شرایط انفساخ نکاح به علت ارتداد زوج

پذیرش دعوای اعلام انفساخ نکاح به علت ارتداد زوج، منوط به اقرار وی به ارتداد یا اثبات آن در محاکم دادگستری پیش از طرح دعوای انفساخ است.

نکاح - انفساخ نکاح - ارتداد - اقرار

دادنامه: .......................... مورخ: 05/04/1392

خلاصه جریان پرونده:

برابر محتویات پرونده خواهان خانم الف.ر.ی. فرزند ع.، 46 ساله، خانه‌دار، ساکن تهران، با وکالت آقای ر.ک. طی دادخواست تقدیمی به دادگاه به طرف خوانده دعوی همسرش آقای الف.ه. فرزند ک. شغل آزاد، ساکن تهران، به خواسته صدور حکم انفساخ زوجیت فی‌مابین خواهان و خوانده دعوی به دلیل ارتداد خوانده و نیز تقاضای سلب ولایت زوج از فرزند مشترک تقاضای رسیدگی نموده است و توضیح داده که در تاریخ 26/10/84 با خوانده دعوی که به اقرار خویش در عقدنامه مسلمان ذکرشده ازدواج نموده و حاصل آن یک فرزند به نام آه می‌باشد و نطفه فرزند در زمان مسلمان بودن خوانده منعقد شده و پس از مدتی خوانده بنا به اقرار خویش به مسیحیت بازمی گردد و به تعبير فقهاء مرتد ملی می‌شود لذا تقاضای رسیدگی به خواسته یادشده نموده است. موضوع دادخواست پس از تشریفات ثبت و ارجاع در شعبه محترم 265 دادگاه عمومی حقوقی تهران مورد رسیدگی قرار گرفته است. کپی درخواست در رابطه با گذرنامه مربوط به خوانده دعوی که مربوط به سال 86 می‌شده در آن مذهب خوانده ارتدوکس اعلام گردیده است چنانچه در سند نکاحيه نیز مذهب وی اسلام و نامبرده مسلمان قید گردیده است بعضاً جواب استفتائات از مراجع عظام در مورد این پرونده ضمیمه اوراق پرونده گردیده است علی‌رغم چندین نوبت احضار خوانده از طریق دادگاه نام برده حضور نیافته که متعاقباً از طریق آگهی ابلاغ در جراید نام برده برای حضور در دادگاه احضار گردیده ولی حضور نیافته و لایحه نیز ارسال ننموده است و وکیل خواهان در جلسه مورخه 20/3/91 و در غیاب خوانده دعوی وکیل خواهان اظهار داشته که خوانده دعوی آقای الف.ه. هنگامی که خانم الف.ر.ی. را به عقد خود در آورده رسماً دین خود را اسلام و شیعه معرفی نموده است و در سال 85 به هنگام درخواست گذرنامه دین خود را ارتدوکس (مذهبی از مسیحیت) اعلام نموده است که این خود اقرار به ارتداد است و تقاضای رسیدگی کرده است. وکیل زوج با تقدیم لایحه‌ای اظهار داشته که زوج پس از گرایش به اسلام با خواهان ازدواج نموده و الان همچنان مسلم است و در مراسم مذهبی و مساجد شرکت می‌کند و اینکه مذهب او در درخواست گذرنامه ارتدوکس قیدشده به خاطر این بوده که قبل از انقلاب در گذرنامه او مذهبش ارتدوکس بوده و به طور سهوی و اتوماتیک در مدرک جدید نیز مذهب ارتدوکس قید شده و او اقرار دارد مسلمان است همان‌طور که در سند نکاحيه و کپی شناسنامه و کد ملی وی مشهود است لذا تقاضای جلسه رسیدگی جهت تصمیم‌گیری شایسته را نموده است. خواهان طي لايحه‌ای وکیل خود آقای ر.ک. را عزل نموده و مراتب را به دادگاه اعلام کرده و مجدداً آقای خ.ش. را به عنوان وکیل خود معرفی نموده است. در جلسه مورخه 1/5/91 وکیل زوجه اظهار داشته زوج چون پس از مسلمان شدن با زوجه ازدواج نموده و بر اساس برگه درخواست گذرنامه مذهب خود را ارتدوکس معرفی نموده مرتد شده و تقاضای انفساخ نکاح را به شرح دادخواست تقدیمی نموده است. و وکیل زوج نیز اظهار داشته که زوج مسلمان و معتقد بوده و هیچ دادگاه حکم به ارتداد وی نداده لذا تقاضای رد دعوای انفساخ نکاح به علت ارتداد زوج را نموده است و خوانده دعوی نیز اظهار داشته من سواد خواندن و نوشتن ندارم برای تمدید گذرنامه در 30/3/86 مراجعه نمودم به اداره گذرنامه و پس از پر نمودن فرم امضاء کردم و در حال حاضر بنده مسلمان هستم و تغییر دین نداده‌ام و در عزاداری و مساجد مسلمانان شرکت می‌کنم و در خصوص فرم برای گذرنامه از من سئوال نکردند و بنده اقرار می‌کنم که مسلمان هستم. و وکیل مجدداً لایحه در دفاع از نامبرده به همراه کپی شناسنامه تقدیم دادگاه کرده و وکیل زوجه نیز لايحهای تقدیم دادگاه کرده و بیان نموده که افرادی هستند که زوج نزد آن‌ها اقرار به ارمنی بودن خود نموده و گفته مسلمان نیستم و هم اکنون نیز با همسر دیگر ارمنی خود به همراه دو فرزند از او با آنها زندگی می‌کند و خواهان و فرزند مشترک از وی را ترک نموده است. شعبه محترم 265 دادگاه عمومی مجتمع خانواده در ونک تهران پس از بررسی و تحقیقات انجام شده و اعلام ختم رسیدگی به موجب دادنامه شماره 680 000-2/5/91 بابیان گردش کار از پرونده و ملاحظه اظهارات طرفین و وکلاء آنان و کپی اسناد ارائه شده با استدلال به اینکه من حيث المجموع این دادگاه نمی‌تواند از عدم ارتداد زوج به طور کامل مطمئن بوده باشد بلکه آنچه به نظر می‌رسد این است که احراز خروج زوج از دین اسلام و ارتداد مشاراليه امری است که با اقاریر وی ثابت می‌گردد و چون دعوای خواهان در این خصوص متکی به دلیل نبوده لذا مستند به ماده 1257 قانون مدنی حکم به رد دعوای خواهان صادر نموده است. رأی دادگاه پس از ابلاغ از سوی زوجه خانم الف.ر.ی. با وکالت آقای س.خ.ش.، مورد اعتراض قرار گرفته و با تقدیم دادخواست و لایحه و مدارک تکراری پیوست و نیز تکرار مطالب گذشته برای ارتداد زوج و لزوم تحقیق و بررسی نسبت به افرادی که زوج موضوع برگشت از اسلام را نزد آنان اذعان نموده لذا تقاضای تجدیدنظر کرده است و وکیل زوج نیز در رد تجدیدنظرخواهی گفته که زوج سواد نوشتن نداشته که فرم گذرنامه را پر کند لذا با استفاده از همان فرم قبلی که در آن مذهب او ارتدوکس بوده نام برده آن را امضاء کرده و منکر برگشت از اسلام بوده و اقرار به اسلام دارد و در هیچ مرجع رسمی قضائی حکم ارتداد وی ثابت نشده و هیچ اظهاراتی مبنی بر ارتداد وی قبل از حکم دادگاه مسموع نمی‌باشد. پرونده در شعبه محترم 30 دادگاه تجدیدنظر استان تهران مورد بررسی واقع شده و آن دادگاه پس از بررسی و مطالعه مندرجات پرونده و مشاوره و باختم اعلام دادرسی به موجب دادنامه شماره 00001076-18/6/91 با توجه به مندرجات پرونده و لایحه اعتراضی و توضیحات طرفین و مستندات رأي و استدلال دادگاه بدوی و اینکه تجدیدنظر خوانده منکر ارتداد است و تا ارتداد او در مرجع صالح به اثبات نرسد چنین دعوائی مسموع نیست لذا ضمن رد تجدیدنظرخواهی و انطباق دادنامه تجدیدنظر خواسته با موازین آن را تأیید نموده است. متعاقباً زوجه خانم الف.ری. در اعتراض به دادنامه فرجام‌خواسته که در آن دادنامه تجدیدنظر خواسته تأیید گردیده با تقدیم دادخواست و لوایح و مدارک تکراری فرجام‌خواهی نموده است و زوج نیز در رد فرجام‌خواهی لايحه‌ای تقدیم دادگاه نموده و انگیزه زوجه را صرفاً تصاحب اموال وی و برادر مرحومش دانسته است. پرونده برای فرجام‌خواهی به دیوان عالی کشور ارسال و جهت بررسی به این شعبه ارجاع شده است.

رأی دیوان در خصوص شرایط انفساخ نکاح به علت ارتداد زوج

در خصوص فرجام‌خواهی خانم الف.ر.ی. فرزند ع. به طرفیت همسرش آقای الف.ه. فرزند که در اعتراض به دادنامه شماره 0001076-18/6/91 صادره از شعبه محترم 30 دادگاه تجدیدنظر استان تهران که به موجب آن رأی شماره 10680.. 2/5/91 شعبه محترم 265 دادگاه عمومی مجتمع قضایی خانواده دو ونک تهران مبنی بر حکم به رد دعوى انفساخ نکاح فی‌مابین فرجام‌خواه و فرجام‌خوانده تأیید گردیده است، با مداقه و امعان نظر در جامع از اوراق و محتویات پرونده نظر به اینکه انفساخ نکاح مورد درخواست زوجه متفرع بر این است که قبلاً حکم به ارتداد زوج برابر موازین در محکمه صالحه صادر شده باشد و یا زوج در حال حاضر اقرار به ارتداد نماید که چنین مورد نبوده و زوج به شدت ارتداد خود را تکذیب و انکار نموده که با توجه به جهات یادشده و نبود هیچ‌گونه ادله و مدارک اثباتی قابل استناد بر ارتداد زوج لذا دادنامه فرجام‌خواسته در تأیید دادنامه تجدیدنظر خواسته مبنی بر حکم به بطلان دعوای انفساخ نکاح به علت ارتداد زوج، نتیجتاً ابرام می‌گردد و پرونده در اجراء ماده 396 قانون آیین دادرسی مدنی به دادگاه صادرکننده حکم ارسال می‌شود.

رئیس شعبه 26 دیوان عالی کشور - مستشار