نحوه حدوث اختلاف در صلاحیت بین مراجع قضایی

اختلاف در صلاحیت بین مراجع قضایی، زمانی محقق می‌شود که مرجعی که در قرار عدم صلاحیت نسبت به صلاحیت آن اظهارنظر شده نه تنها خود را صالح نداند بلکه اعتقاد به صلاحیت مرجع صادرکننده قرار عدم صلاحیت داشته باشد. بنابراین در صورتی که عدم صلاحیت مرجع صادرکننده قرار را بپذیرد ولی نظر به صلاحیت مرجع دیگری داشته باشد اختلاف در صلاحیت محقق نمی‌شود.

صلاحیت محلی - اختلاف در صلاحیت - دیوان عالی کشور

مستندات: ماده 28 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی

دادنامه: ........................... مورخ: 12/03/1392

خلاصه جریان پرونده:

در تاریخ 4/3/91 خانم م.پ. مقیم کلاله به طرفیت همسرش آقای ع.م. که وی را مجهول‌المکان معرفی نموده دادخواستی به خواسته صدور گواهی عدم امکان سازش جهت اجرای صیغه طلاق به دادگستری شهرستان کلاله تقدیم که در شعبه اول ثبت و با تعیین وقت رسیدگی و نشر آگهی در مطبوعات از خوانده دعوت به رسیدگی به عمل آمد در جلسه دادرسی مورخ 18/5/91 خوانده حضور نیافته و لایحه‌ای تقدیم نکرده است وکیل خواهان حاضر شده و در قسمتی از اظهارات خود گفته است که خوانده حدود چهار سال است موکله را در منزل پدری‌اش رها نموده و خودش ازدواج مجدد کرده و مکان خود را از شهرستان زابل به منطقه نامعلومی تغییر داده است سپس دادگاه دستور داده که پرونده استنادی خواهان مطالبه شود. در این اثنا خواهان با تقدیم لایحه‌ای که به شماره 1104-91 مورخ 18/5/91 ثبت دفتر دادگاه شده آدرس دقیق خوانده را در استان سیستان و بلوچستان شهرستان زابل تعیین و اعلام نموده است پرونده استنادی واصل و دادگاه خلاصه مفيد آن را در صورت‌مجلس مورخ 18/5/91 منعکس و سرانجام به موجب رأی بدون شماره مورخ 18/5/91 با اعلام اینکه وکیل خواهان بر خلاف واقع خوانده را مجهول‌المكان معرفی نموده در حالی که برابر محتویات پرونده استنادی که وکیل از آن کاملاً آگاه بوده نشانی خوانده شهرستان زابل می‌باشد و شخص خواهان هم طی لایحه تقدیمی اقامتگاه خوانده را شهرستان زابل اعلام کرده است و طبق ماده 11 قانون آیین دادرسی مدنی هم دعوی می‌بایستی در محل اقامت خوانده اقامه شود و از طرفی هم دعوی مطروحه مشمول ماده 7 قانون حمایت خانواده نمی‌گردد لذا دادگاه خود را صالح به رسیدگی ندانسته و به استناد ماده مرقوم قرار عدم صلاحیت خود را به شایستگی محاکم عمومی خانواده شهرستان زابل صادر نموده و پس از وصول پرونده به دادگستری زابل و ثبت آن در شعبه دوم دادگاه حقوقی با تعیین وقت از طرفین دعوت به رسیدگی به عمل آمد اخطاریه خوانده در همان آدرس اعلام شده از طرف خواهان حسب گزارش مأمور ابلاغ با تحویل آن به خواهرش ابلاغ قانونی گردیده است در جلسه دادرسی مورخ 18/9/91 خوانده حضور نیافته و لایحه‌ای تقديم ننموده ولی خواهان حضور یافته و توضیحات خود را در خصوص دعوی مطروحه بیان نموده که در صورت‌مجلس منعکس گردید و در تاریخ 19/9/91 خواهان مجدداً در دادگاه حضور یافته و اظهار داشت در تاریخ 20/5/78 در مینودشت عقد نموده‌ایم در دادگاه کلاله آدرس خوانده را زابل اعلام نموده‌ام تمام پرونده‌های بنده شامل پرونده‌های مهریه و نفقه و غیره در دادگاه کلاله مطرح رسیدگی بوده است و در خصوص مهریه از همان دادگاه حکم دریافت کرده‌ام با توجه به محل وقوع عقد و به جمیع پرونده‌ها در یک حوزه تقاضای ارسال پرونده را به دادگاه کلاله دارم. سپس دادگاه با اعلام ختم رسیدگی به موجب رأي بدون شماره مورخ 19/9/91 با توجه به اظهارات خواهان در جلسه فوق‌العاده که اعلام داشته در مینودشت عقد نموده و تمام پرونده‌های مربوط به اختلافات خانوادگی ایشان در دادگاه کلاله رسیدگی گردیده است لذا با توجه به محل وقوع عقد طرفین (صرف نظر از محل اقامت خوانده مستنداً به ماده 12 قانون آیین دادرسی مدنی قرار عدم صلاحیت خود را به شایستگی محاکم حقوقی مینودشت صادر و سپس به لحاظ حدوث اختلاف در صلاحیت پرونده را به دیوان عالی کشور ارسال و پس از وصول جهت حل اختلاف به این شعبه ارجاع گردیده است.

رأی دیوان در خصوص نحوه حدوث اختلاف در صلاحیت بین مراجع قضایی

با توجه به محتویات پرونده نظر به اینکه شعبه اول دادگاه حقوقی شهرستان کلاله در خصوص دعوی مطروحه در پرونده حاضر قرار عدم صلاحیت خود را به شایستگی دادگاه عمومی خانواده شهرستان زابل صادر نموده و متعاقباً شعبه دوم دادگاه حقوقی شهرستان زابل هم به موجب رأی صادره قرار عدم صلاحیت خود را به شایستگی محاکم عمومی حقوقی شهرستان مینودشت صادر کرده است لذا اختلاف در صلاحیت محقق نبوده تا مورد مقتضی حل اختلاف بوده باشد بنابراین ارسال پرونده به دیوان عالی کشور موقعیت قانونی نداشته و قابلیت طرح و رسیدگی در این مرجع را ندارد لذا مقرر می‌دارد پرونده از موجودی کسر و به مرجع ذی‌ربط اعاده تا نسبت به ارسال پرونده به دادگاه ذی صلاح اقدام نماید.

رئیس شعبه 8 دیوان عالی کشور - مستشاران