت درمان بودن کم می‌باشد و از نظر زناشویی مشکلی ایجاد نمی‌کند، وکیل زوجه تقاضا نموده که مورد به کمیسیون عالی پزشکی ارجاع شود (صفحه 62 پرونده) که نظریه کمیسیون پزشکی مضبوط در پرونده است و در آن اعلام شده که از بیماری‌های لاعلاج است و سرانجام رأی شماره 1005/91 مورخ 30/9/91 از شعبه اول دادگاه عمومی سامن صادر شده است، در این رأی دعوی مطروحه غير ثابت و مردود اعلام شده است، زوج توسط وکیل خود نسبت به این رأی تجدیدنظرخواهی نموده است و با تکرار مطالب گذشته و به ادعای این که حق فسخ برای مشارالیه ایجاد شده است، تقاضای اقدام قانونی را نموده است، وکیل زوجه با تقدیم لایحه جوابیه و با تکرار مطالب گذشته دادنامه را برابر قانون دانسته و تقاضای اقدام قانونی را نموده است که سرانجام دادنامه مورد فرجامی صادر و در آن دادنامه بدوی تأیید شده است، زوج توسط وکیل خود نسبت به این رأي فرجام‌خواهی نموده است و به شرح مندرج در آن و با تکرار مطالب گذشته، تقاضای اقدام قانونی را نموده است، وکیل زوجه با تقدیم لایحه جوابیه تقاضای ابرام دادنامه را با تکرار مطالب گذشته نموده است. پرونده جهت رسیدگی به این شعبه ارجاع شده است.

رأی دیوان در خصوص مفهوم شروط بنایی (قبانی) در نکاح

اجمال دعوی زوج (فرجام‌خواه) و وکیل وی، صدور حکم مبنی بر اعلام فسخ عقد ازدواج في‌مابين اطراف دعوی می‌باشد. توضیح داده‌اند زوجه مبتلا به بیماری صعب‌العلاج بوده که والدین وی و نیز مشارالیها آن را مخفی نگه داشته‌اند و به علت خیار تدلیس و مستند به مواد 1128 و 348 قانون مدنی، تقاضای خواسته را نموده‌اند که بدواً برابر دادنامه شماره 1005/91 مورخ 30/9/91 صادره از شعبه اول دادگاه عمومی سامن دعوی غیر ثابت و مردود اعلام شده است و این رأی برابر دادنامه مورد فرجامی، تأیید شده است. زوج توسط وکیل خود نسبت به این رأي فرجام‌خواهی نموده است. هیأت شعبه: اوراق پرونده من جمله نظریه کمیسیون پزشکی قانونی حاکی است زوجه به بیماری لوپوس (SLE) مبتلاست و بیماری مذکور از تاریخ 20/7/1383 شروع شده است و برابر نظریه مذکور، بیماری موصوف لاعلاج است. ادعای زوج و وکیل وی این است که چون بیماری مذکور را مخفی نموده‌اند بنابراین تدلیس در امر ازدواج نموده و مورد مشمول ماده 1128 قانون مدنی است، در موضوع پرونده اختلاف این است که آیا عقد نامبردگان متبانيا بر این مورد واقع شده که زوجه فاقد بیماری موصوف باشد؟ به طور کلی شروط بنایی یا تبانی به عنوان شروط ضمنی است یعنی در عقد تصریح نمی‌شود ولی مقصود طرفین می‌باشد به عبارت روشن‌تر زوجین در زمان ازدواج این قصد را دارند که حداقل طرف مقابل مبتلا به بیماری صعب‌العلاج یا لاعلاج نباشند مگر این که زوجین بیماری‌های با وصف مذکور را به اطلاع طرفین برسانند در مانحن‌فيه با توجه به بیماری موصوف و این که چندین سال قبل از ازدواج زوجه گرفتار آن بوده است و تحت درمان قرار داده است می‌بایستی این بیماری را پنهان ننموده و به زوج اطلاع دهد و عدم چنین اقدام حق فسخ را با توجه به سایر شروط برای خواهان ایجاد نموده است لذا مستند به مواد 370 و 401 قانون آیین دادرسی مدنی و ماده 1128 قانون مدنی با نقض دادنامه پرونده به شعبه محترم دیگر از حوزه دادگاه محترم صادرکننده رای منقوض ارجاع می‌شود.

رییس شعبه 8 دیوان عالی کشور - مستشاران