شرایط تحقق خیار تدلیس در عقد نکاح

اظهار خلاف واقع زوج در خصوص دانشجو بودنش و ذکر این نکته در سند رسمی نکاح، مجوز فسخ نکاح نمی‌باشد زیرا تدلیس مجوز فسخ نکاح در صورتی محقق می‌شود که عاقد و مجری صیغه عقد نکاح دانشجو بودن را در ضمن عقد نکاح لفظاً شرط نماید و یا در عقد نکاح دانشجو بودن را به صورت وصف ذکر کند و یا عقد را مبتني بر آن جاری نماید.

فسخ نکاح - تدلیس - تخلف از شرط

مستندات: ماده 1257 قانون مدنی

دادنامه: ..................... مورخ: 26/03/1392

خلاصه جریان پرونده:

خواهان خانم الف.ک. فرزند م. اهل و ساکن شیروان با وکالت آقای م.س. فرزند ع.، طی دادخواست تقدیمی به ریاست محترم دادگاه‌های عمومی مشهد پیوست فتوکپی مصدق سند نکاحيه و غیره به طرفیت خوانده همسرش آقای ع.ب. فرزند م. محل اقامت مشهد، تقاضای صدور حکم به فسخ نکاح و پرداخت هزینه‌های دادرسی و حق‌الوکاله نموده و وکیل مذکور توضیح داده به موجب سند نکاحيه موكله همسر شرعی و قانونی خوانده محترم می‌باشد و با توجه به اینکه موكله دانشجوی مهندسی صنایع غذایی می‌باشد و از طرفی خوانده محترم و خانواده‌اش که اهل و ساکن مشهد می‌باشد پس از آشنایی با موكله و خانواده‌اش و حضور در شهر شیروان که مقدمات خواستگاری و عقد نکاح انجام می‌گیرد خوانده خود را دانشجوی مهندسی عمران معرفی می‌نماید که بر همان اساس در سند نکاحيه شغل ایشان دانشجو قید شده است لذا عقد نکاح متبانيا بر آن منعقد می‌شود اما متأسفانه اخیرأ موكله متوجه شده که خوانده به ایشان دروغ گفته و او را فریب داده است و حتی مدرک تحصیلی دیپلم را نداشته و ندارد لهذا و مستند به مواد 1120 و 1128 قانون مدنی تقاضای رسیدگی و صدور حکم مبنی بر فسخ نکاح به لحاظ تدلیس خوانده (زوج) و نیز محکومیت خوانده به پرداخت هزینه‌های دادرسی و حق‌الوکاله را دارم و پرونده پس از تشریفات ثبت و ارجاع به شعبه 38 دادگاه عمومی حقوقی مشهد ارجاع و در جلسه اولیه دادگاه وکیل خواهان اظهار داشته خواسته به شرح دادخواست می‌باشد و اظهار داشته موكله دانشجوی مهندسی صنایع غذایی می‌باشد و پس از مراجعه خوانده به موكله و خانواده‌اش با این عنوان که ایشان نیز دانشجوی مهندسی عمران می‌باشد موجبات تحقق نکاح را فراهم می‌آورد حتی در سند نکاحيه موضوع دانشجو بودن خوانده ثبت شده و اخیرا موکله که در زمان نامزدی بسر می‌برد و دانشجو در شهر سبزوار می‌باشد متوجه می‌شود که ایشان دانشجو نمی‌باشد و تحصیلات عالیه نیز نداشته و ندارد حتی دیپلم نیز ندارد لذا به محض اطلاع طی اظهارنامه مراتب فسخ را به خوانده اعلام و متعاقباً دعوی فسخ را در دادگاه مطرح نموده است و چون عقد نکاح با وصف مذکور منعقد شده و خوانده فاقد وصف می‌باشد تقاضای صدور حکم شایسته را نموده است و خوانده اظهار داشته هشت و نه سال است که خواهان دعوا با خانواده ما رفت و آمد دارد رفت و آمد خانوادگی داریم و تمام اقوام وی مرا می‌شناسند و الان من دانشجوی رشته عمران هستم در کنکور شرکت کرده‌ام و حتی همسرم در چند جا نیشابور - شیروان - مشهد برایم ثبت نام نموده است و دست خط خود خواهان را دارم که وی برایم با خط خودش برایم تعیین رشته نموده است و در زمان عقد از باب اینکه در مقابل اقوام همسرم کم نیاورده باشم گویا گفته‌اند داماد هم دانشجو است و من تازه دیپلم گرفته‌ام و آخرین امتحانم را تازه داده‌ام و حتی خانم من آمد بیرون ایستاد تا من آخرین امتحانم را دادم و من با دایی خانم عقد اخوت بسته‌ام و همسرم را از یک سال قبل می‌شناسم و دایی وی و بقیه از وضعیت متن اطلاع داشتند و در زمان خواستگاری از مغازه من آمدند خرید کردند و حتی از مغازه عطاری کنار مغازه من تحقيقات نمودند و من نگفتم مهندس یا دانشجو هستم ولی عاقد نوشته است وکیل خواهان اظهار داشته اینکه خوانده دعوی جدید امتحان دیپلم خود را داده چگونه در دانشگاه ثبت نام نموده و مدعی است توسط موکله تعیین رشته شده است و دادگاه پس از تحقیقات انجام شده ختم رسیدگی را اعلام و در دادنامه شماره 00001105-24/4/91 در خصوص دعوی الف.ک. فرزند م. با وکالت م.س. به طرفیت ع.ب. فرزند م. به خواسته صدور حکم به فسخ نکاح موضوع سند نکاحيه شماره 7637 و پرداخت هزینه‌های دادرسی و حق‌الوکاله و مطالب مندرج در دادخواست و توضیحات وکیل خواهان را به شرح فوق و نیز اظهارات خوانده را که فوق ذکر شده به شرح صورت جلسه تکرار و نوشته دادگاه صرف نظر از اظهارات زوج که مدعی است من نگفته‌ام دانشجو هستم بلکه خانواده همسرم از باب اینکه در مقابل اقوام خود کم نیاورده باشند مرا به عنوان دانشجو معرفی نموده‌اند و معلوم نیست عقد مبتنی بر دانشجو بودن زوج واقع شده باشد لذا در اجرای ماده 1257 قانون مدنی و ماده 197 قانون آیین دادرسی مدنی حکم به رد دعوی خواهان صادر نموده است که از ناحیه خانم الف.ک. با وکالت آقای م.س. مورد اعتراض و طی دادخواست تجدیدنظر و لایحه پیوست تقاضای تجدیدنظر نموده است بدین جهت پرونده در شعبه 21 دادگاه تجدیدنظر استان خراسان رضوی (ع) مطرح و در دادنامه شماره 0001119-24/7/91 در خصوص تجدیدنظرخواهی خانم الف.ک. با وکالت آقای م.س. به طرفیت تجدیدنظرخوانده آقای عب. و نسبت به دادنامه شماره 00001105-24/4/91 شعبه محترم 38 دادگاه عمومی حقوقی مشهد مقدس مبنی بر حکم به رد دعوی خواهان به خواسته فسخ نکاح موضوع سند نکاحيه شماره 7637 و پرداخت هزینه دادرسی و حق‌الوکاله در حق خواهان به علت اینکه خوانده طبق سند رسمی شغل خود را دانشجو بیان کرده در حالی که مدرک دیپلم هم نداشته است نوشته دادگاه با توجه به محتویات پرونده و صرف نظر از دفاعیات خوانده بدوی (زوج) مبنی بر اینکه سابقه شناخت خانواده عروس از وی و اینکه مدت حدود هفت سال آمد و شد خانوادگی داشته از جمله دایی وی و با توجه به اینکه دلیلی که موجب اقناع جهت دادگاه محترم بدوی شود که عقد مبتنی بر دانشجو بودن زوج واقع شده باشد در پرونده اقامه نشده است و اینکه در این مرحله نیز دلیل و مدرک مثبته که موجب اقناع شود که استنباط دادگاه بدوی مخدوش بوده ارائه نگردیده است لذا ضمن رد تجدیدنظرخواهی دادنامه تجدیدنظرخواسته را تأیید نموده است. متعاقباً خانم الف.ک. با وکالت آقای م.س. نسبت به دادنامه شعبه 21 دادگاه تجدیدنظر مذکور اعتراض و طی دادخواست فرجامی و لایحه پیوست فرجام‌خواهی نموده است و زوج فرجام‌خوانده نیز در لایحه تقدیمی از دادخواست و لایحه فرجامی زوجه پاسخ داده است به شرح دادخواست و لايحه فرجامی و نیز لايحه تقدیمی زوج در پاسخ از آن بدین جهت پرونده به دیوان عالی کشور ارسال و به این شعبه (26 دیوان عالی کشور، ارجاع گردیده است.

رأی دیوان در خصوص شرایط تحقق خیار تدلیس در عقد نکاح

با توجه به محتویات پرونده در خصوص اعتراض و فرجام‌خواهی زوجه خانم الف.ک. با وکالت آقای م.س. به طرفیت فرجام‌خوانده شوهرش آقای ع.ب. نسبت به دادنامه فوق صادره از شعبه 21 دادگاه تجدیدنظر استان خراسان رضوی که در تأیید دادنامه شماره 001105-24/914 شعبه 28 دادگاه عمومی حقوقی مشهد (مبنی بر حکم به رد دعوی خواهان (زوجه) به خواسته فسخ نکاح به دلیل تدلیس زوج و اینکه طبق سند رسمی نکاح شغل خود را دانشجو بیان کرده در حالی که مدرک دیپلم هم نداشته است) صادر گردیده است متذکر می‌گردد اعتراض و فرجام‌خواهی وارد نمی‌باشد زیرا با قطع نظر از اینکه فرجام‌خواه مدعی است سال‌ها با خانواده زوجه خصوصأ دایی ایشان آمدوشد داشته و راجع به وضع تحصیل وی مطلع بوده‌اند و هیچ‌گونه تدلیس صورت نگرفته است نظر به اینکه زوج گرچه با کتمان واقع قضیه و اعلام اینکه شغل وی دانشجو است در صورتی که در واقع دارای مدرک دیپلم هم نبوده است مرتکب اظهار خلاف واقع شده است لیکن مجرد كتمان واقع و اظهار خلاف واقع مجوز فسخ نکاح نمی‌باشد زیرا تدلیس مجوز فسخ نکاح از نظر شرعی و قانونی در صورتی محقق می‌شود که عاقد و مجری صیغه عقد نکاح دانشجو بودن را در ضمن عقد نکاح لفظا شرط نماید و یا در عقد نکاح دانشجو بودن را به صورت وصف ذکر کند و یا عقد را مبتنیابر آن جاری نماید و در موضوع پرونده همان‌طور که دادگاه اشاره نموده هیچیک از آنها واقع نشده است لذا با فرجام‌خواهی موافقت نمی‌شود و ضمن ابرام دادنامه فرجام‌خواسته پرونده طبق ماده 396 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب جهت اقدام مقتضی به دادگاه اعاده می‌گردد.

رئیس شعبه 26 دیوان عالی کشور - مستشار